Maria Boonzaaijer
Joodse buren
Een boek in vier delen. In het eerste deel dat speelt in Amsterdam in de periode van 1942 tot 1944. Josefien Langeveldt ontdekt dat ze opnieuw zwanger is. Ze weet het wel, ze zou daar blij mee moeten zijn, maar ze heeft al zeven zonen, en het is oorlog! Ze hoopt maar dat het een meisje wordt, dan heeft ze dat tenminste.
Josefien is getrouwd met Hendrik, en met hun zonen vormen ze een hecht traditioneel gezin. Ze zijn streng katholiek. Dat vormt de achtergrond van een echtpaar dat preuts en vormelijk iedere lichtzinnigheid afkeurt. Kunst in de vorm van ballet of theater wordt afgekeurd en zang of lezen liever alleen ter dienste van God.
Het kind wordt geboren en is inderdaad een meisje. Josefien is dolgelukkig en is in paniek als op een dag het kind, Lise, erg ziek is. Ze wikkelt het kind in doeken en rent de straat op. Een dokter! Ze ziet de vrachtwagen en de Duitsers nauwelijks, als ze hen voorbij snelt. Maar dan komt er een vrouw op haar af, ze heeft ook een kind in haar armen. ‘Alstublieft mevrouw, red mijn dochtertje,’ zegt ze.
Josefien zal de rest van haar leven last houden van een enorm schuldgevoel, want ze neemt het kind niet mee. Lise wordt beter, en het hele gezin overleeft de oorlog. Er komen ook nog meer kinderen...
In deel twee is het 1956, er komen nieuwe buren. Groot is Josefiens schrik als het een joodse vrouw blijkt te zijn, met een dochter die net zo oud is als Lise. Is zij de vrouw die ze afgewezen heeft? Dat meisje de baby?
Het hele verhaal ademt een sfeer van schuld en boete. Er wordt nauwelijks gepraat, Hendrik en de kinderen hebben geen idee van de worsteling van hun echtgenote en moeder. Vooral Lise krijgt daarmee te maken, want zij begrijpt niet waarom zij niet mag omgaan met Pauli, het meisje van beneden. Stiekem gaat ze toch met haar om, ze worden hartsvriendinnen.
En intussen naderen de jaren zestig, de jaren waarin oude normen en waarden losgewerkt moeten worden. De gevolgen zijn niet te overzien als Lise verliefd wordt op een toneelspeler...
Deze roman over een gezin in de jaren vijftig wordt zeer overtuigend beschreven. We lezen hoe de oorlog doorwerkt in de jaren erna. We lezen over het begin van de tanende macht van de Kerk. We maken mee hoe de moderne tijd zijn intrede doet in de vorm van wasmachines en televisies. Maar in de tijd die beschreven wordt blijft men nog worstelen met kwesties als seks voor het huwelijk en homoseksualiteit. Dat alles dient als achtergrond voor het verhaal van Josefiens geheim dat haar leven beheerst.
Opmerkelijk, iets waar lang niet over gepraat of geschreven werd: er wordt verteld hoe velen, net als Josefien, hun kop in het zand staken. Nederlanders wisten wel degelijk - of hadden kunnen weten - wat er gebeurde met de Joden die weggevoerd werden.
Een prachtig tijdbeeld, een meeslepende stijl, een heerlijk boek.
Maria Boonzaaijer is docent drama, stemcoach en chansonnière. Joodse buren is haar derde roman. Haar debuut Papa Tango (2009) schreef ze tijdens een vierjarige zeilreis rond de wereld. In 2013 verscheen haar literaire roman Het vreemde meisje, die door de pers lovend werd ontvangen.
ISBN 9789044346039 | Paperback | 304 pagina's | The House of Books | maart 2015
© Marjo, 22 juni 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
