Jan Terlouw
Kop uit 't zand
Arie raakt ontmoedigd. Zo begrijpen zijn collega’s bij Rijkswaterstaat hem wel maar zijn doemdenken wordt niet op prijs gesteld. Dat wil de bevolking niet horen. Arie krijgt het advies in te binden. Hij kan dan wel roepen dat er haast geboden is, maar zo zit de politiek niet in elkaar. Het is een log apparaat dat veranderingen uiterst traag doorvoert. Arie belooft zijn mening minder fanatiek uit te dragen maar is niet van plan zich aan zijn belofte te houden. De wereld gaat naar de knoppen. Arie beseft dat hij tot rigoureuze maatregelen moet overgaan.
Dan hoort Bart op de radio een vreselijk bericht. Op het Plein in Den Haag heeft een milieuactivist zich met benzine overgoten en in brand gestoken. Hoewel de man nog in leven is, is zijn toestand kritiek. Het is Arie. Kort voor zijn dood heeft hij e-mails gestuurd naar politici, media en wetenschappers. In zijn e-mail maakt hij duidelijk dat hij zijn eigen leven opoffert om het naderende onheil onder de aandacht te brengen. Arie zag geen andere oplossing meer.
Bart spoedt zich naar het Bonoboziekenhuis waar hij afscheid van zijn vriend neemt. Niet veel later sterft Arie. Even is hij het gesprek van de dag. Eindelijk worden zijn woorden gehoord maar al snel wordt het leven van alledag hervat. Ook Bart, die zijn vriend beloofd heeft zijn missie voort te zetten, wordt al snel door allerlei dagelijkse beslommeringen opgeslokt. Zo is zijn vriendin Fleur zwanger. Niet helemaal gepland maar wel heel gewenst. Bart denkt steeds minder vaak aan Arie en de belofte die hij hem gedaan heeft, wordt vergeten. Het stichten van een gezin brengt nu eenmaal verantwoordelijkheden met zich mee.
Twintig jaar gaan voorbij. Twintig jaar waarin de klimaatsveranderingen steeds meer merkbaar zijn. De wereld wordt er niet beter op. De waterspiegel stijgt, het wordt steeds warmer en steeds meer gebieden zijn nauwelijks meer bewoonbaar. Er is zelfs sprake van “klimaatvluchtelingen”. Toch wordt er nog altijd nauwelijks actie ondernomen. Slechts weinigen houden de herinnering aan Arie levend. Bart doet zijn best maar heus, hij heeft altijd wel een excuus de andere kant op te kijken. Het leven gaat door. Wanneer het vreselijk mis gaat, besluit de zoon van Bart in te grijpen. De volwassenen gaan vrolijk door met het vernietigen van de wereld maar de jeugd pikt het niet langer.
Deze novelle heeft hetzelfde onderwerp als het onlangs verschenen jeugdboek Het hebzuchtgas. Dat Jan Terlouw zich zorgen om het broeikaseffect maakt, is duidelijk. Dat zijn zorgen terecht zijn, is dat ook. In duidelijke taal worden zijn zorgen in beide boeken overtuigend onderbouwd.
In Kop uit ’t zand komt het leven van alledag aan bod. Zo slokken drukke banen, relatieperikelen en allerhande dagelijkse zorgen het leven van Bart en Fleur op. Zij hebben geen tijd en puf om zich met het klimaatprobleem bezig te houden. Uiteraard staan Bart en Fleur symbool voor de meesten van ons. We weten allemaal dat het niet goed met onze planeet gaat. We hebben allemaal op televisie beelden van smeltende poolkappen gezien. Toch gaan we vrolijk door met leven. De ernst van de situatie lijkt maar niet tot ons door te dringen.
In dit boek komen een aantal uiteenlopende onderwerpen aan bod. Bart heeft als getrouwd man iets te veel oog voor andere dames en Bart en Fleur helpen een bevriend stel hun droomwens in vervulling te laten gaan. In eerste instantie hebben deze onderwerpen weinig met het hoofdverhaal te maken. Toch is er een gezamenlijke noemer. Jan Terlouw benadrukt met deze onderwerpen dat eerlijk het langst duurt. Dat geldt voor het dagelijkse leven maar ook voor het onder ogen zien van het klimaatprobleem. Pas als we eerlijk zijn over wat er gaande is, zijn we in staat actie te ondernemen.
Kop uit ’t zand is eenvoudig en losjes geschreven. Het gaat dan ook niet om het literaire gehalte van dit boek. Het gaat om de boodschap en die komt wederom luid en duidelijk over.
ISBN 9789462970465 | Paperback | 95 pagina's | Uitgeverij De Kring | november 2016
© Annemarie, 30 december 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
