Jhumpa Lahiri
Vreemd land
"Wil je dit boek lezen?" werd mij gevraagd. Een verhalenbundel... niet mijn meest geliefde boeken maar de flaptekst en het prachtige uiterlijk van het boek spraken me wel aan. Toch nog even gegoogled en ik las"
"De jury van de Frank O'Connor Award, 's wereld best gehonoreerde literaire prijs voor een kortverhalenbundel, heeft voor een keer resoluut gebroken met de traditie van een shortlist. Omdat de Amerikaans-Indiase schrijfster Jhumpa Lahiri met haar boek Vreemd land zo hoog boven de concurrentie uittorende, plukten ze haar uit de longlist en kenden ze haar meteen de prijs toe..."
En na het gelezen te hebben begrijp ik dat ook helemaal. Het is gewoon schitterend.
Het boek bestaat uit twee delen. In het eerste deel staan vijf verhalen, in het tweede deel drie.
Het eerste verhaal is gelijk het titelverhaal -Vreemd land- en beslaat 72 pagina's.
De van origine Bengaalse vader van Ruma komt een week logeren voordat hij op vakantie gaat naar Praag. Sinds Ruma met haar man Adam en zoontje Akash in een groot huis in Seatle woont is er ruimte genoeg... Dit betekent ook dat zij, naar Bengaals gebruik, zal 'moeten' vragen of haar vader bij haar komt wonen. Maar haar vader is in tegenstelling tot haar moeder een zwijgzame man, Ruma ziet er tegenop het hem te vragen. Ze heeft een eigen leven opgebouwd, hoe goed kent ze haar vader eigenlijk? Tot haar grote verrassing kunnen opa en Akash het uitstekend met elkaar vinden... De week wordt heel anders dan Ruma verwacht had en ze weet dat ze het nu zelfs erg prettig zal vinden als haar vader bij haar gezin zou intrekken. De dag voor zijn vertrekt geeft haar vader instructies voor de verzorging van de tuinplanten en dan wordt eindelijk de vraag gesteld...
"... 'En in de herfst moet je de stengels van de riddersporen afknippen.'
' Misschien kun jij dat doen,' opperde ze.
Hij kwam met moeite overeind, met één hand steunend op zijn dij. Hij nam zijn honkbalpet af en veegde met zijn mouw zijn voorhoofd af. 'Ik heb een reis geboekt. Ik heb de tickets al gekocht.'
'Ik bedoel als je weer terug bent, Baba.'[...]
'Dit is een goeie plek, Ruma, Maar het is jouw huis, niet het mijne.'
Ze had op weerstand gerekend, dus hield ze aan. 'Je kunt de hele benedenverdieping krijgen. En je kunt op reis gaan wanneer je maar wilt. Wij leggen je niets in de weg.[...]
'Ik weet dat het een grote stap voor je zou betekenen, ' ging Ruma verder. 'Maar het zou goed voor je zijn. Voor ons allemaal.' Ze huilde nu."
Blijft hij of niet?
Het mooie is dat alles anders blijkt dan allen gedacht hadden. Ruma kent haar vader inderdaad niet goed en ze weet niet dat haar vader veel meer begrijpt en ziet dan zij voor mogelijk houdt. Heel voorzichtig en liefdevol maakt hij haar dingen duidelijk die ogenschijnlijk zo simpel gezegd lijken. In prachtige, verstilde taal verwoordt Jhumpa Lahiri de gevoelens van beiden.
Het tweede verhaal Hel-Hemel is - naar mijn mening - een verhaal over de moeder* van Ruma, vertelt door Ruma. Haar naam wordt niet genoemd maar de vader is net als in het eerste verhaal ook microbioloog en ook hier wordt melding gemaakt van de beginjaren in Amerika in een klein appartement.
Hier wordt een mede-Bengaal, Pranab, uit Calcutta opgevangen door de ouders. Hij noemt haar moeder "Boudi" (schoonzus). Pranab was precies het tegenovergestelde van haar vader.
"Zij hadden alles gemeen wat zij en mijn vader niet hadden: liefde voor muziek, film, linkse politiek, poëzie."
Ze hadden in Calcutta zelfs vlak bij elkaar gewoond. Pranab komt erg veel langs en brengt leven in de brouwerij. Vader was een stille man die getrouwd was met z'n werk. Moeder bloeit helemaal op.
"Hij schonk mijn moeder het eerste, en naar ik vermoed enige, zuivere geluk dat ze ooit heeft gekend."
Maar dan leert Pranab een Amerikaanse, Deborah, kennen... en verdwijnt uit hun leven...
Moeder moet het weer doen met haar gezin.
Wat volgt is een verhaal vol compassie over haar moeder.
"Ik kreeg medelijden met mijn moeder; hoe ouder ze werd, hoe beter ik zag wat een troosteloos leven ze leidde. Ze had nooit gewerkt, en overdag keek ze naar soaps om de tijd te doden.[...] Als mijn moeder tegen hem (vader) klaagde hoe erg ze het leven in de voorsteden vond en hoe alleen zij zich voelde, deed hij geen poging haar te troosten...
Ook dit verhaal laat een groot menselijk inzicht zien en is met mooie subtiliteit verteld. Het einde is aangrijpend en ontroerend.
De overige drie verhalen laten steeds een menselijke kant zien waarop ingezoomd wordt. De man die op een bruiloft beseft dat hij zijn leven al geleid heeft. Hoe komt dat? Is zijn huwelijk niet goed? Ziet hij alles wel reëel?
Of over de familie waarvan de zoon langzamerhand lijkt ten onder te gaan aan de drank. Hoe gaat het gezin er mee om? Zus, die haarscherp ziet wat er aan de hand is voelt zich schuldig maar is ook kwaad, waarom zeggen de ouders niet? Zien zij het niet?
Deel twee zijn drie verhalen over Hema en Kaushik. In dezelfde stijl geschreven maar het betreft een jongere generatie dan de personages in deel een. Ook in deze verhalen is de moeder overleden en beschreven wordt de worsteling van de al volwassen zoon, Kaushik, om te accepteren dat zijn vader een nieuwe vrouw heeft met twee jonge kinderen. Hij haalt dwaze streken uit, is nog vol verdriet, leeft bijna nog in het verleden, terwijl zijn vaders leven doorgaat... In het laatste verhaal ontmoeten Hema en Kaushik elkaar en Kaushik stelt haar voor een enorm moeilijke keus.
Ook deze verhalen zijn prachtig opgebouwd en neergezet.
Alle verhalen stralen een vorm van melancholie uit maar zijn absoluut niet somber. De personages lijken gewone dingen te beleven die iedereen kunnen overkomen maar Lahiri belicht ze op een bijzondere manier. Ze weet steeds een onverwachte wending aan te brengen waardoor je na elk verhaal even stil blijft, het even moet verwerken voor je aan het volgende begint. Je hebt het gevoel dat de personages in de verhalen een onderlinge band hebben, daar ben ik echter niet zeker van. Wel zeker is, dat alle verhalen universeel zijn.
Schitterend boek, van grote klasse !
ISBN 9789029081290 | Ingenaaid | 352 pagina's | Uitgeverij Meulenhoff
Oorspronkelijke titel Unaccustomed Earth, vertaald door Ko Kooman.
© Dettie, augustus 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
