Muriel Barbery
Elegant als een egel
Een reactie die uitblijft, behalve wat op papier gestamelde woorden, een hopeloze poging tot verslag.
Een filosofische roman. Al weet ik niet zo goed aan welke voorwaarden een roman moet doen om een roman te zijn, dat ze filosofisch is, staat als een paal boven water. Op een prettige manier: je begint zelf na te denken, anders te kijken naar de dingen en mensen om je heen.
Renée is namelijk de conciërge van een poepsjiek appartementsgebouw in Parijs. Ze voldoet aan bijna alle voorwaarden om conciërge te zijn: ze heeft een luie kat, de televisie staat hard, ze kookt stinkende maaltijden en ziet er verslonsd en leeftijdsloos uit. Bijna alle voorwaarden, zei ik: ze is namelijk ontzettend intelligent. Ze leest boeken van grote filosofen en probeert er ook werkelijk tot door te dringen, ze houdt van klassieke muziek en ongewone, artistieke films. Maar niemand mag dat weten, want ze wil onder geen beding dat de rijke stinkerds die in de luxeflats boven haar hoofd wonen, weten hoe ze werkelijk is. Er is een gigantische kloof tussen rijk en arm en Renée wil dat graag zo houden. Daar heeft ze zo haar eigen redenen voor.
Intussen maken we wel kennis met haar manier van denken en met haar beste vriendin Manuela, die bij een paar bewoners komt poetsen. Ook de bewoners worden tot in het kleinste detail beschreven. Het beeld dat eruit naar voren komt, flatteert hen helemaal niet. En dat ligt niet alleen aan Renée, maar ook aan Paloma.
Paloma is één van die bewoners. Het is een jong meisje, dochter van een rijke papa en mama en naar eigen zeggen begiftigd met een familie die haar tot wanhoop drijft. Ze is uitermate intelligent, maar ook zij doet er alles aan om dat te verstoppen. Ze heeft geen zin in nog meer toestanden: het kan haar nu al niet meer boeien. Dus heeft ze zich voorgenomen om binnenkort zelfmoord te plegen en in één adem door het appartement van haar ouders in vlammen te doen opgaan. Ze wil absoluut niet eindigen als een goudvis in een bokaal en ze hoopt dat haar ouders hun beperktheid inzien als ze hun materiële bezit kwijt zijn. In afwachting van haar eigen dood besluit ze op zoek te gaan naar de mooie dingen in het leven, dingen die haar misschien van gedachte kunnen doen veranderen. Paloma heeft een heel scherp oog voor esthetiek en een nog veel scherpere tong. En dan komt ineens meneer Kakuro en hij zet, in al zijn Japanse eenvoud, hun leven op zijn kop…
Wat mij zo ontzettend meegesleept heeft, is de nauwkeurigheid en het doorzicht waarmee ingewikkelde concepten getroffen worden. Op een grappige en bevattelijke manier in een paar zinnen het Kantiaans idealisme uitleggen, dat moet je kunnen. Toch is dit boek geen inleiding tot de filosofie: daarvoor zijn de onderwerpen veel te selectief, te persoonlijk, te nauw verbonden met het leven dat de personages leiden. Het geeft je wel ontzettend veel zin om zelf ook zo’n scherp observatievermogen te ontwikkelen, om beter te kijken en te luisteren naar wat er om je heen gebeurt.
Dit boek kwam als een mokerslag, het heeft me grondig dooreen geschud en me stilzwijgend een grote uitdaging meegegeven. Kijk en leer. En oordeel pas dan.
ISBN 9789044610956 | Paperback | 314 pagina's | Uitgeverij Prometheus | juli 2009
Vertaald door Edu Borger
© Elvira, juni 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
