Theodor Holman
Het gestolen leven
De aanslag op het blad Charlie Hebdo deed Europa op zijn grondvesten beven. Veel mensen in ons land herinnerden zich opeens weer de gruwelijke moord op Theo van Gogh, die op 2 nov. 2004 plaatsvond.
Tien jaar later heeft Theodor Holman, Van Goghs beste vriend, hierover een boek geschreven. Het gestolen leven is een roman. Holman heeft jarenlang geworsteld met die moord op zijn vriend en in de dagelijkse column in Het Parool verwijst hij er nog wekelijks naar. Logisch, want deze brute moord- zeker als het ook nog een vriend betreft - was het begin van veel ellende, onzekerheid en aangewakkerde onlustgevoelens. Maar ook een wake-up call!
De vervreemding, een sterk thema in het verhaal, begint direct. Er ligt in een ziekenhuis een man, die zijn geheugen kwijt is. Wat hij nog wel kan is lezen. Een manuscript krijgt hij in handen met de mededeling, dat de regisseur Arend Wassenaar (die model staat voor Theo van Gogh) is omgebracht. Dat heeft het leven van ene Fjodor (duikt hier Theodor Holman zelf op?), op z’n kop gezet. Het geheugen van de man in het ziekenhuis is weg, gestolen zo je wilt, maar voor Fjodor is er niet zoveel levensvreugde meer over na de dood van zijn beste vriend, steun en toeverlaat. Ook zijn leven is ontwricht. Maar Holman zou Holman niet zijn, wanneer er geen komische noot in het verhaal zou worden geweven. Fjodor zoekt hulp bij een psychiater, nota bene dezelfde zielenknijper, waar zijn vermoorde vriend al eens om raad ging. Deze psychiater blijkt echter zelf zo gek te zijn als een peer. Over deze psychiater, Albert lezen we:
'Het was anderhalve maand voordat de musical (het had inmiddels een nieuwe titel gekregen) Arend vloog (halve woordspeling, vreselijk, maar goed) in première zou gaan toen ik op straat een rare hippie zag: lang haar, John Lennon brilletje, rare hoge hoed op. Albert -mijn ex-therapeut.'
Er worden in deze roman, eigenlijk een sleutelroman, harde noten gekraakt. In het literaire circuit komt plagiaat voor, politici zijn eigenlijk niet geïnteresseerd in hun kiezers en Arend (Van Gogh) maakt het wel erg bont met zijn grove grappen en grollen. Is het wel zo'n weldaad om met deze man bevriend te zijn? Theodor Holman laat deze vraag onbeantwoord, maar geeft antwoord op een veel indringender kwestie. Is het niet altijd zo geweest dat zelfs de meest barbaarse tiran afhankelijk was van zijn hofnar? Was het juist niet altijd het samenspel tussen hofnar en vorst waardoor men de grenzen van verdraagzaamheid kon afmeten? En - last but not least - was het rijk niet wankelend wanneer de hofnar werd gedood, door het gezag? Of - nog erger - door onverdraagzame inwoners?
Het is, zoals in een goede sleutelroman, een komen en gaan van personen, al of niet goed verpakt in vermomming. Femke Halsema, de politica, Ayaan Hirsi Ali, de dissidente politica en zelfs de moordenaar van Van Gogh komen op de proppen met andere namen.
Ook worden we getrakteerd op dialogen tussen Fjodor en Arend en ze zijn uit het leven gegrepen, zo lijkt het. Holman is - wat dat thema aangaat - natuurlijk ervaringsdeskundige.
Het is een prachtige prestatie van Holman deze exercitie in koorddansen. Hij stelt de maatschappelijke vragen over geweld, satire, verdraagzaamheid via zijn hoofdpersonen. Maar hij geeft ze stuk voor stuk een zwakte. Ook zij weten het niet, hebben geen pasklare oplossingen. Maar de sympathie voor de onmogelijke Arend (Van Gogh) staat voorop. Hiermee keert Holman zich tegen veel criticasters van de hofnar, o.m. Rob Hartmans van de Groene Amsterdammer, die Van Gogh veel te ver vond gaan.
Tegelijkertijd is deze roman nogal mysterieus. Wie zijn de werkelijke hoofdpersonen? Wie is nu eigenlijk zijn geheugen kwijt? Naarmate we vorderen in het boek nemen onze onzekerheden ook toe over de rol van de hoofdpersonen. Zijn ze inwisselbaar?
Een zeer interessant boek!
ISBN 9046818004 | Paperback | 240 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2014
© Karel Wasch, 27 januari 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
