De duif
Patrick Süskind

In juli 1942, toen hij van het vissen thuiskwam – het had die nacht geonweerd en daarna geregend, na een lange hitteperiode, op de terugweg had hij zijn schoenen uitgetrokken en met blote voeten over het warme, natte asfalt gelopen en door de plassen geplensd, een onbeschrijfelijk genot…. – hij was dus van het vissen thuis gekomen en de keuken binnen gelopen, in de veronderstelling zijn moeder daar bij het koken aan te treffen, en zijn moeder was er niet meer, alleen haar schort was er nog, die hing over de leuning van een stoel. Zijn moeder was weg, zei zijn vader, zij moest voor langere tijd op reis.

Met deze voor een klein kind schokkende gebeurtenis begint de novelle De duif. En daar blijft het niet bij: ook de vader verdwijnt en de kinderen, Jonathan Noel en zijn jongere zusje worden door vreemde mannen het land uitgesmokkeld en ondergebracht bij een oom, ver weg, die ze nog nooit gezien hebben. Hij buit de kinderen jaren uit, laat Jonathan daarna voor drie jaar militaire dienst tekenen en als hij terug komt is zijn zusje verdwenen, naar Canada wordt gezegd. Gehoorzaam als hij is, trouwt hij met het meisje dat zijn oom uitkiest. Zij bevalt enkele maanden daarna en gaat er vandoor met het kind en een andere man. In het dorp wordt hij bespot. Zijn vertrouwen in de mensen is totaal verdwenen. En voor het eerst in zijn leven neemt hij zelfstandig een beslissing: hij neemt zijn spaargeld op, pakt zijn koffer en vertrekt naar Parijs. Hij heeft geluk: hij vindt een baan als bewaker/portier van een bankgebouw en een kamer op de zolderverdieping van een appartementencomplex daar niet ver vandaan.

Het eigenlijke verhaal begint op de vroege ochtend van een zomerse dag. Jonathan Noel werkt al dertig jaar bij dezelfde bank en woont na al die tijd nog steeds in het kleine zolderkamertje. Zijn wereld is beperkt en overzichtelijk. Hij verafschuwt contacten met andere mensen en heeft zijn leven ingericht rond vaste gewoonten, die hem de illusie van zekerheid en grip op het leven moeten geven. Maar dan, als hij zijn kamer wil verlaten om het toilet op de gang te bezoeken, krijgt hij de schrik van zijn leven: er zit een duif voor zijn deur. In paniek sluit hij zijn deur. Op meeslepende wijze beschrijft Süskind vervolgens wat er daarna allemaal rondspookt in het hoofd van Jonathan. En hoe deze gebeurtenis (door zijn paniekreactie) leidt tot allerlei andere gebeurtenissen die hij verafschuwt en zijn leven lang heeft willen voorkomen.

Een beklemmend verslag van paranoia staat op de kaft van het boekje. Dat vind ik wat te sterk uitgedrukt. Op de achterflap staat: De duif is een met stilistisch raffinement vertelde parabel van de levensangst (Wil Rouleaux – Vrij Nederland). Dat vind ik beter kloppen. Je begrijpt door het beginverhaal waar die levensangst vandaan komt. Je leest in de novelle waartoe die in de loop van dertig jaar geleid heeft: een zeer krampachtig leven. Maar toch eindigt het boekje hoopvol: dankzij alles wat hij meemaakt door de ongewilde confrontatie met de duif vindt hij weer iets terug van het plezier van het jongetje, dat terugkwam van het vissen en op zijn blote voeten door de plassen plensde...

Een spannende, prettig leesbare novelle, mede dankzij de uitstekende vertaling door Ronald Jonkers.

ISBN 9789035109865 | Pocket | 104 pagina's | Uitgeverij Bert Bakker | 1992
1e druk 1987

© Jannie Trouwborst, maart 2007

Lees de reacties op het forum en/of reageer: