1q84 (deel 1)
Haruki Murakami

In de krant “De Morgen” werd dit boek omschreven als “literaire sensatie van het jaar”. Het tijdschrift “Knack” had het over “een absolute aanrader, spannend en toch diepzinnig, meeslepend en dromerig”. Alvast redenen genoeg om aan dit boek te beginnen. En alhoewel het boek eerder traag begint, komt er toch al snel meer vaart in (waardoor ook de spanning toe neemt). Na “De jacht op het verloren schaap” is dit voor mij het tweede boek van Murakami. De titel op zich is al intrigerend. Is er een verband met het boek “1984” van George Orwell ? Misschien wel, misschien ook niet.”1q84” is een trilogie. Deze bespreking beperkt zich tot het eerste deel.

“1q84” vertelt het verhaal van Aomame, lerares aan een sportinstituut met een ietwat bijzondere hobby, en Tengo, een wiskundeleraar en ghostwriter. Hun verhaal komt in elkaar afwisselende hoofdstukken (feuilletonstijl) aan bod, en op het eerste zicht hebben zij totaal niets met elkaar gemeen.

De hobby van Aomame is het “uitschakelen van mannen die hun vrouwen mishandelen” (lees : vermoorden, zonder spoor na te laten), en hiermee begint het verhaal. Wanneer ze na haar laatste opdracht de taxi neemt, zegt de taxichauffeur op een bepaald moment “schijn bedriegt”. Woorden om niet meer te vergeten. Wegens een opstopping op de autosnelweg verlaat zij deze te voet, via een noodtrap.Op dat moment verlaat zij 1984, om in 1q84 terug op te duiken (een vaststelling over de wapendracht bij de politie plaatst haar als het ware buiten de tijd).
Tengo is een wiskundeleraar, die in zijn vrije tijd probeert te schrijven. Wanneer zijn vriend Komatsu hem voorstelt, een voor een literaire wedstrijd ingediend verhaal “bij te werken”, gaat hij hierop in, na heel wat tegenstrubbelingen. Langzaam begint hij zich in de wereld van dit verhaal in te leven. De auteur, Fukaeri, een zeventienjarige jongedame, heeft het verhaal aan haar vriendin gedicteert, aangezien zij zelf dyslectisch is. De grens tussen de verbeelde wereld van Fukaeri en de werkelijkheid is uiterst vaag.
Naarmate we meer van Fukaeri vernemen, en hoe dieper Aomame verzinkt in de wereld van 1q84, hoe meer de twee verhaallijnen naar elkaar toe convergeren. Zoals in de hogere wiskunde twee evenwijdige lijnen elkaar in het oneindige toch zullen snijden, zo lopen zij ongenadig naar elkaar toe (maar snijden elkaar nog niet in dit eerste deel van “1q84”). Wat Aomame in 1984 gemist heeft, en opduikt in 1q84, lijkt bestanddeel van Fukaeri’s wereld. Zowel Aomame, als ook Tengo blijken verschillende gaten in hun geheugen te hebben, gaten, die allemaal terug te voeren zijn op Fukaeri.
Het boek heeft een open einde, maar het vervolg laat zich ergens toch voorspellen. Tenslotte is dit een trilogie.

Hoe vaag, of hoe scherp is de lijn tussen verbeelde wereld en werkelijkheid ? En zijn er wel twee werelden in deze roman ? En wat is de rol van “Een pop van lucht” ? En wat is uiteindelijk het belangrijkste onderwerp in dit verhaal ? Gaat het alleen maar om kritiek op de literaire wereld (tenslotte zijn Tengo en Komatsu, met medeweten van Fukaeri en haar “voogd”, de wereld aan het bedriegen), of gaat het eerder over de manipulatie van de mens ? Deze vragen zijn meer dan redenen genoeg, om ook de andere delen van deze romancyclus te lezen. Murakami bespeelt alvast meesterlijk alle deelnemers aan dit (mysterieuze) poppenspel, en in die zin is het wel een soort van “Big Brother”.

ISBN 9789045023304 | Hardcover | 429 pagina's | Atlas Uitgeverij | juni 2010
Vertaald door Jacques Westerhoven

© Lezer100, 23 februari 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer: