Shandi Mitchell

Toon alleen recensies op Leestafel van Shandi Mitchell in de categorie:
Shandi Mitchell op internet:
  Categorie: Recensies Volwassenen

De tragische lotgevallen van de familie Mikolajenko De tragische lotgevallen van de familie Mikolajenko


Teodor Mikolajenko, zijn zus Anna en hun gezinnen hopen een nieuw bestaan op te bouwen in Canada. Ze komen uit de Oekraïne. In Canada wacht hun echter niet het geluk waarop ze hoopten. Door een nare speling van het lot belandt Teodor in de gevangenis. Hier maakt hij een afschuwelijke tijd door. In het voorjaar van 1938 keert hij terug naar zijn gezin. Hij treft ze in een erbarmelijke toestand aan. Zijn vrouw en vijf kinderen wonen bij zijn zus in een schuur, zijn mager en hebben nauwelijks kleding. Zijn zwager is er weer eens vandoor gegaan en heeft de vrouwen en kinderen aan hun lot over gelaten. Door eindeloos zwoegen en ploeteren, weet Teodor een akker te ontginnen en wordt er graan ingezaaid. Eigenhandig bouwt hij een nieuw huis voor zijn gezin. Zelf mag hij geen akker bezitten maar zijn zus Anna heeft het voor hem gekocht en op haar naam laten zetten. Later zal Teodor dit terugbetalen. Zijn vrouw Maria legt een moestuin aan en op deze manier redden de twee gezinnen het ternauwernood. Dapper trotseren ze honger, kou en armoede. Een andere keus hebben ze ook niet.

Het tij lijkt te keren als de akker vol graan staat, bijna klaar om te oogsten. Een deel van de oogst gaat echter verloren in een enorme brand. Toch zullen ze het met de opbrengst van het overige graan, als ze op alles beknibbelen, samen met Anna en haar kinderen net kunnen redden. Ook wordt Anna betaald voor het land. Een principezaak voor Teodor. Het volgende jaar zal de opbrengst hopelijk hoger zijn. Met Anna gaat het slecht. Het wordt niet met zoveel woorden gezegd  maar uit haar gedrag is op te maken dat ze depressief is. Ze is zwanger geraakt nadat haar man Stefan zich bij een onverwacht bezoek aan haar heeft vergrepen en ze probeert de zwangerschap lange tijd te ontkennen. Ze is passief, verwaarloost haar gezondheid en dat van haar kinderen. Teodor en Maria helpen haar en haar kinderen zoveel ze kunnen. Ze wapenen zich zo goed mogelijk tegen de doordringende kou en de honger.

Dan komt Stefan berooid thuis. Inhalige Stefan. Egoïstische Stefan. Zijn gezin interesseert hem niet. Dat van Teodor evenmin. Hij denkt alleen maar aan zijn eigen gewin en hij wil munt slaan uit de akker van Teodor en het harde werk dat verricht is. Hij verneemt dat het land op Anna’s naam staat en lacht in zijn vuistje. De confrontatie met Stefan blijkt zwaarder dan alles wat de gezinnen al doorstaan hebben. Stefan drijft de twee gezinnen uiteen en stort allen in het ongeluk.

Een boek dat nauwelijks in een paar woorden samen te vatten valt. Een boek om uren over na te praten. Over de arme familie Mikolajenko die het zo zwaar heeft. Telkens weer getroffen wordt door tegenspoed. Niet omdat de auteur graag overdrijft maar omdat het leven voor een immigrant echt zo zwaar kon zijn destijds. Het is een verhaal over de veerkracht van de gezinnen maar ook over de wanhoop. Wanhoop die uiteindelijk drijft tot onvoorziene daden. Hoeveel kan een mens verdragen? Hoelang duurt het voordat een geest breekt? Kan een mens ontelbare keren opkrabbelen en weer doorgaan?

Een schrijnend en aangrijpend debuut wat blijft hangen. Na het lezen moest ik echt even loskomen van het verhaal. Het is zo indringend. De pure manier waarop Shandi Mitchell dit verhaal heeft neergezet is prachtig. De doordringende kou is bijna tastbaar, de honger haast voelbaar. Vanaf de eerste bladzijde was ik geboeid en dat is tot de laatste bladzijde zo gebleven.


ISBN 9789022959770 | Paperback | 336 pagina's | A.W. Bruna Uitgevers | oktober 2010
Vertaald door Miebeth van Horn

© Annemarie, 21 september 2011


 

De tragische lotgevallen van de familie Mikolajenko De tragische lotgevallen van de familie Mikolajenko


In een van de nawoorden die Uitgeverij Orlando vaak heel gedienstig toevoegt, kan de geïnteresseerde lezer lezen dat het verhaal dat Shandi Mitchell heeft geschreven, gebaseerd is op de geschiedenis van haar familie. Het verhaal dat je net gelezen hebt, is al indrukwekkend op zich, maar dit voegt nog een extra dimensie toe. Weten dat het leven van die Oekraïense immigranten werkelijk zo zwaar geweest is – en let wel: Mitchell doet niet aan tranentrekkerij – het is schokkend.
Niet dat het biografisch is, ze heeft alle figuren uit haar duim gezogen, en alleen de verhalen die ze gehoord heeft, informatie die ze gevonden heeft in oude kranten  en brieven, en vooral de sfeer die ze zelf ging proeven op de Canadese prairie, verwerkt in het verhaal over de familie Mikolajenko.

Ze hebben al heel wat achter de rug, Teodor en Anna, broer en zus, die met hun gezin vluchten uit Oekraïne.  Het is 1938, Canada verwelkomt immigranten, maar dat wil niet zeggen dat arme sloebers als deze mensen ook door de bevolking warm onthaald wordt. Zeker als ze de taal niet beheersen. En ze krijgen ook niet de beste stukken grond toegewezen. Bovendien belandt,  door een vervelend voorval, Teodor in de gevangenis en met een strafblad krijg je helemaal geen grond. Als hij vrij komt ziet hij hoe zijn vrouw en Anna het maar net hebben weten te rooien met haar vijf resp. twee kinderen. Anna’s echtgenoot bleek een dronkaard, en toen ze er toe overging altijd een mes bij zich te hebben, verdween hij.
Als Teodor weer op krachten is, bewerkt hij met de kinderen het land, dat officieel van Anna is, bouwt een huis, en alles lijkt zich ten goede te keren. Maar dan slaat het noodlot toe. Een brand, een stofstorm, Anna’s man komt terug - niet bepaald welwillend, er worden twee baby’s geboren en de winter valt in. Niet een winter zoals wij die kennen…

‘Maria wikkelt zijn shawl af, trekt de wanten van zijn vingers en doet hem zijn jas uit, en hangt ze boven het fornuis om ze te laten opwarmen. Ze haalt de veters uit zijn schoenen en schuift ze van zijn voeten. Zijn  voeten zijn gevoelloos, hij kan de vloer niet voelen door zijn sokken heen. Het zijn net klompen met zijn tenen tot één geheel samengeklonken. Maria stopt de hete stenen in zijn schoenen en  slaat een deken om hem heen. Ze wrijft zijn voeten terwijl hij slokjes warm water neemt. Zijn bloed begint te ontdooien en de zenuwen schreeuwen moord en brand. Hij probeert de pijn weg te schommelen. Zijn gezicht is verwrongen van de pijn; hij propt de deken in zijn mond en bijt er in om het gekreun te onderdrukken.  (...) Twintig minuten klater kleedt Teodor zich weer aan en gaat weer aan het werk.’


Uit dit stukje is meteen de stijl duidelijk. Alles is in tegenwoordige tijd, en in het begin leest dat niet prettig. Maar als je eraan gewend bent en ook de anglicismen in de vertaling over het hoofd ziet, dan leest het verder als een trein. Het is vooral de tragiek die aanspreekt. De manier waarop de vreemdelingen zich proberen staande te houden in een wereld die zo anders is. De onderlinge verhoudingen, de ontwikkeling van de kinderen, het geestelijke verval van Anna, en daar tegenover de liefde, vriendschap, de saamhorigheid.
Vrolijk is het allemaal niet, maar het is wel een prachtige, meeslepende roman, die een mooi beeld geeft van het leven van immigranten in Canada, en vertelt hoe een familie daardoor verscheurd kan raken.


ISBN 9789022959770 | Paperback | 336 pagina's | A.W. Bruna Uitgevers | oktober 2010
Vertaald door Miebeth van Horn

© Marjo, 31 december 2010