Papinette
Kristien Dieltiens

Men neme een aantal schilderijen en een kookboek uit eind zestiende- begin zeventiende eeuw, voeg daarbij enkele bijzondere historische personen uit die tijd, een vleugje fantasie en als hoofdingrediënt een goede schrijfster, het resultaat is... Papinette.

Het verhaal begint al bijzonder.
Papinette werd namelijk 'gevonden' tussen de groene kolen, ongetrouwde vrouwen overkwam het wel vaker dat ze zomaar ergens een kind vonden...
Onderweg naar het bleekveldje vond Aleid, Papinettes moeder, tussen de groene kolen een pasgeboren meisje, ze legde het in de rieten lakenmand en liep terug naar het grote huis waar ze werkte.

Toen mijn moeder met het kind in de wasmand verscheen, zwegen de andere vrouwen. Het kon hun ook overkomen - je wandelt door de groentetuin, je bewondert de witte kolen die groter en ronder zijn dan de vorige jaren en je ziet ooievaars overvliegen, rusteloos zoekend naar een nest. Opeens vind je een bloot kind tussen de boerenkool en pastinaak. Rozige armpjes krampachtig trillend in de lucht, het hoofdje rood van het krijsen[...]
Dan denk je aan de goede werken die je als christenmens moet doen, zei Cathelyne. De naakten kleden, de hongerigen spijzen en de dorstigen laven. Dus neem je het kind mee naar huis, je wikkelt het in afgedankte neteldoeken en hoopt dat de landheer het niet zal opmerken.
Niemand stelde vragen, alleen de blikken van de koele Anna spraken boekdelen.
Cathelyne vond haar tweeling Maaycke en Marieke in het wortelveld en ze hadden peenkleurig haar. Gerarda vond Corneel in het hooi van de geitenstal. Hij was twee jaar ouder dan ik, net als de rosse tweeling, en als hij lachte, klonk het als gemekker van een bokje. Hendrieke had ook een kind gevonden maar het was al dood voor iemand er iets over kon vertellen.

Papinette woont in het huis van heer Arnoldus samen met haar moeder en 3 andere vrouwen die ze aanvankelijk ook haar moeders noemt. De vier vrouwen bestieren het huishouden. Papinette en haar moeder zijn mooi om te zien. Beiden krijgen ze veel aandacht van Arnoldus de Cock, de heer des huizes. Papinette is aanvankelijk het gulzige, mooie, vrolijke, leergierige kind waardoor ze in trek is bij Arnoldus. Hij neemt haar overal mee naar toe. Haar moeder is voor hem die zeer aantrekkelijke vrouw die ook nog eens geweldig koken kan en aangenaam gezelschap is...

De vrouw van Arnoldus, de zwaar gelovige en stuurse Anna, ziet moeder en dochter liever gaan dan komen. Ook de andere vrouwen in de keuken gedragen zich steeds koeler, uit afgunst. De vlotte Papinette en de intelligente Aleid houden moedig stand onder de steeds vijandiger wordende sfeer.
Arnoldus is wars van het strenge geloof dat zijn vrouw aanhangt. - Het is de tijd van de hagenpreken en de beeldenstorm. - Ze hebben samen een zoon Antoon die heel goed met Papinette op kan schieten en haar een erg leuke meid vindt en graag bij haar in de keuken is. Antoon wordt gelijk naar andere oorden gestuurd door zijn moeder. Hij mag niet opgroeien tussen die volkse en liederlijke vrouwen...
Als Aleid en later ook Papinette als schildersmodel worden gevraagd in het nieuwe atelier van Arnoldus waar hij samen met vrienden de schilderkunst beoefent barst de bom. Kortom, de beide vrouwen komen flink in de problemen vanwege hun aantrekkelijke uiterlijk. Gelukkig is er een vrouw die voor hen opkomt, een vrouw die indruk maakt, een vrouw die invloed heeft, die vrouw heet Anna Bijns...

Kristien Dieltiens heeft een prachtig, rijk gemêleerd verhaal geschreven waarbij de sfeer en het leven uit die tijd mooi is weergegeven. Het verhaal is gelardeerd met allerlei gebruiken en gedachtes uit die tijd, het bijgeloof vierde hoogtij en er werd veel gezongen ook al waren dat niet altijd nette liedjes.  De schrijfster raakte geïnspireerd voor haar boek door diverse schilderijen (o.a. van Joachim Beuckelaer) waarop ze steeds twee dezelfde vrouwen zag, vermoedelijk moeder en dochter. Ook gebruikte ze een kookboek van Antoon De Cock (!), gedrukt in 1612, waardoor ze zeer smakelijk weet te schrijven over de gerechten die toentertijd bereid werden. Het is een boek vol humor, geur, kleur en smaak. Ik heb het daarna gelijk nog een keer gelezen omdat ik de mooie bijzondere sfeer opnieuw wilde proeven. Geweldig boek!

ISBN 9789044809503 | Hardcover | 239 pagina's | Clavis Uitgeverij | juli 2009
Leeftijd: 14+

© Dettie, 15 november 2011

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

Papinette
Kristien Dieltiens

Je moet er wat van maken als je in Vlaanderen leeft in de tijd van Philips II. Vanuit de noordelijke Nederlanden druppelt langzaam het nieuwe geloof binnen, terwijl de koning, zelf uiterlijk zeer vroom, van zijn onderdanen eist dat ze zich aan de katholieke regels houden.
Wie zijn ogen openhoudt ziet echter hoe de geestelijke stand zich zoals steeds verrijkt en zich weinig aan de armen gelegen laat liggen. Wie zou er dan niet vallen voor het geloof van Willem van Oranje? De Beeldenstorm is het gevolg.
Tegen deze achtergrond vertelt Kristien Dieltiens het verhaal van een jong meisje uit het volk.

Papinette is de dochter van een ongetrouwde werkvrouw in het huis van de heer Arnoldus. Zij vond net als haar ook ongetrouwde collega’s haar kind in het kolenveld. Ongetrouwd kinderen hebben, het werd wel afgekeurd, maar tegelijk gedoogd. Er heersten nogal losse zeden in die tijd, al hing dat er een beetje van af tot welk kamp je behoorde: dat van de strenge katholieken of de vrijere gereformeerden.
De andere vrouwen raakten aan de man, Aleid niet. Toch was zij de mooiste! Ze was dan ook de favoriet van de heer Arnoldus, net als haar dochter.
Papinette groeit op met deze vrouwen als moeders, en leert langzaam een wereld kennen, die zij evenmin als andere mensen van haar stand, kan begrijpen. In plaats daarvan vallen ze voor de zekerheid van geloof en bijgeloof. Het zal bijna haar dood worden.

Kristien Dieltiens vertelt een mooi verhaal, dat een goed beeld geeft van de zestiende eeuw. Er wordt veel gegeten en gedronken, hetgeen ze in (jammer genoeg ruiken we het niet) geuren en kleuren uit de doeken doet. Behalve het geloof was in die tijd ook schilderkunst belangrijk, dus ook daar lezen we over. (Pieter Bruegel de Oude; Joachim Beuckelaer)
In een extra bijlage vertelt ze ons waar we de schilderijen kunnen vinden die haar verhaal zo beïnvloed hebben.
Erg leuk is hoe ze vertelt over de taal: hoe alles wat te maken heeft met het spel tussen man en vrouw in verdekte en vaak speelse termen wordt weergegeven. We vinden het terug in de symboliek die op de schilderijen uit die tijd overgebleven zijn.
Op naar de musea!

ISBN 9789044809503 | Hardcover | 239 pagina's | Clavis Uitgeverij | juli 2009
Leeftijd 14+

© Marjo, 20 november 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer: