Gesloten huis
Nicolaas Matsier

In “gesloten huis” ruimt een volwassen man het huis van zijn overleden moeder leeg.
Samen met zijn broer en zus is hij daar weken mee bezig geweest, en het boek beschrijft de onttakeling van een leefbaar huis tot een leeg karakterloos verkoopbaar pand waar gewacht word tot de makelaar komt en waar alleen de allerlaatste dozen nog uit weg moeten.
Tot in details bijna wordt die ontruiming beschreven, de schaamte in het begin om in andermans spullen te snuffelen, de drang enerzijds om te ruimen, en anderzijds om alles te bewaren, en de verschillende manieren waarop zijn broer en zus en hijzelf dit beleven.
De herinneringen die de kleinste futiele voorwerpen teweeg brengen..de boodschappentas, de bril van moeder, haar kookboek, het schrift waarin zij schoonmaakknipsels bewaarde, het stofdoekenmandje.

En al lezend rijst een beeld op van de eigenares van het huis…zijn moeder, haar leven, en het leven als gezin vroeger, toen zijn vader ook nog leefde, en de kinderen nog thuis woonden.
Veel oude jeugdherinneringen komen boven, maar ook veel oude pijn. Je krijg een beeld van een gezin met veel verzwegen verdriet waar moeilijk gecommuniceerd werd over wezenlijke onderwerpen. Er word ook beschreven hoe dat niet communiceren bij het volwassen worden bij de ik figuur tot een periode van manie en depressie heeft geleid, met name omdat er nooit over de twee overleden kinderen uit het gezin werd gesproken, maar ook omdat andere grote thema's nauwelijks bespreekbaar waren.
Het meest aangrijpend vond ik de scène waarin beschreven word waar in de ik figuur, al volwassen en in staat van kleine waanzin (zoals hij zelf zegt) verhaal gaat halen bij zijn oude ouders over waarom hij niet op de begrafenis van zijn broertje mocht zijn, en waarom het graf van de broer en hun zusjes geruimd blijken te zijn.
De kloof tussen goedbedoelende maar onmachtige ouders die zich vastklampen aan een God waarin hun zoon allang niet meer gelooft wordt op ontroerende wijze beschreven.
De oude vader stopt zijn volwassen zoon in bad na zijn uitbarsting, en stopt hem in het ouderlijk bed. Nergens in het boek voel je de onmacht en de liefde zo bijna tastbaar als in deze scène.

Liefde, onmacht, rouw en volwassen worden, zijn wat mij betreft de kernwoorden van deze roman.
Hoewel de onderwerpen zwaar zijn zat ik soms toch ook met een glimlach te lezen.
Het is een af en toe pijnlijke maar toch ook liefdevolle schets, waarbij het besef dat een tijdperk van ouderloosheid begint en de periode van kind zijn definitief voorbij is centraal staat.
Ik vond de taal en de beschouwingen bij vlagen erg mooi.
Maar misschien is de grootste kracht van het boek wel de mate waarop iedereen zich vroeg of laat in zijn leven herkennen kan in dit boek.

ISBN 9023412265 | Paperback | 271 pagina's | De Bezige Bij | 2003

© Wil, december 2005

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

Het achtenveertigste uur
Nicolaas Matsier

Vanaf het moment dat hij op Schiphol asiel vraagt volgen we een asielzoeker door de procedure die noodzakelijk is voor iedere buitenlander die ongevraagd ons land binnenkomt. Ik zeg nu wel dat we de asielzoeker volgen, maar eigenlijk volgen we de papierwinkel en de ambtenaren die het dossier samenstellen.
Er is een eerste proces om vast te stellen of iemand uberhaupt Nederland binnen mag, of dat hij linea recta teruggestuurd wordt naar het land van herkomst: "De achtenveertiguurprocedure". Binnen exact dat aantal uren, en met behulp van formulieren moeten diverse ambtenaren vaststellen of de man de waarheid spreekt, of zijn verhaal aanleiding geeft tot opname in een AC (Asielzoekerscentrum, waar de rest van de rompslomp op gang komt, die hier maar niet besproken wordt).
Ieder hoofdstuk brengt ons bij een andere ambtenaar, andere papieren. De asielzoeker wordt ondervraagd met behulp van een tolk. Zorgvuldigheid is ver te zoeken: Het is niet zeker dat de tolk het Arabisch spreekt dat de man spreekt. Niemand blijkt iets van de situatie in Soedan af te weten, en iedereen interpreteert de antwoorden op zijn eigen manier, of nog erger: verzint ze om maar iets in te vullen.

Dit alles zou een heel taai boek op kunnen leveren, maar Matsier duikt in de hoofden van de ambtenaren, en laat hen vertellen hoe ze de situatie beoordelen, waarbij meteen duidelijk wordt hoe ze hun eigen sympathieën hun werk laten beïnvloeden. Het levert een speels geheel op met humor, maar je vergeet niet hoe hier een man de dupe dreigt te worden van een enorme bureaucratie.
Voor dit boek heeft Matsier terecht de E. de Perronprijs ontvangen.

ISBN 9023416392 | Paperback | 269 pagina's | De Bezige Bij | 2005

© Marjo, januari 2006

Lees de reacties op het forum en/of reageer: