Spel
Stephan Enter

Het derde boek van Stephan Enter speelt in Brevendal. Deze naam is een anagram van Barneveld, de plaats waar de schrijver zelf opgegroeid is. Het boek is geen autobiografie, al ontkent de schrijver niet dat er autobiografische elementen in zitten. In een interview gaf Enter aan dat hij alleen maar kan en wil schrijven over dingen die hij zelf heeft ondervonden, aan den lijve of in de omgeving. Enig research om dat helemaal goed te doen wil hij wel doen, maar de kern moet hem eigen zijn.

Deze roman heeft hij vorm gegeven door een elftal verhalen van verschillende lengtes en vorm bijeen te zetten, ogenschijnlijke een verhalenbundel. Maar ze vormen wel degelijk een geheel door de overeenkomst van personen en plaats, alsmede het verloop in de tijd. De lezer krijgt de verschillende ontwikkelingsfases van de jongen Norbert Vijgh voorgeschoteld.

Ieder verhaal heeft een spel als thema, variërend van een kinderspel als indiaantje spelen tot het verbeten scrabbelen met zijn grootmama. Spel, dat is niet iets onschuldigs, het is een manier om te leren. Een spel is voor kinderen iets serieus, en dus is het dat voor Norbert ook. In de eerste verhalen is hij nog een onschuldig kind, maar al snel sluipt er het besef in dat de wereld niet zo mooi is als het lijkt. Niet langer kan hij alles over zich heen laten komen, hij moet deel uit gaan maken, keuzes maken.

Norbert ontdekt dat er kwaad bestaat, en niet alleen dat: dat hij zelf deel kan uitmaken van dat kwaad, als slachtoffer of als dader. Niets is zwart-wit, een vriend blijft niet altijd een vriend, de natuur kan zomaar verdwijnen, alles is eindig.

Het zijn lessen die we allemaal moeten leren natuurlijk, en Stephan Enter weet het prachtig te verwoorden. Je bent als lezer weer jong met Norbert. Alle onzekerheden van je eigen jeugd staan je weer helder voor de geest. Maar niet alleen de psychologische kant van dit boek is bijna perfect, de vorm zorgt er voor dat je je geen moment verveelt.

Enter wisselt met gemak van perspectief: nu eens vertelt een ik-figuur, Norbert zelf dus, over zijn belevenissen, dan weer is er een algemene verteller. Als de jongen buiten in de natuur avonturen beleeft met twee vrienden is de allesweter aan het woord: je kan immers van een positie buiten het gezichtsveld van de jongens als het ware zien wat er gebeurt. Maar als hij bij de begrafenis van zijn grootmoeder terugdenkt aan de zomers waarin hij met haar op reis ging, kan hij daar alleen maar in de ik-vorm over vertellen. En de eerste seksuele ervaring moet op afstand gehouden worden: daar gebruikt Enter de tweede persoon.
Dus niet alleen de jongen ontwikkelt zich in allerlei spelvormen, dat doet Enter met zijn roman ook: hij speelt met de vorm en met ons, zijn lezers. Een heerlijk spel!

ISBN 9789028240919 | Hardcover | 269 pagina's | Uitgeverij Van Oorschot | maart 2008

© Marjo, 05 februari 2009

Lees de reacties op het forum en/of reageer: