Wim Duijst
Dood zaad
‘Een kort verhaal (Engels: short story, Vlaams: kortverhaal) is een kort prozawerk, langer dan een anekdote en korter dan een novelle en zich gewoonlijk beperkt tot slechts enkele personages.‘ stelt Wikipedia. Ook vind ik daar: ‘Tegenwoordig bedoelt men met novelle een prozaverhaal dat wat de omvang betreft tussen de roman en het korte verhaal geplaatst wordt. De lengte is typisch tussen de 50 en 100 pagina's, maar hierover bestaat geen consensus. Een novelle bezit een eenvoudige structuur en een klein aantal personages. Meestal omvat een novelle een bijzondere gebeurtenis en toont ze de hoofdpersonages op een beslissend moment in hun leven.’
Het boek van Wim Duijst, het eerste dat ik las uit deze serie, omvat 93 pagina’s. Volgens de definitie een novelle, geen kort verhaal, al is het kort en is het een boekje in een makkelijk mee te nemen zakformaat.
Het verhaal is kan ik wel zeggen een typisch Duijstverhaal. Net als zijn romans speelt het zich af in Spakenburg en omgeving. Net als in zijn romans behandelt hij een ethisch thema.
In Dood Zaad gaat het om een echtpaar dat in een crisis zit.
Ruud is vrachtwagenchauffeur, en daardoor veel van huis. Sandra is kleuterjuf, en meer dan alles heeft ze een kinderwens. Ze zijn al zeven jaar getrouwd, maar ze wordt maar niet zwanger. Zelf heeft ze al diverse onderzoeken gehad, er is niets mis met haar. Ruud weigert zich te laten onderzoeken, en dat vreet aan haar. Ze wil echt een kind. Nu. Voor ze te oud wordt.
‘Tussen dampende lijven door worstelt Sandra zich een weg naar de bar. Halverwege raakt ze beklemd tussen een meisje en een man. Met het lege glas boven haar hoofd wrikt ze zich los. Als ze de bar bereikt, ziet ze schuin tegenover haar een jongen die haar bevalt. Hij heeft lang blond haar en draagt een baard. Boven zijn T-shirt steekt borsthaar uit en aan zijn pols hangt een kettinkje. Voor hem staat een glas bier, daarnaast ligt een pakje shag. Hij lijkt alleen te zijn.’
‘Weinig personages’ stelt Wikipedia. Er zijn er genoeg in deze novelle, maar ze zijn niet echt belangrijk. Al is dat een kwestie van wie er naar kijkt. Sandra heeft onbetwistbaar de hoofdrol. Het boek beschrijft haar probleem, en hoe ze daar mee om gaat. Inderdaad is er een beslissend moment, in dit geval een dramatisch moment...
Wim Duijst (1953) groeide op in Spakenburg als jongste en enige zoon in een gezin van vier kinderen. Zijn vader was visser op het IJsselmeer, maar werd na de drooglegging van Zuidelijk Flevoland havenarbeider in Amsterdam. Zijn moeder bestierde het huishouden.
Hij werkte als leraar in achtereenvolgens Hilversum, Gouda, Nieuwegein en Woerden. Na een schrijfopleiding aan de Schrijversvakschool debuteerde hij in 1994 met De Fascinatie.
ISBN 9789460682957 | Paperback | 93 pagina's | Uitgeverij Marmer | februari 2016
© Marjo, 07 februari 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Een man uit de krant
Die vraag heeft in het boek van Wim Duijst een duidelijk antwoord. De negenendertigjarige Antonia Lutten heeft een goedlopende winkel in Spakenburg. Ze heeft geen relatie, maar dat is niet haar schuld: iedere jongen waar ze mee aan kwam zetten werd afgekeurd, en intussen is ze de leeftijd wel enigszins voorbij, denkt ze. Toch schrijft ze een brief op een advertentie in de krant, waarin een weduwnaar aangeeft op zoek te zijn naar een nieuwe relatie.
Ze wil vrij zijn, een eigen leven gaan leiden. Niet langer de zorg op zich moeten nemen voor haar oude moeder en haar zwakzinnige zus, die bij haar inwonen. Ze heeft al wel een balletje opgegooid nu er in het dorp een bejaardenhuis komt. Maar Marie, haar moeder tuint er niet in.
‘Je wil van me af’. Marie zakte op een stoel neer.
Antonia pakte de volgende pan. Ze schuurde over de bodem alsof ze erdoorheen wilde. ‘Het enige wat ik wil, is dat er beter voor je wordt gezorgd. En dat je meer aanspraak krijgt’. Ze werd onpasselijk van haar eigen leugens.’
Haar moeder heeft ook psychische stoornissen, ze is al enkele keren opgenomen geweest. Antonia weet het niet precies. Heeft het met haar vader te maken? Die overleed toen zij drie jaar oud was, ze weet niets meer van hem, en haar moeder zwijgt. Ook haar oudere broer vertelt niets. Hij blijkt wel te weten hoe het zit.
Was wil der Man?
Dat wordt een stuk lastiger. Adam Kempe, de man die de advertentie heeft gezet, is na de dood van zijn vrouw achtergebleven met zijn nu tienjarige zoon. Hij spreekt af met Antonia. Maar: hij spreekt ook af met andere vrouwen, waaronder Mirjam, die hem met haar joie-de-vivre erg aantrekt. Als de keuze eigenlijk al voor hem gemaakt wordt, blijft hij toch twijfelen.
We volgen zowel Antonia als Adam, maar de vrouw uit Spakenburg heeft de hoofdrol. Binnen haar perspectief lezen we over de Spakenburgse gemeenschap in de jaren zestig, waartegen zij zich als vrijgevochten jonge vrouw af zet op zoek naar een eigen leven. Niet alleen de tijdgeest zit haar dwars, er is ook nog dat geheim waar haar moeder bijna een nieuwe zenuwinzinking door krijgt.
Marie heeft ook af en toe een stem in het verhaal; haar verhaal zorgt voor een extra spanningsboog in het verhaal, als Antonia haar besluit genomen heeft, onwetend van wat het leven nog voor haar in petto heeft.
Wim Duijst (Spakenburg, 1953) schreef een verhaal over schuld en verlangen, en dat tegen de achtergrond van het Spakenburg in de jaren zestig, een streng gelovig dorp, dat nog veel waarde hecht aan tradities. Net als ‘De engel van Spakenburg’ is dit boek een roman over mensen, die hun frustraties het hoofd willen bieden, gebonden als ze zijn door normen en waarden van die tijd.
Het leest vlot en boeit tot het einde.
ISBN 9789460681844 | Paperback | 288 pagina's | Uitgeverij Marmer | mei 2015
© Marjo, 14 september 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
De engel van Spakenburg
‘Wat maakte hij zich druk. Het was zijn eigen vader. Hij kon altijd bij hem terecht, hij had het zelf gezegd. En hij zou maar wat blij zijn als hij hem zag. Hij plukt een uitgebloeide paardenbloem, blies de pluisjes eraf. Hij hoopte dat de zaadjes in zijn nek waaiden, plukte een nieuwe en blies nog harder, maar de meeste kwamen niet ver.
Alleen hij had zulke ouders. Welke moeder zei er van die rare dingen? Welke vader ging er zomaar vandoor? Hij had hem niet eens gevraagd mee te gaan. En ondertussen maar zeggen dat alles goed kwam. Als ze dood waren zeker.’
Sjoerd heeft het moeilijk. Thuis gaat het niet echt lekker. Hij is alleen. Kan met niemand praten. Zijn ouders hebben genoeg aan zichzelf en échte vrienden heeft hij niet. Zijn moeder, Mengsje, en Loulou, een alleenstaande vrouw die een oude vrijster dreigt te worden, zijn de vrouwen die de gebeurtenissen bepalen in dit boek.
Om even bij Loulou te blijven, of Lutje, zoals haar vader haar noemt: zij is een vrijgevochten vrouw, heeft een relatie achter de rug met een Spanjaard, die de bevolking van Spakenburg veroordeelt. In de ogen van de Spakenburgers is zij een gevallen vrouw. Haar vader heeft nog hoop: ze is nog niet te oud om voor nageslacht te zorgen, en hij schrijft in haar plaats een contactadvertentie. Ondanks zichzelf spreekt Loulou af met een van de mannen die er op reageert.
De tienjarige Sjoerd krijgt evenwel meer ruimte in het boek om te vertellen. Door zijn ogen zien we hoe het gezin Wijtman uit elkaar dreigt te vallen. Mengsje raakt in de ban van Netta, een vrouw uit het zogenaamde ‘zwarte-kousen’milieu. Zij hoort tot de bevindelijke groep onder de gereformeerden, en zij profiteert van de twijfels die Mengsje beheersen. Die draagt veel oud zeer mee, waar ze geen raad mee weet. God kan haar helpen, zegt Netta. Ruurd, Sjoerds vader, is en blijft tot de liberale groep horen en probeert zijn vrouw tot rede te brengen.
‘Na drie woorden wist ik al wat voor vlees ik in de kuip had.’
‘ Ze leeft dicht bij de Heere.’
‘ Ze is geschift.’
De sfeer in huis lijdt er onder, ruzies om de televisie, de opstalverzekering en de stiekeme bezoekjes van en aan Netta. En Sjoerd zit er tussen in. Het is niet vreemd dat hij de weg ook kwijt raakt. Hij gooit op een eigen manier de kont tegen de krib, hetgeen wel opgemerkt wordt, maar of het helpt?
Een roman over gefrustreerde mensen, die ieder op een eigen manier de weg proberen te vinden binnen een bekrompen samenleving, zoals die in Spakenburg in de jaren zestig zeker nog aanwezig was.
Wim Duijst zet het gewone dagelijkse leven waarin overhorinkjes en familiebezoekjes plaatsvinden af tegen de duistere achtergrond die het geloof in die samenleving veroorzaakte. Religieuze zaken waren onontkoombaar en veroorzaakten onenigheid maar ook ruzies in gezinnen en families. En intussen dringt ook de moderniteit, met nieuwe normen en waarden het dorp binnen.
Het is absoluut geen zwaar boek. Naast een coming-of-age gedeelte waar het Sjoerd aangaat, geeft ‘De engel van Spakenburg’ een beeld van de Spakenburgse samenleving in die tijd, met veel directe dialogen, en humor. Het is geen belerend historisch verhaal maar een goedlopende roman, over herkenbare mensen. Lekker boek.
ISBN 9789460680687 | Paperback | 320 pagina's | Uitgeverij Marmer | september 2012
© Marjo, 10 oktober 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Zwijgend verleden
Rick, de verteller van dit boek, besluit er deze keer eens heen te gaan. Al meer dan 30 jaar achtervolgt hem de verdwijning van Suzanna, ooit een goede vriendin. Hij is nu 49 jaar, en beseft dat hij eigenlijk altijd naar haar is blijven zoeken. Omdat ze gezien was op een treinstation in Parijs, heeft hij daar diverse vakanties doorgebracht met kijken naar mensen. Het land heeft hij eigenlijk niet gezien. Suzanna was achttien toen ze verdween.
Natuurlijk volgt na dit eerste hoofdstuk de terugblik: wat is er gebeurd voordat Suzanna verdween? Wat was de rol van Rick, die nog steeds met een schuldgevoel zit. Maar hij kan er toch niets aan doen dat de dingen liepen zoals ze gelopen zijn?
Het verhaal dat verteld wordt is er een van liefde en bedrog. Een puber, die worstelt met zijn gevoelens, neemt de verkeerde beslissingen, zich afvragend of dit inderdaad verkeerd is. Had hij beter kunnen weten?
Pas na het lezen ontdekte ik dat dit een heruitgave is van het boek ‘De ceremoniemeester’. Niet dat het mij wat uitmaakt, ik kende de schrijver en dus dat boek niet. Die eerste titel slaat op het feit dat Rick door Suzanna’s moeder gebombardeerd wordt tot ceremoniemeester bij het huwelijksfeest van haarzelf en haar man. Zoals hij ook dat maar over zich heen liet komen, zo ondergaat hij ook het leven. Echt sympathiek wordt hij er niet door. Hij is maar een laffe knul. Maar er zijn verzachtende omstandigheden, en als er vlak voor het jubileum geen sprake was geweest van een dramatische gebeurtenis, dan was alles ook wel goed gegaan (en was er geen boek geweest).
‘ik bedoel dat hij anders is dan andere mannen is. Dat hij geen gewone man is.’
Hij zweeg.
‘Snap je?’ vroeg ik onzeker geworden.
‘Ja, ja.’ En na een lang, ongemakkelijk zwijgen: ‘Hoe weet je dat eigenlijk?’
‘Omdat ik dat soort dingen zie.’
Hij haalde zijn schouders op. ‘Mij is nooit wat opgevallen.’
‘Hij schijnt ook niet getrouwd te zijn.’
(-)
Hij keek op zijn horloge. ‘Dat soort mensen bestaat nou eenmaal’.
Het thema, homo-seksualiteit, wordt heel subtiel uitgewerkt. Geen scènes vol details, zoals in moderne boeken vaak het geval is. De hoofdpersoon vertelt vooral over zijn innerlijke beleving. Het verhaal speelt 35 jaar geleden, een tijd waarin nog gezwegen werd. En dat doet hij vertellend nog steeds. Daardoor is het een mooie, ingetogen roman geworden, waarin iemand zich bloot geeft en het oordeel aan de lezer overlaat.
ISBN 9789460680694 | Paperback | 248 pagina's | Uitgeverij Marmer | april 2012
© Marjo, 20 april 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer: