Richard Osinga
Een duivel met een ziel
‘Ik geloof nog steeds dat we een verschil maken. Alleen, het gaat niet in één grote stap, maar met honderden kleine stapjes. Die allemaal niets betekenen en waar je om kunt lachen. Dat duurt het vijftig jaar. Of honderd jaar. Maar dan verandert er echt iets. Over honderd jaar is dit een ander land.’
Oftewel de arrogantie van Europa, zeker van de koloniserende landen. Ook Marokko moest er aan geloven.
Een boek dat maar over een heel kort stukje uit de geschiedenis van Marokko gaat, maar dan op een manier die je hongerig maakt naar meer. Het beslaat de jaren 1909 tot 1912, met een kleine uitloopje in de 1916, als tijdens de Eerste Wereldoorlog de twee hoofdpersonen elkaar nog eens treffen. Dat zijn Franse officieren: Le Moine en Pisani. Samen hebben zij gediend in Marokko, ten tijde van de eerste pogingen van de Fransen om Marokko tot vazalstaat te maken. Marokko was vanwege de kolonisatiedriften van Europese landen al eerder al eerder in contact gekomen met Spanje. Engeland en Duitsland toonden ook interesse, maar in 1911 bleef alleen Frankrijk over.
Over een korte periode ten tijde van deze kolonisering gaat het verhaal. Richard Osinga heeft zijn verhaal gebaseerd op feitelijkheden, zoals we achterin het boek kunnen lezen. Het is overigens heel handig om met dat nawoord te beginnen. Mensen in West-Europa zijn doorgaans onbekend met het leven in Marokko, zeker in die tijd. Het is prettig om alvast te weten hoe de structuur was: de diverse stammen, het sultanaat, en de ontvangst van de Franse soldaten.
Pisani is, net als vele andere personages een gefictionaliseerd personage, dat wil zeggen dat ze gebaseerd zijn op mensen die werkelijk betrokken waren bij deze geschiedenis, le Moines verhaal daarentegen is volledig fictief. Tegen de achtergrond van de werkelijke gebeurtenissen waarvoor Osinga zich verdiept heeft in de Marokkaanse geschiedenis, schetst hij het avontuur van een Frans officier, die in de ban geraakt van een jong meisje. Als hij een heiligdom vernietigt met zijn kanon, zien de Marokkanen dat als een soort tovenarij: anders had de godheid het immers niet laten gebeuren?
Dan wordt hem een jong meisje in de armen geduwd dat hij moet zegenen. Hij doet dat tenslotte maar op een eigen manier, en denkt er van af te zijn. Maar het beeld van het meisje zet zich in zijn hoofd, als een vervanging voor zijn jongere zusje, een zwakzinnig kind, dat het hard te verduren heeft thuis, maar alles lijdzaam verdraagt. Colette heeft hij niet kunnen helpen, misschien kan hij wel iets doen aan de omstandigheden van dit kind, Ibtisam. Hij offert er zijn verlof aan op. Op deze manier kan Osinga ons een kant van onbekende Marokko laten zien. Hij begint zijn hoofdstukken met een stukje geschiedschrijving, en achterin vinden we ook een woordenlijst, en een wie-is-wie. Handig!
Zoals ik al zei: na het leven van dit meeslepende geromantiseerde verhaal ben je nieuwsgierig naar meer. Hoe verging het Marokko na deze episode? Hoe zat het met al die stammen? Dat alleen al is voldoende kracht in een boek, maar het is ook nog meeslepend geschreven, ook de beschrijvingen en de uitleg worden nergens droog en taai.
Hij draaide met zijn ogen. ‘Ik ben de klootzak? Allah vervloeke de religie van je moeder! Ik woon in mijn land, in mijn stad, en ik ben de klootzak?’
Vertel me waar ze is!’ riep ik.
'Ik heb haar verkocht. Ze weet nu wie ze is. Jij komt hier uit je Roumiland ( opm: Roumi is christen), en je neemt meisjes mee. Van hier naar daar, en die meisjes groeien op zonder dat ze weten wie ze zijn. Bij wie ze horen. Bij welke familie, welke religie. Ze worden schaamteloos. Jij komt uit jouw hondenland en je denkt dat jij alles kan doen zoals in jouw hondenland. Maar dit is mijn land, mijn stad, en hier gaat het even zoals het al eeuwen gaat. ‘
ISBN 9789046811924 | Paperback | 249 pagina's | Nieuw Amsterdam | november 2011
© Marjo, 12 december 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
