Simon Sebag Montefiore
Stalins jeugdjaren
Van Rebel tot Rode Tsaar
Zijn jeugd wordt in negatieve zin gedomineerd door zijn vader die, aanvankelijk eigenaar van een goedlopend schoenmakersbedrijf, stevig aan de drank verslaafd raakt nadat zijn eerste twee kinderen kort na hun geboorte overlijden. Als kind is Stalin als de dood voor zijn vader die hem onder invloed van de alcohol veelvuldig en hardhandig slaat, ook zijn moeder schijnt niet zachtzinnig met hem te zijn omgegaan. Het huwelijk loopt op de klippen en Stalin wordt alleen door zijn moeder opgevoed, al probeert zijn vader nog steeds invloed op hem uit te oefenen.
Stalin was een ijverige en goede leerling, en zijn moeder wil dat hij verder gaat studeren voor priester. Zijn vader probeert dit te voorkomen en wil dat hij bij hem het schoenmakersvak gaat leren. Uiteindelijk belandt Stalin, die door vrienden van zijn moeder financieel wordt bijgestaan, voor vijf jaar in het seminarium van Tbilisi in Georgië, zo’n 60 kilometer ten zuidoosten van zijn geboorteplaats Gori.
Aanvankelijk behoort Stalin tot de betere leerlingen, maar na verloop van tijd worden zijn studieprestaties minder en begint hij zich meer en meer te verzetten tegen het strenge regime dat er heerst. Hij begint allerlei verboden boeken te lezen ( o.a. Darwin en Victor Hugo) en het geloof belachelijk te maken. Door deze activiteiten raakt hij veelvuldig in de clinch met de leiding en na vijf jaar wordt hij, tot groot verdriet van zijn moeder, van het seminarium verwijderd.
Na deze periode ontpopt Stalin, aanhanger van de bolsjewistische beweging, zich als een reactionaire tegenstander van het tsaristische regime. Deze beweging organiseert onder talloze schuilnamen vele aanslagen, roofovervallen en afpersingen. De naam Stalin neemt hij pas veel later aan, zoals alle kopstukken van het Sovjet regime. Om zijn doelen te bereiken omringt Stalin zich met keiharde criminelen die zijn ideeën uitvoeren. Het geld, waar het bij de gewelddadige acties om gaat, wordt o.a. doorgesluist naar Lenin en gebruikt voor illegale propaganda, waar Stalin vele stukken voor schrijft.
Ondertussen trouwt hij en krijgt een zoon. Stalin is echter altijd overal en nergens, zodat er van een gezinsleven geen sprake is, en als zijn vrouw, die ernstig ziek is, op jonge leeftijd sterft verkeert hij ook elders. Na deze gebeurtenis volgt een rouwperiode van een half jaar, maar naar zijn zoon zal hij nooit meer omkijken, die laat hij over aan de zorgen van de familie van zijn vrouw. Stalin zal in zijn leven meerdere relaties aangaan met vrouwen waaruit kinderen worden geboren, die hij net zo makkelijk achter zich laat.
Stalin wordt meerdere malen door de politie opgepakt en verbannen, maar hij weet telkens te ontsnappen, wat hem de verdenking oplevert een spion van de Ochrana, de geheime politie van het late Russische Rijk, te zijn. Hier is echter nooit overtuigend bewijs voor geleverd.
Na zijn laatste ballingschap van vier jaar in Siberië en het aftreden van tsaar Nicolaas II arriveert Stalin in Sint-Petersburg en sluit zich aan bij Lenin, waarmee hij de oktoberrevolutie beleeft. Stalin wordt benoemd tot volkscommissaris van Nationaliteiten en zal uiteindelijk als secretaris-generaal tot zijn dood in 1954 zijn gruwelbewind, met zijn vele miljoenen slachtoffers, uitoefenen.
Het boek geeft een uitstekend gedocumenteerde beschrijving van de eerste negenendertig jaar van Stalin’s leven. Een minpunt vind ik dat er weinig beschrijvingen zijn van Stalins politieke denkbeelden. Was hij uitsluitend een opportunist, voor persoonlijke doeleinden? Als dat zo is, komt dat naar mijn gevoel te weinig naar voren. Inzicht hoe Stalin heeft kunnen uitgroeien tot zo’n monsterlijk persoon heb ik niet gekregen. Dat lijkt mij eerlijk gezegd ook onmogelijk. Waarschijnlijk is het zo dat zulke personen altijd en overal de macht kunnen grijpen als de gelegenheid zich voordoet.
ISBN 9789046802397 | Paperback | 368 pagina's | Nieuw Amsterdam | mei 2007
Oorspronkelijke titel The Young Stalin vertaling Hans E. van Riemsdijk
co-uitgever Standaard Uitgeverij
© Cavendish, mei 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
