Benno Barnard
Dagboek van een landjonker
voorjaar 2008 - januari 2013
De landjonker is Benno Barnard en hij is een getormenteerd man. Hij wil al het oude wat goed was vasthouden en noemt zichzelf daarom een conservatief man. Hij schrijft daarover onder andere:
"Ik ben bang voor de technologisering van de wereld; mijn regressieve keuze om weer op het platteland te gaan wonen, een jaar of zes geleden, is mede ingegeven door deze angst. [...] het is een Duitse angst waar ik aan leid, de angst van de romanticus voor de monsterlijke machines."
Benno Barnard woont in Sint-Agatha-Rode een plaatsje tussen Brussel en Leuven 'Ik hou van oude plaatsnamen met een heilige erin'. Het plaatsje ligt aan de Dijle, het riviertje dat de taalgrens aangeeft. "Wat een wonderbaarlijke gedachte dat ons stuk taalgrens - die de kronkelingen van het riviertje de Dijle volgt - sinds de komst van de Franken niet meer is verschoven, dat het veertien eeuwen geleden al de grens tussen de geromantiseerde Galliërs en de Frankische allochtonen vormde."
Hèt woord is hiermee gevallen 'de taalgrens'. Een woord dat nog vele, vele keren in alle denkbare vormen terug zal komen in dit boek. Evenals de taal zelf. Bijna hilarisch is de verontwaardiging van Benno Barnard over de hertaling van De scheepsjongens van Bontekoe. Hij belt de boekhandel daarover en de verkoopster deelt hem daarop mee dat de tekst 'aan onze tijd' was aangepast. Met een druk uit 1960 zoekt hij uit wat deze aanpassing inhield en uit zijn gramschap hierover. Maar ook verwoordt hij mooi waarom hij geen liefhebber is van de psychologische roman. Hij heeft er nooit iets zinnigs uit geleerd. Hooguit heeft hij "genoten van de stijl of informatie over een bepaald tijdvak die zo'n roman biedt" Aan het 'saaie boek' Madame Bovary vond hij de nauwkeurige beschrijving van het leven op het Franse platteland voor en tijdens het Second Empire het enige interessante. Ook de postmoderne romans zijn niet favoriet. 'Dat postmodernisme heeft juist zo ongelooflijk veel egocentrische en criant vervelende literatuur opgeleverd.' De Buddenbrooks van Thomas Mann, Throlope en Joseph Roth dàt zijn de schrijvers die Benno Barnard zeer waardeert.
Hij schrijft vol liefde over zijn vader Willem Barnard (bekend onder het pseudoniem Guillaume van der Graft) en diens dood in 2010. Hij toont enorme interesse voor de schoollessen van zijn kinderen. Hij is duidelijk zeer tevreden over zijn huis en woonomgeving. Maar er is ook een andere Benno Barnard. Deze Benno gaat tekeer over allerlei zeer uiteenlopende zaken zoals over het feit dat zijn kind geen geschiedenisles op school blijkt te krijgen of over het opstelletje over de ondergang van het Nederlands in Vlaanderen waar hij onmiddellijk reactie op krijgt 'dat hij er niets van weet'. De man die reageerde wordt genadeloos neergesabeld. Benno Barnard scheldt op diverse mensen die volgens hem pure onzin verkondigen.
Hij schrijft daarentegen bijna analytisch over de dood van Kopland, over zijn reizen, over Herman de Coninck.
Kortom, Benno Barnard schrijft, zoals het in een dagboek betaamt, over alles wat in zijn hoofd opkomt en hem bezighoudt en het is afhankelijk van zijn stemming wat en hoe we daarover te lezen krijgen.
Benno Barnard doet me denken aan Maarten van Rossum, de man die bromt en gromt en op veel dingen geen vrolijke kijk heeft maar toch af en toe verrassend meelevend en bewogen blijkt te zijn.
De ene keer toont Benno Barnard zich een bevlogen mens die zich verwondert over wat hij ziet en meemaakt, de andere keer is het een zeer gekweld persoon die zich druk maakt om de banaliteit en stupiditeit van mensen en het leven.
Omdat ik zelf geen Vlaamse ben kan ik niet alles volgen waar Benno Barnard over schrijft. Ik weet niet hoezeer de taalstrijd nog gevoerd wordt, hoe heftig de verhoudingen tussen de Vlamingen en de Walen zijn. Wel lees ik over een man die zelf een constante taalstrijd voert zoals bijvoorbeeld tegen de ondertiteling van de Vlaamse televisie bijvoorbeeld waar hij zich enorm aan ergert.
Over zichzelf schrijft hij:
"Ik ben ongetwijfeld een van heimwee vervulde pessimist, met rare ideeën over de mens, zijn literatuur en zijn geschiedenis. Mijn denken lijkt niet op dat van mijn tijdgenoten. [...] Mijn ideeën zijn beslist uitzinnig, maar ik schrijf geen dagboek om gelijk te hebben - wel om mijn gedachten, indrukken en emoties literair te ordenen. Het enige wat ik wil is iemand die het graag leest..."
Graag lezen... ik weet niet of dit iets is wat je onder 'graag lezen' verstaat. Daarvoor is Benno Barnard te explosief, te wisselend van stemming en te uitgesproken, soms zelfs tegen het agressieve aan. Hij herhaalt zichzelf ook meerdere keren als hij het weer over zijn geliefde onderwerpen heeft. Het is geen vloeiend geschreven dagboek zoals de dagboeken van Hans Warren zijn. Het zijn ook geen humoristische overpeinzingen zoals Gerard Reve met zijn 'brieven aan ...' schreef. Veel humor is er sowieso niet te vinden in dit dagboek, hooguit enkele opmerkingen die je doen glimlachen. Waarschijnlijk is het ook door de weinige humor dat ik het boek soms even weg moest leggen. Dan werden alle zware, heftige, aanvallende gedachten me even teveel. Benno Barnard neemt mogelijk zichzelf soms wat te serieus ondanks de vele zelfrelativeringen die ook in het boek voorkomen.
Het is een boeiend, zeer intelligent mens die het zichzelf, en denkelijk soms zijn omgeving, niet makkelijk maakt. Daarom zal ik niet durven zeggen dat iemand het graag zal lezen, maar wel dat iemand geraakt kan worden door de woorden en gedachten van deze zeer intens levende man.
ISBN 9789045025209 | Paperback | 347 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact | oktober 2013
© Dettie, 05 januari 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Een geschiedenis van België
Tekeningen: Judith Vanistendael
Benno Barnard en Geert van Istendael
Dit boek dankt zijn bestaan aan de kinderen van Benno Barnard, die op school een vrije dag kregen vanwege de herdenking van de Wapenstilstand van 1918. Ze hadden echter, tot grote verbazing van hun vader, geen idee wat die dag inhield, en ook nooit van die Eerste Wereldoorlog gehoord. Het leek hun vader dan ook hoog tijd voor een goed doch toegankelijk boek over de geschiedenis van België... Als je dat goed wilt aanpakken is dat een hele klus, dus benaderde Barnard zijn collega Geert van Istendeal, en samen schreven ze dit boek, met als ondertitel; voor nieuwsgierig kinderen (en hun ouders).
De schrijvers pakten hun taak grondig aan. Ze beginnen hun boek 30.000 jaar voor Christus, bij de allereerste Neanderthalers, een vrouw en haar kind, wiens lichamen op Belgisch grondgebied ontdekt zijn, en eindigen bij Mark Dutroux eind vorige eeuw. En alles wat daar tussen in zit natuurlijk; de Romeinen, de Vikingen, een reeks Spaanse Koningen die meestal Karel heette, Napoleon, de wereldoorlogen, de wederopbouw van Europa, en nog veel meer. Opvallend is natuurlijk de hoeveelheid bezetters en nationaliteiten die de Belgen hebben moeten ondergaan; ze waren o.a. Romeinen, Oostenrijkers, Spanjaarden, Fransen en uiteindelijk Belgen.
Niet alleen gebeurtenissen en periodes worden beschreven, ook grote Belgische schrijvers, schilders en musici komen aan bod. En natuurlijk komen alle helden en schurken van de geschiedenis voorbij. Naast de grote wapenfeiten worden er veel anekdotes verteld, die een beeld geven van die tijd. Fijn aan dit boek vond ik de verteltoon, vol informatie, maar niet te zwaar aangezet.
“In de IJzertijd veranderde de grafcultuur intussen helemaal. De dolmens of hunebedden raakte uit de mode. We weten niet waarom, maar het kan zijn dat het lastiger werd dolmens aan te leggen bij gebrek aan grote stenen. De bevolking nam in die periode erg toe, er stierven dus ook meer mensen, en misschien vielen de stenen niet meer aan te slepen. Het kan ook gewoon gezond boerenverstand geweest zijn; ‘Nu is nonkel Jan weer dood, en vorige week hebben we nog tranen gestort om tante Wiske…Iemand zin om vandaag stenen te gaan halen?”
De auteurs wilden een goed en toegankelijk boek over de geschiedenis van België schrijven, en daar zijn ze naar mijn mening meer dan in geslaagd. Het boek zit degelijk in elkaar, maar lees heel plezierig. Moeilijke onderwerpen worden niet uit de weg gegaan, moeilijke woorden ook niet, maar er wordt altijd duidelijke uitleg gegeven. Eigenlijk is dit boek als de enthousiaste geschiedenisleraar die we vroeger allemaal wel gehad zouden willen hebben. Zo een aan wiens lippen je hangt, omdat hij zo vol mooie verhalen zit, en door wie je jaren later nog de verhalen, en dus ook de geschiedenis herinnert. Het is met duidelijk plezier geschreven, en het ziet er ook nog eens heel aantrekkelijk uit door leuke en grappige de illustraties van Judith Vanistendal.
Dit boek gaat weliswaar over de geschiedenis van België, maar is ook voor een Nederlander zeer boeiend om te lezen. Ten eerste is veel geschiedenis die behandeld wordt wéreldgeschiedenis, ten tweede overlapt een deel van onze Nederlandse en Belgische geschiedenis elkaar natuurlijk, en tenslotte hebben onze twee landen ook in hun definitieve vorm veel met elkaar te maken. En het is als Nederlander boeiend om eens precies te lezen hoe dat ook al weer zit tussen de Vlamingen en de Walen, en wat de historie daar van is. Dit boek vráágt wat mij betreft om een Nederlandse variant. Dus Nederlandse schrijvers met de vaardigheid van deze twee auteurs, mocht U kinderen, of kleinkinderen hebben van wie U ook vindt dat ze te weinig weten van onze vaderlandse geschiedenis, pak de uitdaging aan. U zou er mij een groot plezier mee doen.
ISBN 9789045045498 | Paperback | 320 pagina's | Uitgeverij Atlas | 2012
© Willeke, 07 januari 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer: