Michiel Stroink
Of ik gek ben
‘Want in drie jaar tijd ben ik tien jaar ouder geworden. Mijn haren pieken als een half uitgeniesde paardenbloem op mijn kruin. Mijn ogen zijn vale knikkers geworden, omlijst door uitgezakte oogleden. Mijn schouders hangen als die van mijn vader naar beneden en naar voren. Daarop wiebelt een ingevallen schedel (toch wel echt die van mij). Alsof ik zo’n komisch bedoeld poppetje voor op de hoedenplank ben dat meebeweegt met de auto. Ik lijk op een skelet en omdat ik dat stereotiepe beeld lijk te willen benadrukken, omlijst ik mezelf meestal met een wolk Marlboro-rook.’
Benjamin bevindt zich in een tbs-kliniek, als onderdeel van een straf, voor iets waar hij zich niets meer van kan herinneren. Hij zou na een feest waarbij hij – en dat geeft hij grif toe – veel drank en veel drugs gebruikt heeft, twee meisjes verkracht en mishandeld hebben. Maar zo kent hij zichzelf niet. Hij meisjes zo behandelen?
Hij herinnert zich helemaal niets van die avond, maar de getuigenis van de meisjes ligt er zwart op wit. Hij zal het dus wel gedaan hebben. Maar het duurt meer dan drie jaar voor hij bereid is dat te accepteren.
Hij is de dertig gepasseerd, en zijn leven verliep tot het moment van het feest volgens een saai patroon. Hij verdiende geld met het maken van in zijn ogen nepkunst. Maar hij verdiende er zijn geld mee, en kon met zijn vrienden een losbollig leven leiden. Hij was er niet tevreden mee, maar ach, het zou wel eens veranderen.
Hij heeft nu in ieder geval alle tijd om er eens over na te denken. Zijn leven bestaat nu uit wachten: wachten tot hij wordt opgehaald; wachten op de rest van de groep; wachten op het eten; wachten op Grover, die geen tanden heeft en lang doet over de maaltijd; wachten, wachten, wachten.
‘Elke seconde van iedere minuut kom je dichter bij het einde van je leven en dat is beangstigend. Soms denk ik dat ze ons daarom zo veel laten wachten. Op die manier vergroten ze de tijd uit, Ze benadrukken hem nog meer. Dat is een deel van onze straf.’
Ben beschrijft de dagelijkse bezigheden in de kliniek, doet verslag van zijn omgang met de anderen en daarnaast doet hij aan introspectie. Hij begint zijn verhaal verbitterd, sarcastisch, maar gaandeweg verandert dat in ironie, die steeds milder wordt. Is het de therapie die werkt? Of wordt hij getriggerd door andere voorvallen?
Het geheel heeft wel wat weg van ‘one flew over the cuckoo’s nest’, maar gelukkig laat Michiel Stroink zich niet helemaal leiden door dat verhaal. En dat brengt verassende wendingen met zich mee. Wendingen die je zeker niet verwacht als je net als Ben zelf de mierenkolonie opvat als een analogie. Toch zijn die beestjes belangrijk: ze mogen immers de hoofdstukken opsieren.
Maar al is het een meeslepend en goed geschreven verhaal, de hoofdzaak is waarschijnlijk toch het leven in de kliniek zelf, dat er niet eens zo negatief van af komt. Het enige minpunt komt op het einde. Een epiloog bederft vaak het verhaal en is dus overbodig. Hier ook.
ISBN 9789029088220 | Paperback | 208 pagina's | Uitgeverij Meulenhoff | februari 2012
© Marjo, 27 mei 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Of ik gek ben
De ontzette Benjamin wordt herhaaldelijk ondervraagd en hierbij wordt de – al sinds 1996 verboden - Zaanse verhoormethode toegepast. Tegen de tijd dat Benjamin voor de rechter moet verschijnen, heeft hij al dagen niet geslapen en hij maakt dan ook geen al te beste indruk. Hij wordt naar het Pieter Baan Centrum gestuurd waar hij aan zo veel onderzoeken wordt onderworpen dat hij uiteindelijk zijn kont tegen de krib gooit. Aan de hand van de diagnoses die gesteld worden krijgt Benjamin een Tbs-behandeling opgelegd. En zo belandt Benjamin in de Tbs-kliniek.
Op een toon die verbittering verraadt, vertelt Benjamin over zijn leven in de kliniek. Een leven dat in het teken staat van orde en regelmaat. Van zorgvuldig uitgedachte activiteiten. Hoewel het leven het grootste gedeelte van de tijd uiterst traag voortkabbelt, gebeuren er ook nare dingen. Mensen draaien door en verwonden zichzelf en elkaar. Het zijn beelden die voorgoed op Benjamins netvlies gebrand staan.
Nog steeds weet Benjamin niet wat er die bewuste nacht is gebeurd. Het is hem wel verteld en hij heeft foto’s gezien maar hij weigert zijn daad onder ogen te zien. Hij herinnert het zich niet. Toch zal hij moeten. Pas als hij zijn daden erkent, kan hij behandeld worden en uiteindelijk de kliniek verlaten. Tot die tijd gaat hij nergens heen. Benjamin heeft geen keus en uiteindelijk breekt hij. Hij zal vanaf dat moment moeten leven met de schaamte en het schuldgevoel die hem overspoelen.
Dan neemt het verhaal een bijzondere wending. Niets is wat het lijkt. In eerste instantie voel ik me teleurgesteld. En laat dat nu net de bedoeling van de schrijver zijn! Alles leek uiteindelijk goed te komen en daar was ik blij mee. Eind goed al goed. Benjamin zou gered worden en zich weer keurig naar de wensen van de maatschappij voegen. En dat is wat wij mensen graag willen, ontkennen heeft geen zin. We laten ons van een label voorzien en in een hokje indelen. We laten ons maar al te graag door een ander vertellen wat het beste voor ons is. We zijn kuddedieren en houden niet van verassingen. Als iets ons maar vaak genoeg wordt voorgehouden, nemen we het vanzelf als waarheid aan. Ik was er voor het lezen van dit boek van overtuigd dat ik niet zo in elkaar zit, maar nu twijfel ik. De verhaalwending brengt immers een gevoel van teleurstelling met zich mee. De auteur neemt mijn gevoel van comfort weg en heeft me hiermee flink aan het denken gezet. Dat levert hem een dikke pluim op.
Michiel Stroink heeft tijdens zijn studie les gegeven aan tbs-patiënten. De verhalen die hij tijdens deze periode te horen kreeg, hebben hem geïnspireerd tot het schrijven van dit boek. Het boek is vlot geschreven en leest als een trein. De spitsvondige opmerkingen die Benjamin regelmatig tussen haakjes toevoegt, helpen om de vaart erin te houden. Het blijft boeien, het blijft de nieuwsgierigheid prikkelen. Een uiterst knap debuut waarin misstanden vanuit een uiterste originele invalshoek aan de kaak gesteld worden.
ISBN 9789029088220 | Paperback | 208 pagina's | Uitgeverij Meulenhoff | februari 2012
© Annemarie, 18 oktober 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer: