Gerbrand Bakker
Boven is het stil
'Ik heb vader naar boven gedaan' is de openingszin van het verhaal. Met deze actie begint de verandering voor Helmer, een 55 jarige boerenzoon.
Vader, een oude bedlegerige man, wordt boven in een slaapkamer geïnstalleerd met alle schilderijtjes en de slaande klok en Helmer gaat beneden wonen en slapen. Vader wordt door hem verzorgd maar daar is dan ook alles mee gezegd.
Helmer knapt beneden de boel op en richt het in naar zijn smaak. De enige wandversiering is een kaart van Denemarken, de droom, ooit wil hij daarheen, daar eventueel een bedrijf beginnen en vooral vrijheid en ruimte hebben...
Helmer is de oudste helft van een tweeling. Zijn broer Henk is 35 jaar geleden echter omgekomen bij een ongeluk welke veroorzaakt werd door Henks vriendin Riet. Door Henks dood moest Helmer stoppen met zijn studie Nederlands en het boerenbedrijf in. Henk was vaders lieveling, de verstandhouding tussen Helmer en zijn vader is niet geweldig. Helmer behandelt zijn vader bijna onbeschoft. Ze zeggen het hoognodige tegen elkaar:
"Ik heb een appel voor je," zeg ik.
"Koud, " zegt hij.
"Ja, het vriest."
Maar toch zijn er ontroerende momenten die extra impact hebben door hun anders zo stugge gedrag.
En dan komt er een brief van Riet met het verzoek of haar onhandelbare zoon Henk een tijdje bij hem mag komen wonen...
Riet was voor Helmer de stoorzender, degene die zijn broer afgenomen had. Hij en zijn broer waren een twee-eenheid, één lichaam, één geest.
"We hoorden bij elkaar, we waren twee jongens met één lijf."
Door haar komst werden zij twee aparte personen.
"Ik heb ze gezien" zei ik tegen zijn rug.
"Je broer en die griet?"
"Ja".
"Het is beter zo, denk ik," zei hij
"Wat bedoel je?"
"Je bent niet je broer."
"Nee, natuurlijk niet."[...]
"Ik weet niet precies hoe dat gaat bij tweelingen, "zei hij, "Maar ik kan me voorstellen dat ze toch een keer uit elkaar moeten."
Helmer gaat toch in op het verzoek van Riet en de komst van Henk veroorzaakt bij Helmer een mix aan gevoelens. Langzamerhand veranderen dingen en kan Helmer bepaalde zaken onder ogen zien, wat hij eigenlijk al eerder had moeten doen.
Het verhaal wordt zonder een woord teveel verteld. Dat kan ook haast niet anders bij een stug persoon als Helmer. Onderhuids gebeurt er veel maar dat wordt niet uitgesproken. Dat is ook de kracht van het verhaal. Het is subtiel maar toch helder. Het is een verhaal over vergankelijkheid, nieuwe kansen, vriendschap en liefde. Niet echt na te vertellen, gewoon zelf lezen en de mooie sfeer proeven.
Prachtig debuut!
ISBN 9059361067 | Hardcover | 264 pagina's | Uitgeverij Cossee | 2006
© Dettie, april 2006
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Boven is het stil
De eerste zin van het boek. Een kort zinnetje waar een heel verhaal achter zit. De ik-figuur is Helmer, een man van net boven de 50. Zijn vader is dus ook al op leeftijd, en bovendien hulpbehoevend aan het worden. Helmer vindt dat hij zijn leven lang onderdrukt is geweest, en nu ziet hij zijn kans. Hij brengt zijn vader 'buiten beeld' en kan eindelijk zijn eigen gang gaan. Hij gooit oude meubels weg en verft de benedenboel van de boerderij waar ze met z'n tweeën in wonen. De moeder is al enkele jaren dood.
Helmer had een tweelingbroer, Henk. Helmer beschouwde hen als twee-eenheid.
Dat Henk daar niet zo overdacht, werd hem ruw aan het verstand gebracht toen Henk een vriendin kreeg. Tot dan toe had Helmer er niet zo mee gezeten dat Henk duidelijk de lieveling was van zijn vader. Ook niet dat Henk de boerderij over zou nemen, al was Helmer de oudste. Hij studeerde Nederlands en had een vriend in de knecht, Jaap.
Dan krijgen Henk en de vriendin een ongeluk, Henk overlijdt. En alles wordt anders: de knecht wordt weggestuurd, hij moet zijn studie opgeven, en de boerderij gaan bestieren. Hij zegt niets, doet wat zijn vader wil, maar nu die vader oud en ziekelijk is, grijpt hij de gelegenheid aan om zijn eigen dromen waar te maken. Maar heeft hij nog wel dromen?
En wat kan hij nog waarmaken?
Een streekroman, omdat het de sfeer weergeeft van het boerenleven in een streek in Noord-Holland, maar het is veel meer dan dat. Het schept een beeld van een boerengezin waar praten over gevoelens niet de gewoonte is, waar gedaan wordt wat gedaan moet worden zonder tegenspreken. Maar het is ook het verhaal van een man die na zoveel jaren van tegen zijn natuur in leven, eindelijk probeert zich vrij te maken en een eigen weg te vinden.
ISBN 9059361067 | Hardcover | 264 pagina's | Uitgeverij Cossee | 2006
© Marjo, april 2006
Lees de reacties op het forum en/of reageer: