Patrick Süskind

Toon alleen recensies op Leestafel van Patrick Süskind in de categorie:
Patrick Süskind op internet:

 

Het parfum Het parfum


inhoud
Het verhaal gaat over Jean-Baptiste Grenouille. In de maand juli van 1738 wordt hij geboren achter een viskraam in Parijs. Zijn ongehuwde moeder wil hem, net als de vier baby's die hem voorgingen, tussen het visafval laten verdwijnen. Zijn gekrijs redt hem echter het leven en wordt haar noodlottig. Een paar weken later wordt zij onthoofd, omdat zij haar kind wilde vermoorden.

Door een gril van het lot is Grenouille geboren met een supergevoelig reukorgaan. Tot op kilometers afstand kan hij geuren niet alleen onderscheiden maar ook nog tot in de geringste finesses ontleden. Aanvankelijk denkt hij dat iedereen dat heeft, maar hij is hierin uniek. Zelf heeft hij echter geen lichaamsgeur, wat zijn omgeving onbewust met huiver vervult. De wantrouwende voedster die hem zoogt, levert hem weer bij het klooster af omdat hij geen geur heeft. De arme vrouw is buitengewoon afkerig van het kind. Zo vergaat het iedereen. Andere kinderen in het huis van madame Gaillard, waar hij op kosten van het klooster wordt opgevangen, proberen hem zelfs te vermoorden omdat hij zo vreemd is en ze bang voor hem zijn. Als hij acht is, wordt hij verkocht aan een leerlooier, die hem onder beestachtige omstandigheden laat werken. Grenouille voelt zich als een teek in een boom, die tot het juiste moment wil wachten zodat hij zich kan laten vallen op zijn gastheer om dan als parasiet te leven.
Op een avond snuift hij een geur op, zo zuiver en fijn, dat hij ervan overtuigd is dat zijn leven geen zin meer heeft als hij die niet in zijn bezit krijgt. Tot zijn verrassing blijkt de geur toe te behoren aan een mens, aan een jong meisje. Hij wurgt haar en besnuffelt haar daarna van haar hoofd tot haar tenen. Hij verzamelt en slaat 'de laatste resten van haar geur aan haar kin, in haar navel en in de plooien van haar gebogen arm' in zijn geheugen op.

Het maakt hem duidelijk wat zijn bestemming is in het leven: hij zal een schepper van geuren worden, niets minder dan de grootste parfumeur aller tijden. Het lukt hem hulpje te worden bij een parfumeur, wiens zieltogende zaak hij in korte tijd tot grote bloei brengt. Om nieuwe technieken te leren, zodat hij nog exquiser geuren kan maken, vertrekt hij naar het zuiden, naar de stad Grasse. Op weg daarheen raakt hij echter zo bevangen van de walm van mensen dat hij zich terugtrekt in een grot. Zeven jaar zal hij er blijven. In gedachten categoriseert hij alle geuren die hij ooit heeft geroken. Hij is daar heel tevreden en leeft er als een dier van rauw wild en bessen en wortels, soms zelfs van gras. Na een angstige droom besluit hij zijn tocht te vervolgen. Aangekomen in Grasse vindt hij als gezel voor een karig loon opnieuw werk in een parfumerie. Daar probeert hij te leren hoe hij een geur het best kan vangen en tot zijn recht kan laten komen. Ieder procédé bestudeert hij grondig en hij doet proeven om de fijnste geuren te creëren.

Net als in Parijs wordt hij op een dag zo geprikkeld door de geur van een jong meisje dat hij die zich toe wil eigenen. Maar anders dan toen weet hij nu hoe hij die geur kan behouden om er een essence van te maken, die iedereen uitzinnig van hem zal doen houden. Voor hij het meisje haar geur (en leven) zal ontnemen, moet ze eerst nog wat rijpen. Hij besluit te wachten en dan rijst het idee dat zo’n geur niet op zichzelf moet staan, maar als kroon op een aantal andere meisjesgeuren. Daartoe laat hij eerst vierentwintig beeldschone, geurige andere meisjes datzelfde lot ondergaan. Het slot van de roman wordt een climax als duidelijk wordt hoe deze afzichtelijke gnoom erin slaagt een grote mensenmenigte, die hem op uiterst wrede wijze wil terechtstellen, aan zijn voeten te krijgen. ‘Het parfum’ is fascinerend.

over het boek
Als je niet van een verhaal met historische achtergronden houdt, moet je dit boek niet gaan lezen. Het verhaal speelt in het achttiende-eeuwse Parijs en Grasse, en beslaat ongeveer 35 jaar. Het boek geeft een historisch tijdsbeeld van Frankrijk, met op de achtergrond een oorlog, waarvan je trouwens in het boek niet veel van merkt omdat het bij de hoofdpersoon langsgaat. Het is een politieke allegorie, doordat het laat zien wat een machtig middel als een geur (te vergelijken met de charismatische uitstraling van een politicus) met een menigte kan doen. Je kunt het verhaal ook lezen als een realistisch sprookje of het verhaal van een bijzonder eenzaam en volkomen onaangedaan mens. Het is een heerlijk boek in een bloemrijke schrijfstijl. Niet alleen de omgeving, maar ook de gemoedstoestand en de achtergronden worden uitvoerig belicht. Er ontstaat daardoor een bepaald sfeerbeeld, waarbij begrip wordt gekweekt voor de arme verstotene. Het psychopathische karakter van Grenouille wordt gevormd door zijn milieu en totaal liefdeloze opvoeding. Buiten dat is een magische gave zoals Grenouille die heeft, een van de raadselen van de natuur. Het is te vergelijken met een fotografisch geheugen. Deze ingrediënten maken het verhaal onvoorspelbaar en daardoor interessant. Met het lezen van dit boek mag je gerust stellen dat je literatuur gelezen hebt, al merk je dat eigenlijk niet. Dit komt volgens mij niet alleen door de stijl en stijlmiddelen die er zijn gebruikt, maar ook door het feit dat het zo goed geschreven is, dat je onwillekeurig over verschillende aspecten van het verhaal gaat nadenken. Bijvoorbeeld: kon het Grenouille worden aangerekend dat hij gewetenloos was? Was het onvermijdelijk dat hij door zijn fascinatie voor geuren in staat was tot moord?
Lees dit boek, en probeer het antwoord op die vraag te vinden…

Over de schrijver:
Patrick Süskind (1949) is als zoon van een bekende journalist geboren in Ambach, Beieren, in een plaatsje ten zuiden van München. Na zijn dienstplicht te hebben geweigerd studeerde hij er geschiedenis. In 1968 studeert hij af. In een appartement in een wijk bij de universiteit van München leidde hij vervolgens een teruggetrokken leven. In 1985 schreef hij ‘das Parfum’, maar na het verschijnen van Die Taube in 1987 koos hij nadrukkelijk voor de afzondering en ging op het platteland van de Languedoc wonen. Hij is wars van publiciteit. Het meest autobiografische werk van Süskind is ‘Het verhaal van mijnheer Sommer’(Die Geschichte von Herrn Sommer, 1991), met een aantal episodes uit zijn jeugd. Zijn eerste werk was het toneelstuk Der Kontrabass, dat in Duitsland veel succes had. Het is in 1981 in druk verschenen en vijf jaar later als De contrabas in het Nederlands vertaald. De laatste jaren is er geen nieuw werk van Süskind meer verschenen. Het meest recent is De erfenis van maître Mussard (1995).


ISBN 9789057137310 | Pocket | 255 pagina's | Prometheus-Bert Bakker | 1985
vert. uit het Duits Ronald Jonkers

© Miranda Mei, oktober 2004


Lees de reacties op het forum en/of reageer: