Seringenmeisjes
Martha Hall Kelly

Kasia Kuzmerick was zo trots als een pauw toen Pietrik, op wie ze smoorverliefd was, haar namens het verzet steeds grotere opdrachten toevertrouwde. Ze wilde maar al te graag helpen haar thuisland Polen tegen Hitler en zijn nazi’s te beschermen. Dat ze grote risico’s moest nemen, nam ze voor lief. Het is alleen nooit de bedoeling geweest dat ook haar dierbaren voor haar ongehoorzaamheid moesten boeten. De rest van haar leven zou het schuldgevoel haar geen moment meer met rust laten. Omdat Kasia onvoorzichtig is geweest, werden zij, haar moeder, haar zus Zuzanna, Pietrik en zijn zusje Luiza door de Duitsers opgepakt.

Het hevig geschrokken groepje belandde in het kasteel van Lubin waar nog meer arrestanten waren. De mannen werden van de vrouwen gescheiden en Kasia, haar moeder, Zusanna en Luiza werden op de trein naar het concentratiekamp Ravensbrück, waar alleen vrouwen verbleven, gezet. Vanaf dat moment was het voorgoed met het kleine beetje onbezorgdheid dat hen nog restte gedaan.

Ook de Duitse Herta Oberheuser belandde in Ravensbrück. In tegenstelling tot Kasia was ze verguld met haar verblijf in het kamp. Herta was geen gevangene maar een arts. Voor de oorlog begon werd ze als vrouwelijke arts nauwelijks serieus genomen maar in Ravensbrück mocht ze eindelijk het operatiemes hanteren. Dat haar patiënten helemaal geen operatie nodig hadden, deerde haar niet. Zonder enige vorm van schuldgevoel voerde Herta in opdracht van haar meerderen experimenten op de kampbewoners uit. Voor een glorieuze toekomt van Duitsland, had ze alles over.

Ook Kasia belandde op de operatietafel van Herta. Haar been werd opengesneden waarna er lichaamsvreemde voorwerpen tussen het weefsel werden gestopt. Ook haalde Herta een stuk bot weg. Het doel van deze experimenten was het verzamelen van informatie die van nut kon zijn voor het behandelen voor allerhande verwondingen die de Duitse soldaten aan het front opliepen. Kasia en de andere slachtoffers liepen gruwelijke infecties en ziektes op die nauwgezet werden bestudeerd. Kasia had het geluk het er levend vanaf te brengen, iets waar lang niet iedereen in slaagde. Degenen die na lange tijd naar de barakken terugkeerden werden de Konijnen genoemd vanwege hun huppende gang en het feit dat ze als proefkonijnen waren gebruikt.

Terwijl Kasia voor haar leven vocht en Herta zonder wroeging mensen verminkte, werkte de Amerikaanse Caroline Ferriday, een voormalig Broadwayactrice, als vrijwilligster bij het Franse consulaat. Toen Hitler steeds meer delen van Europa binnenviel, nam de angst toe. Caroline stond alle bezorgde burgers zo goed mogelijk te woord en stortte zich fanatiek op het samenstellen van hulppakketten voor Franse weeskinderen. Zelf had Caroline geen kinderen en ook geen echtgenoot. De liefde in haar leven was een beantwoorde maar onmogelijke liefde. Hoewel Caroline haar hulpvaardigheid vooral op de Franse burgers richtte, zou ze zich jaren na de oorlog over Kasia en de anderen Konijnen ontfermen. Hoe dat precies in zijn werk is gegaan, wordt in deze aangrijpende, op ware gebeurtenissen gebaseerde, roman onthuld.

Helaas hebben de Konijnen echt bestaan. Maar liefst 74 Poolse vrouwen hebben de marteloperaties van Herta Oberheuser moeten doorstaan. In een toelichting achterin het boek vertelt schrijfster Martha Hall Kelly dat de personages Kasia en Zuzanna Kuzmerick losjes op de zussen Nina en Krystyna Iwanska zijn gebaseerd. Net als Herta heeft ook Caroline Ferriday echt bestaan. Zij was, naast een enorm goed mens, ook een groot liefhebber van tuinieren. In 1999, 9 jaar na het overlijden van Caroline, bezocht Martha Hall Kelly haar prachtige huis en tuin in het Amerikaanse Bethlehem. Toen ze de sfeer van het huis in zich opnam, zag ze een foto van een groep vrouwen van middelbare leeftijd. Toen ze de gids naar de foto vroeg, vertelde deze haar over de Konijnen. Vanaf dat moment liet het verhaal van Caroline en de Konijnen haar niet meer los.

Jarenlang verdiepte Martha Hall Kelly zich in de hartverscheurende geschiedenis van de Konijnen en in 2010 is ze vanuit de Verenigde Staten met haar zoon naar Ravensbrück gereisd om de omgeving waar alles had plaatsgevonden met eigen ogen te aanschouwen. Na deze aangrijpende reis was ze klaar voor het schrijven van deze fictieve roman waarin ze alle verkregen informatie heeft verwerkt. Drie jaar lang heeft ze vrijwel onafgebroken geschreven en haar inspanningen hebben tot een indrukwekkend resultaat geleid.

Het verhaal is zo levensecht dat ik regelmatig even op adem moest komen. Het is en blijft onbegrijpelijk wat mensen elkaar in de Tweede Wereldoorlog hebben aangedaan. Daarnaast gaat dit verhaal ook na de oorlog verder. Met het eindigen van de oorlog kwam er immers niet automatisch een einde aan het leed. Zo verdwenen Kasia en Zuzanna achter het IJzeren Gordijn waar hun de broodnodige medische zorg werd ontzegd. Naast lichamelijk leed was er ook veel psychische schade. Martha Hall Kelly beschrijft heel treffend hoe Kasia door schuldgevoelens verteerd werd en nauwelijks als moeder en echtgenote kon functioneren.

Juist tijdens deze onrustige tijden is het goed om Seringenmeisjes te lezen. Wie dit boek leest zal nog lang aan de Konijnen denken en beseffen dat we nooit, nooit opnieuw de fout moeten maken anderen niet langer als gelijken te beschouwen.

ISBN 9789026337673 | Paperback | 495 pagina's | Ambo|Anthos Uitgevers | mei 2017
Vertaald door Marcel Rouwé & Iris Bol

© Annemarie, 10 juni 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer: