Rik Smits
Dageraad
In Dageraad laat Rik Smits op fascinerende wijze zien hoe de mens ongeveer dertienduizend tot veertienduizend jaar geleden blijk begint te geven van ons huidige taalvermogen. Dit vermogen blijkt samen te vallen met de ontwikkeling van de landbouw in het Midden Oosten.
Voor die tijd tot ongeveer 15.000 jaar geleden vinden we veel grotschilderingen van de cro-magnonmens in Europa, die daarmee aantoonde een hoge mate van oog-handcoördinatie te bezitten. De tekeningen van de cro-magnons, die de meeste wetenschappers tot de moderne mens Homo sapiens rekenen, vertonen veel grote spectaculaire dieren met slechts in enkele gevallen sterk gestileerde mensenvormen, vooral veel handafdrukken. Uit deze tekeningen die nooit mensengezichten vertoonden valt af te leiden dat deze mensen nog geen echte identiteit in de zin ‘dit zijn wij’ hebben ontwikkeld. Met het aflopen van de laatste ijstijd verdween ook de cro-magnonmens.
In die tijd ontwikkelde zich in het Midden Oosten de landbouw. En het is de ontwikkeling van de landbouw die Smits in verband brengt met de verwerving van ons huidige taalvermogen. Het vereist namelijk een aanzienlijke graad van abstractievermogen om tussen twee zaken een verband te leggen die qua tijd ver uit elkaar liggen. De mens kwam er namelijk door toeval achter dat bepaalde zaden die zij verstopten later bleken te zijn uitgegroeid tot planten. Voor ons moderne mensen is dit uitermate vanzelfsprekend, maar zoals Smit het uitdrukt ‘zelfs de slimste bonobo gaat dit allemaal mijlenver boven de pet’. Het vermogen dit te zien vereist een goed ontwikkeld tijdbesef van verleden, heden, toekomst. Kortom het vermogen in te zien dat het zaadje en de plant in wezen één en het zelfde ding is die in de tijd van gedaante verandert. Dit kan alleen volgens Smits als de mens in wat hij noemt een voldoende grote binnenwereld heeft waarin een groot aantal categorieën bestaan die met elkaar in verband kunnen worden gebracht. Het redeneren dus in oorzaak en gevolg over een grotere tijdspanne. Het is volgens Smits dit soort logisch-abstract denken dat typisch is voor de mensentaal.
Dageraad is een uitdagende visie op de ontwikkeling van ons taalvermogen, die voert van de savannen van Afrika naar de Neanderthaler en Cro-magnonmens en de eerste landbouwers in het Midden Oosten.
ISBN 9789046803899 | Paperback | 272 pagina's | Nieuw Amsterdam | maart 2009
© Cavendish, 10 juni 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
