Willem Jansen
Naar Oessem en terug
De bezetting van Holland
A werkt in het Materiaalkundegebouw van onderzoeksinstituut Z, gevestigd in de duinen nabij het plaatsje Oessem. Ooit begon de 25 jarige A daar enthousiast zijn carrière als onderzoeker in het laboratorium, vol plannen zat hij toen nog.
De kernreactor, ook gevestigd op het terrein, was nog een nouveauté. Alles kon nog, alles was mogelijk, je hoefde maar een plan in te dienen en het werd gesubsidieerd door de overheid. Kernenergie had de toekomst! Z moest zorgen dat de kennis op peil kwam. De reactor was er niet om energie mee op te wekken maar om onderzoek mee te verrichten. Maar langzamerhand daalt de interesse in het gebruik van kernenergie als toekomstig energieleveraar en na de ramp in Tjernobil keerde het tij. Hoe was met de veiligheid van de reactor in Oessem gesteld? De subsidiekraan werd aangedraaid. Er werden protocollen opgesteld, er werd aan de lopende band gereorganiseerd, langzamerhand wordt alles een soort produktiewerk, ideeën zijn er niet meer, nog wel de vakmensen die een goed idee zouden kunnen uitvoeren. Vrij onderzoek plegen mag niet meer, alleen in opdracht. Alles herhaalt zich eindeloos omdat het altijd zo gedaan is. Inovatief is het bedrijf al lang niet meer.
A, inmiddels 37 jaar, voelt het plezier in zijn werk langzaam wegglippen, wordt zelfs somber, depressief. Hij windt zich op over het instortende bedrijf dat zoveel potentie heeft, over de lusteloze lijdzaamheid van zijn collega's. Zolang zij hun salaris maar krijgen vinden ze alles best. Hij heeft niets met zijn collega's, ontwijkt ze liever. Is zelfs bewust niet in de omgeving van Oessem gaan wonen. In de pauze gaat hij als het even kan de duinen in. Heeft daar zelfs ooit zakjes klaprozenzaad gestrooid zodat nu elk jaar de duinen knalrood zijn.
A verveelt zich gruwelijk op zijn werk maar heeft één grote passie, schrijven! Eens zal hij een gekend schrijver zijn. Steeds vaker zit hij op zijn werk te schrijven aan zijn boek of aan zijn coach:
" Jezus, waarom vallen ze me steeds lastig: rot op man, ik ben bezig met een meesterwerk, wereldliteratuur schrijf ik hier bij elkaar, zie je dat niet, ben al bijna beroemd.. [...] Besef dan toch dat ik dit domme instituut ineens na eeuwen schaduwbestaan een plek op de kaart kan pleuren..."
Hij ziet zichzelf in een radiointerview zeggen: "Ik schrijf uiteraard veel 's avonds, maar als de inspiratie zich voordoet, heb ik toestemming van mijn gewaardeerde werkgever... tijdens het werk mijn invallen te registreren."
Ondertussen heeft A al wel een bundel in eigen beheer uitgegeven maar verwachtte er niet veel van omdat er door recensenten nogal neergekeken werd op 'eigen beheertjes'. Maar tot zijn grote verbazing druppelen er her en der positieve reacties binnen over zijn boek...
A. wordt in de gaten gehouden door Slomp de nieuwe P&O man, het bedrijf moet immers bezuinigen. Slomp vindt A maar een nietsnut, ontdekt dat hij veel aan zijn roman werkt onder werktijd en erg veel met zijn coach H mailt. Maar als hij stappen wilt ondernemen mag dat niet, A blijkt iets te weten wat uitermate negatief is voor het bedrijf is en mogelijk zelf de ondergang van Z kan betekenen als dit uitlekt... en A weet dat de leidinggevenden dit weten...
Wat volgt is een kat en muis spel dat steeds grimmiger wordt tot het gigantisch spetterende einde...
Een heerlijk boek, Willem Jansen wisselt cynisme af met bloedserieuze én erg humoristische stukken. De mails die A naar zijn coach stuurt zijn van een Reviaans pessimisme, A is depressief maar is in zijn depressie hilarisch.
"Ongelooflijk , H wat een rust hier!
Eindelijk is iedereen weg, op vakantie of wat ook en kan ik ongestoord prachtige dingen schrijven. Het gaat zo snel en schitterend, ik moet echt gaan stoppen met werken."
"Stel dat ik er naast zit, H,
Dat ik enkel heel dom ben, niet in staat ben in te zien dat er bij Z superhoogstaand onderzoek wordt verricht. [...] Ik ga proberen braaf te werken de komende tijd. En ik verander ook maar mijn password. 'Zzuigt', dat is niet goed eigenlijk, om de dag mee te beginnen."
"H, ze zoeken hier
Een allround serveerster, ik moet daar vaak aan denken op een dag."
Het boek heeft alles in zich het is fictie, non-fictie, een roman, een thriller. Vooral naar het eind toe wordt het steeds spannender en dat wordt vermengd met de nodige humor. Het verhaal begint met bijna non-fictie om zich uiteindelijk te ontrollen tot pure fantasie.
Het einde is uitermate verrassend of ...schokkend?
Ik heb het met enorm veel plezier gelezen.
ISBN 9085480981 | Paperback | 266 pagina's | GigaBoek | 2006
© Dettie, februari 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Naar Oessem en terug
Omdat hij niet functioneert, komt hij terecht bij de therapeute H. Die vindt hem maar een rare, een afwijkend geval met wie ze niks te maken zou willen hebben als ze er niet voor werd betaald.
Slomp, de nieuwe P&O-functionaris, houdt hem in de gaten. Bij dit soort instituten word je namelijk niet zomaar ontslagen als je niet functioneert, maar moet er eerst een degelijk dossier tegen je worden opgebouwd. A.. strompelt zijn dagen door, is depressief als het hem weer eens niet lukt iets te doen op zo’n werkdag. Hij begint met het krassen van leuzen (Islam met de S als bliksemschicht) op busbankjes en zittingen in het openbaar vervoer.
Als hij op een dag een interview geeft voor een literair radioprogramma, verandert zijn lot. Vanaf dat moment komen de gebeurtenissen in een stroomversnelling terecht en niets blijft hetzelfde. Het Westen van Nederland treft uiteindelijk een zware ramp.
Het boek is heel ironisch van toon. De personages zijn stuk voor stuk egocentrisch en uitsluitend gericht op hun eigenbelang. Hun doel is dan ook vooral obstakels uit de weg te ruimen. Slomp wil een luizenbaantje en is niet gediend van echte problemen. A. wil een roman schrijven die wél wordt gelezen. H. wil veel geld verdienen aan haar praktijk en verder lekker leven. Dat niet alle wensen met elkaar zijn te verenigen, spreekt voor zich.
Ik heb van het begin tot het einde genoten van dit boek, juist door de karakters van de personages. Willem Jansen durft het aan om flink afstand te nemen van het realisme, en daardoor komen de standpunten van de personages heel goed voor het voetlicht. De herkenbaarheid van het werken bij zo’n instituut als Z. werkt natuurlijk ook mee bij de waardering: welk bureaumens vraagt zich niet af waar zij mee bezig is de godganse dag. Ook de beschrijvingen van de Oessemers zijn prachtig: ze zijn een soort gedegenereerde inteeltproducten en ze moeten niets van Z. hebben, met al die academici die de hele dag op hun luie gat zitten. Misschien zijn zij op te vatten als een symbool voor het gewone volk, dat vandaag de dag zo indringend serieus wordt genomen.
Het slot is erg verrassend, maar gezien het voorgaande wel geloofwaardig.
Eén kritiekpuntje: het boek had nog wel een redactie-sessie kunnen gebruiken, want er staan wat fouten in: woorden met gedachtenstreepjes ertussen waar dat niet hoort en bijzinnen die zijn losgeraakt van de hoofdzinnen.
Het boek gaat in mijn persoonlijke top 10 van in 2007 gelezen boeken.
ISBN 9085480981 | Paperback | 266 pagina's | GigaBoek | 2006
© PetraO, december 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer: