De reis van de lege flessen
Kader Abdolah

Bolfazl verhuist naar Nederland. Als vluchteling krijgen hij en zijn gezin een huisje toegewezen. Dat is voor hem het begin van een langdurig en moeizaam proces van aanpassen. Zijn gezin heeft het daar stukken minder moeilijk mee: die leren in een mum van tijd haast accentloos Nederlands, en breiden hun sociaal netwerk zienderogen uit. Bij Bolfazl gaat het allemaal met horten en stoten, voetje voor voetje. Hij doet zijn best, maar worstelt met de taal en met al die gedachten in zijn hoofd. Hij denkt veel aan zijn thuisland en aan hoe anders het in Nederland is. Hij denkt aan zijn vader, zijn grootvader, gebeurtenissen uit zijn jeugd.

Zijn buurman René is zo’n beetje de enige met wie hij een min of meer hartelijk contact kan krijgen. Hun gesprekken gaan veel over taal, maar soms over veel diepere dingen. Maar ook René heeft het moeilijk om zijn plaatsje te vinden in de wereld. Zijn vrouw is bij hem weg, en nu woont hij samen met een man. Het verbaast Bolfazl, maar hij vormt geen oordeel. Hij observeert en verwondert zich. En brengt het zelden of nooit ter sprake. Zo gaat het met de meeste zaken. Als Moka Moka (zoals Bolfazl de vriend van René noemt) weggaat, blijft René een beetje verweesd achter en verdwijnt op een dag gewoon. Bolfazl heeft het daar moeilijk mee, het is alsof zijn band met de buitenwereld een beetje wordt doorgeknipt. Zelfs als René terugkomt, is het niet hetzelfde. René is veranderd en besluit op een gegeven moment om een eind aan zijn leven te maken. Dat raakt Bolfazl diep, maar hij besluit gewoon verder te gaan. Het hoort niet dat hij, een volwassen man, zo afhankelijk zou zijn van één persoon. Hij heeft een gezin te onderhouden, waar hij overigens niet zo heel goed in slaagt. Er is een haast onoverbrugbare kloof gegroeid tussen hem en de andere gezinsleven. Hij legt zich daarbij neer en probeert zijn eigen leven weer op de rails te krijgen. Vreemd genoeg lukt dat alleen door te spreken met de mensen die René van nabij gekend hebben…

“De reis van de lege flessen” is een prachtig verhaal. Eigenlijk is het een verhaal over verhalen, en over de invloed die verhalen kunnen hebben op iemands leven. Het verhaal waar de titel naar verwijst, is overigens wondermooi in al zijn eenvoud. De stijl is heel speciaal. Je merkt goed dat het boek geschreven is toen de auteur zich nog niet zo heel zeker voelde over zijn taal. Korte zinnen, eigenlijk niet zo heel beeldend. Dat directe, die eenvoud heeft zijn charmes, het werkt vertederend omdat het zo oprecht is en ontdaan van elke overbodige franje. Smaakt naar meer…

ISBN 9041704701 | Ingenaaid | 170 pagina's | Uitgeverij Maarten Muntinga | oktober 2003

© Elvira, september 2006

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

De reis van de lege flessen
Kader Abdolah

De Iraanse vluchteling Bolfazl probeert in Nederland een nieuw bestaan op te bouwen. Maar kan dat als je de taal niet spreekt en alles zo anders is dan in je eigen land.
Bolfazl woont in een hoekwoning in nieuwbouwwijk aan de IJssel. Naast hem woont René, een joviale vriendelijke man. René is de eerste Nederlander waar Bolfazl werkelijk contact mee krijgt en er groeit een vriendschap tussen beide mannen.

"In het begin was René gewoon mijn buurman, alleen een buurman. daarna was hij voor mij een levend woordenboek. Mijn eerste contacten met hem gingen over de woorden, de zinnetjes die ik niet begreep. Maar naarmate de tijd verstreek, veranderde de inhoud van onze gesprekken. Ik kon zelf mijn problemen oplossen, maar toch riep ik hem te hulp. Waarom deed ik dat? Waarom probeerde ik het contact met hem levend te houden?
Misschien omdat ik uit een andere cultuur kwam, een samenleving waarin iedereen elkaar steunde. Of misschien omdat René dat wilde. Hij voelde zich eenzaam. Ik voelde me verlaten. Dus zochten we elkaar op."

René zorgt ervoor dat Bolfazl tijdelijk werk krijgt en op een dag brengt hij een fiets en daardoor kan Bolfazl eindelijk zijn omgeving verkennen.
De vrouw en zoon van Bolfazl zijn sneller dan hij de Nederlandse taal machtig, het zorgt voor een verwijdering. Bolfazl weet dat hij in Iran een man met aanzien was en perpectief bood maar in Nederland is hij een stamelende man die moeite heeft zijn vorige en huidige leven met elkaar te verenigen. Als hij uiteindelijk vast werk vindt, ziet hij zijn vrouw opbloeien, zij nodigt buren uit, maakt her en der een praatje en zijn zoon begint Iraans te praten met een Nederlands accent. Bolfazl worstelt nog steeds met de taal, op zijn werk zit hij alleen. Hij leert zichzelf Nederlands door woordenboeken en Nederlandse poëzie te lezen.
Het contact met René is kostbaar voor hem en zijn verhalen roepen herinneringen op aan Iran en zijn leven daar wat een prachtige mengeling oplevert van Oosterse dromerigheid en westerse realiteit.

Het is een mooi verhaal, verteld door Bolfazl. Het gaat over het kunnen loslaten en accepteren dat de dingen zijn zoals ze zijn. Ontdekken dat, al dan niet gewild, herinneringen vervagen, dat gedachten ineens niet meer in je moedertaal gedacht worden. Merken dat de banden met je vaderland vervagen en er nieuwe dingen voor in de plaats komen. Beseffen dat je niet alles vast kan houden maar alles moet aanvaarden zoals het is en mee moet gaan met de veranderingen die zich voordoen.
Dit alles is ook nog eens in mooie taal en bewoordingen geschreven...

Je vlucht eigenlijk nooit weg, je keert constant terug. Weggaan bestaat niet. Teruggaan wel. Je vliegt weg, je vliegt hoog, maar valt weer op de plek waar je opgestegen bent. Maar hoewel het de wet van de vlucht was, wilde ik niet op dezelfde plek vallen. Ik wilde verder groeien. Ik had de kans gekregen om eennieuw volk te ontmoeten. Ik wist dat ik nog meer mannen en vrouwen zou ontmoeten die zeker anders waren dan anderen.
In de spiegel zag ik een paar grijze haren bij mijn slaap. Nee, de seizoenen konden niet stil blijven staan. Ze kwamen aan en snelden voorbij.

ISBN 9041704701 | Ingenaaid | 170 pagina's | Uitgeverij Maarten Muntinga | oktober 2003

© Dettie, augustus 2005

Lees de reacties op het forum en/of reageer: