Orlando Figes
Fluisteraars Leven onder Stalin
Leven onder Stalin
Het boek Fluisteraars van Orlando Figes handelt over het hoe het leven was voor de Sovjetburger van jong tot oud, partijlid of niet, onder het Stalinregime. Voor de totstandkoming van dit boek zijn meer dan duizend mensen geïnterviewd en tevens zijn vele brieven, dagboekaantekeningen, foto’s en documenten bestudeerd om een zo getrouw mogelijk beeld te schetsen. Dit alles in samenwerking van de Russische stichting Memorial. Het resultaat is niet een geschiedenisboek in de traditionele zin, maar de geschiedenis van ‘gewone mensen’ die elk hun persoonlijke, vaak gruwelijke verhaal hebben te vertellen. Daardoor is dit boek een monument voor alle Sovjetburgers die zwaar hebben geleden onder het Sovjetregime.
Na het aantreden van Stalin in 1928 toen met de collectivisering van de landbouw en de planeconomie een start werd gemaakt, veranderde er veel voor Sovjets. Alles zou vanaf dat moment van bovenaf gedirigeerd worden, waarbij de ontwikkeling van de industrie van het allerhoogste belang werd geacht en de landbouw zich daaraan ten dienste moest stellen. De schamele bezittingen van de boeren werden onteigend en zij werden gedwongen in collectieve bedrijven zgn. kolchozen en sovchozen te gaan werken. Veel boeren werden voor koelakken, rijke zelfstandige boeren en daarom staatsvijanden, uitgemaakt terwijl het in veel gevallen mensen betrof die met de grootste moeite hun hoofd boven water konden houden. Wie eenmaal het stempel koelak had, was zijn leven niet zeker. Zij werden massaal vermoord, verbannen en naar werkkampen afgevoerd waar zij jarenlang dwangarbeid moesten verrichtten. Het sterftecijfer lag zeer hoog.
De kinderen van deze door het regime uitgemaakte koelakken werden ook beschouwd als staatsvijanden en verraders van de revolutie en hadden geen enkele kans op een normale baan. Velen probeerden dan ook hun achtergrond te verbergen en zelfs als zij getrouwd waren lieten zij zich niet uit over hun afkomst ten opzichte van hun partner. Wie als kind zijn ouders aangaf als verrader van de revolutie, bijvoorbeeld als zij een aantal tamelijk onschuldige opmerkingen maakten over de gang van zaken, werd als een held van de revolutie beschouwd en kon carrière maken binnen de partij. Sommige ouders moedigden zelfs hun kinderen aan hen aan te geven, zodat zij wel toekomstmogelijkheden zouden hebben.
Naast de zogenaamde koelakken werden mensen met een adellijke afkomst, religieuzen, intellectuelen, kunstenaars en iedereen die zich niet duidelijk conformeerde aan het regime massaal vermoord of afgevoerd naar werkkampen. Hele gezinnen raakten ontheemd, kinderen zwierven van hot naar her, belandden in kinderhuizen en zagen in veel gevallen hun ouders nooit meer terug. Als dat soms wel gebeurde waren ze zodanig van elkaar vervreemd dat een normale ouder-kind verhouding onmogelijk was.
Vanaf 1935 nam deze terreur massale proporties aan, alles wat je zei of niet zei kon tegen je gebruikt worden. Het maakte niet meer uit of je loyaal partijlid was of niet, door de volkomen willekeur kon iedereen als staatsvijandig worden gezien en vermoord of verbannen worden.
Orlando Figes geeft in Fluisteraars weer wat dit regime persoonlijk voor effect had op de mensen die aan deze waanzin waren overgeleverd. Deze vele verhalen zijn vaak hemeltergend. Het is goed dat door dit boek de fluisteraars duidelijk gehoord worden, al wordt er onder Poetin anno 2008 nog steeds getracht de kritiek op de vreselijke terreur onder Stalin af te zwakken. Iedereen die de waarheid wil weten hoe het leven onder Stalin was, kan er niet onderuit dit boek te lezen.
ISBN 9789046802441 | Hardcover | 0 pagina's | Nieuw Amsterdam | november 2007
ge
© Cavendish, januari 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
