Ineke Mahieu
De reis van Sjaak Lemère
De kleurrijke omslag spreekt al meteen aan: een ouderwetse bus, een strand, en een kind dat een schelp bij zijn oor houdt. Dat het over een reis gaat zegt de titel al, maar je slaat het boek open bij een kaart, waarop je al kunt zien hoe die reis zal verlopen. En dan begin je te lezen: hé, het gaat over een circus! Leuk! Je gaat er eens goed voor zitten.
Zo leert de lezer de elfjarige Sjaak kennen, die met zijn moeder in Den Haag woont. Het is 1932, de slechte tijd voor de tweede wereldoorlog. Zij hebben het niet breed, maar Sjaaks moeder zwicht toch voor zijn smeekbede om toch eens naar de voorstelling van circus Santino te gaan. Vreemd genoeg wil ze de volgende dag weer, en dan nog een keer, Sjaak vindt het best, hij geniet van het circus. Maar als ze na afloop weer naar huis moeten, zegt zijn moeder dat ze haar tas vergeten is en ze loopt de tent weer in. Sjaak wacht en wacht. Hij snapt nog niet wat er gebeurd is: zijn moeder is verliefd geworden op een van de artiesten: de levende kanonskogel, Louis, en dat houdt weer in dat hun leven in Den Haag voorbij is.
Als het circus een jaar later terugkomt, verandert het leven helemaal. Ze gaan met het circus mee. Zal hij dan het geliefde strand bij Scheveningen nooit meer terug zien? Sjaak is er niet blij mee, Louis is helemaal niet zo
aardig. Sjaaks oom en tante vinden het ook niks, maar er valt niets aan te doen. Ze geven hem een schilderskist mee als ze afscheid nemen. Want daar is Sjaak goed in: hij kan erg goed tekenen, en dat zal hem nog van pas komen bij het avontuur dat hij tegemoet gaat.
Hij leert Leo kennen, wiens droom het is om een echte leeuwentemmer te worden. Maar er zijn geen leeuwen meer in het circus, en ook geen olifanten.
De mensen worden gelokt met het nummer van Louis: de levende kanonskogel. En nu wil Louis dat Sjaak ook een kanonskogel wordt! Aan zijn moeder heeft Sjaak niets meer: die is alleen maar verliefd. Gelukkig worden hij en Leo beste maatjes, en ze vinden warempel een manier om de circusdirecteur tevreden te stellen: een nummer met een zeehondje!
Maar Louis is er erg op gebrand om met een nieuwe act, samen met de jongen, te komen. Hij wil gevraagd worden om met een circus naar Amerika te gaan, en hij laat het zeehondje verdwijnen. Als Sjaaks moeder hem dan vertelt waarom Louis naar Amerika wil, moet de jongen een moeilijke beslissing nemen.
Dit verhaal is met vaart en humor geschreven. Het is gebaseerd op een historisch gegeven, maar tegelijk is het verhaal heel eigentijds. Het gaat over vriendschap en over het groot worden van een kleine jongen, om nu niet meteen met een groot woord als ontwikkelingsroman te komen. Maar dat is het wel natuurlijk. Het kan haast niet anders dan dat dit kinderen aan zal spreken, ik denk zomaar dat juffen en meneren dit boek graag zullen voorlezen aan hun klas!
'Toe nou, Jacques,' Zijn moeder klonk een beetje boos. 'Je bent een jongen. Je moet je toch eens als een grote vent gaan gedragen. Dat vindt Louis ook.'
Sjaak keek sip. 'Louis praat hard. Hij schreeuwt.'
'Daar moet je nog aan wennen. Louis heeft een grote mond maar een klein hartje. Hij heeft het beste met je voor. Denk je eens in, we krijgen een huis op wielen. We gaan naar Parijs. We zullen de wereld zien.'
Antwerpen is ver genoeg, denkt Sjaak.
's Avonds zat de circustent vol. Iedereen wilde zien hoe de kleinste levende kanonskogel ter wereld zou worden weggeschoten. Het duurde een eeuwigheid voordat de circusdirecteur eindelijk het laatste nummer aankondigde.
'Dames en heren, dit is nog nooit eerder vertoond! Vanavond presenteert circus Santino speciaal voor u een ongekend sensationele act. De kleinste levende kanonskogel ter wereld zal met een onmetelijke kracht worden afgevuurd!'
Achter het voordoek stond Louis al klaar, met Sjaak bibberend achter hem. Hij hoorde zijn moeder kreunen.
'Onmetelijke kracht? O, mon petit, wees voorzichtig.'
Sjaak voelde zijn buik draaien. Toen trok Louis hem de piste in. De toeschouwers rekten hun nekken om niets te hoeven missen. Was die kanonskogel werkelijk zo klein? Nauwelijks twaalf leek hij. Waarom droeg dat kind geen helm? Zou het allemaal wel goed gaan? Och, kijk toch eens hoe bang die knul is. Louis gaf Sjaak een kontje, zodat hij in de opening van de loop kon klimmen. Het kanon stond schuin omhoog gericht. Sjaak liet zich voorzichtig in het donkere gat naar beneden glijden. Hij klappertandde van angst.
'Laat zien wat je durft. Laat zien wat je durft. sprak hij zichzelf moed in. Hij hoorde het geroezemoes in de tent verstommen. De trommels roffelden. Sjaaks hart bonkte. Hij wilde eruit. Eruit kruipen nu het nog kon. Detrommels vielen stil. Er klonk alleen nog het geluid van de knetterende lont op het kanon.
'Help,' gilde Sjaak zo hard hij kon. Toen voelde hij een zware dreun door zijn hele lichaam, gevolgd door een luide knal. Hij werd met een enorme kracht het kanon uit geblazen. Daar vloog hij.
ISBN 9789047510963 | Hardcover | 174 pagina's | Van Holkema & Warendorf | oktober 2009
© Marjo, 28 februari 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
De reis van Sjaak Lemère
Zo begint het boek over de elfjarige Sjaak die met zijn moeder in Den Haag woont. Een vader is er niet. Sjaak blijft de hele week kijken naar het affiche en kent alle artiestennamen inmiddels uit zijn hoofd. Maar het zijn de jaren dertig, een financieel slechte tijd in Nederland, en de rest van de wereld. Ook bij Sjaak thuis hebben ze het niet breed maar na Sjaaks enthousiaste verhalen over de optocht door de Haagse straten bezwijkt moeder. Het spaarpotje wordt aangesproken en ze gaan naar het circus. Sjaak en zijn moeder genieten! Het is geweldig. De paarden, de levende kanonskogel, de leeuw met de jonge leeuwentemmer Leo, alles is even mooi. Tot Sjaaks stomme verbazing gaan ze de volgende dag weer naar het circus en de dag erop wéér. Het is de laatste dag dat ze kunnen gaan, vertelt zijn moeder, de dag erop gaat het circus verder. Die avond wordt Sjaak iets duidelijk, zijn moeder is verliefd op Louis, de levende kanonskogel. Louis stuurt die winter brieven en kaarten en moeder straalt.
Financieel hebben ze het heel slecht die winter. Moeder hoeft steeds minder achter de naaimachine kruipen. De rijke mensen worden armer, ze hebben geen geld meer voor een naaister. Maar geld voor wasvrouwen hebben ze wel. Moeder wast en wast en wast. Het balkonnetje en het trapgat hangt steeds vol wasgoed. Maar ook dat levert uiteindelijk erg weinig op.
Gelukkig komt in de zomer van 1934 het circus weer naar Den Haag en Louis wil dat moeder bij hem komt wonen mét Sjaak! Moeder kan daar werken als kostuumnaaister voor het circus en Louis heeft voor Sjaak grootse plannen... als kanonskogel. Sjaak wil dat helemaal niet, hij wil kunstenaar worden, hij kan prachtig tekenen. Maar helaas Sjaak moet mee. Zijn oom Wim, die heel graag wilde dat Sjaak bij hem en tante Hèlene kwam wonen geeft als afscheidscadeau een prachtige kist met teken- en schilderspullen. Sjaak weet dan nog niet hoe hard hij die kist nog nodig zal hebben en hoeveel die kist voor hem zal gaan betekenen.
Sjaak wordt dikke vrienden met Leo, de leeuwentemmer, nu zonder leeuwen, die maar een paar jaar ouder dan Sjaak is. In feite vindt Sjaak het circusleven wel fijn, iedereen is erg aardig voor hem, alleen die Louis... De man wil maar steeds dat Sjaak samen met hem optreedt en Sjaak voelt daar niets voor. Eén keer als kanonskogel optreden was genoeg. Maar Louis blijft maar aandringen, hij wil naar Amerika met hem en zijn moeder. Uiteindelijk begrijpt Sjaak waarom Louis dat zo graag wilt en komt hij voor een erg moeilijk te nemen beslissing te staan.
Dit debuut is geweldig goed geschreven. De sfeer tussen moeder en zoon en later in het circus is bijna tastbaar. Sjaak beseft onmiddellijk dat door de verliefdheid van zijn moeder alles zal veranderen en hij houdt er rekening mee. In korte tijd groeit Sjaak uit tot een jongen die goed weet wat hij wil en daar ook de consequenties van inziet. Ineke Mahieu heeft uitstekend en af en toe met humor de gedachtes van de jongen weergegeven. Het had een sentimenteel verhaal kunnen worden maar de schrijfster weet precies de juiste toon te vinden zodat je je goed kunt verplaatsen in Sjaak. De slungelachtige Leo sluit je ook onmiddellijk in je hart evenals de hele circusfamilie.
Het is een heel mooi verhaal dat je nog lang zal bijblijven. Knap debuut!
ISBN 9789047510963 | Hardcover | 175 pagina's | Van Holkema & Warendorf | oktober 2009
Vanaf 11 jaar
© Dettie, 07 september 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer: