Sarah Waters
Affiniteit
De hoofdpersoon (Margaret) is een vrouw van 29 uit gegoede kringen. Zij is niet getrouwd en volgens de mores van die tijd dus veroordeeld tot een saai leven van visites, diners en het voorlezen van haar moeder. Tussen de regels door wordt duidelijk dat zij verliefd is geweest op haar schoonzus Helen, die helaas koos voor haar broer en niet voor haar. Haar broer Stephen beheert haar vermogen na het overlijden van haar vader, haar moeder dwingt haar bij haar in de salon te komen zitten, kortom een gruwelijk bestaan van intense verveling en vernederende afhankelijkheid.
Een kennis van de familie vraagt haar vaste bezoekster te worden van gevangenen in de vrouwengevangenis. Zij is immers een dame en gesprekken met haar zouden de gevangenen in moreel opzicht enigszins kunnen verbeteren. De vrouwen worden slecht behandeld in de gevangenis: de cellen zijn koud, ze worden gedwongen om te werken en als ze iets hebben misdaan in de ogen van de bewaarsters gaan ze de donkere cel in. Dat is zo angstaanjagend dat de meeste vrouwen zich wel gedeisd houden.
Margaret praat met enkele vrouwen. De meeste mag ze niet: ze zijn te sluw en te doortrapt. Het gaat om vrouwen die zich in de harde maatschappij van die tijd staande moeten houden en soms gaat dat niet anders dan met diefstal en prostitutie. Omdat ze overal als een stuk stront worden behandeld, komen ze ook wel tot moord. Maar een dame, van alle ellende van toen afgeschermd, had daar geen oog voor.
Sommige bewaarsters zijn sadisten, die van mening zijn dat de vrouwen puur slecht zijn en dat ze hun straf aan zichzelf te danken hebben. Margaret komt in aanraking met Selina Dawes, die gevangen is gezet vanwege oplichting en geweldpleging tijdens spiritistische sceances.
Margaret is direct van haar onder de indruk. Aanvankelijk staat ze sceptisch tegenover de geestesverschijningen, maar ze gaat er meer en meer in geloven, niet in de laatste plaats omdat er onverklaarbare dingen gebeuren, zoals het verschijnen van een bos bloemen in haar kamer die niemand heeft gebracht. Het gebruik van Chloraal, een zwaar slaapmiddel, en Laudanum, een pijnstiller gebaseerd op opium, werkt natuurlijk mee aan het verlevendigen van haar fantasieën en goedgelovigheid. Laudanum werd in die tijd veel gebruikt door dames in de hogere klassen. Artsen schreven het bij allerlei kwalen voor en dames raakten er massaal verslaafd aan.
De geleidelijke overgang van ongeloof naar geloof wordt door Sarah Waters overtuigend beschreven. Het boek is vormgegeven als dagboek, dus de lezer volgt de gedachten van Margaret van dag tot dag. Er is geen retrospectie op hoe het allemaal toch zo mis heeft kunnen gaan (want dat gaat het).
Selina weet Margaret er uiteindelijk van te overtuigen dat zij bevrijd kan worden door de geesten en dat ze na haar bevrijding er samen vandoor gaan. Margaret moet alleen kleren, reispapieren en paspoorten regelen en ze twijfelt dan geen moment meer aan de goede bedoelingen van Selina, maar werkt aan de voorbereidingen van hun gezamenlijke vlucht.
De ontknoping is logisch en heeft met geesten weinig van doen. De vernedering en teleurstelling van Margaret, als ze eindelijk doorheeft hoe het zit, zijn niet te verdragen.
Sarah Waters heeft de spiritistische beweging goed neergezet.
Zogenaamde mediums maakten gebruik van allerlei trucs om hun betalende bezoekers ervan te overtuigen dat de geest van een geliefde overledene verscheen. Selina maakt gebruik van het verlangen van een weduwe naar haar jong-gestorven moeder om goed onderdak te komen. Puur bedrog was het overigens niet altijd. In Affiniteit wordt duidelijk dat Selina zelf gelooft in haar bijzondere gaven, hoewel ze veelvuldig gebruik maakt van trucs. Zij wordt op haar beurt door iemand anders belazerd. Dat zal destijds vast vaak zijn voorgekomen.
Echt een aanrader, dit boek. Het is goed geschreven, spannend en ook de meest overtuigde materialist en atheïst gaat even geloven aan het bestaan van geesten.
ISBN 903888429X | Paperback | 358 pagina's | Nijgh & Van Ditmar | oktober 2003
Vert. van: Affinity. - London : Virago, 1999. vertaald door Marion op den Camp - 1e dr. Nederlandse uitg.: 2000.
© PetraO, februari 2006
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
