Morgenzee
Margaret Mazzantini

‘De gloeiend hete ghibil kwam eraan. Samen met het hese gekerm van de jakhals. Hier en daar prikkelden kleine wervelwinden het zand als rondreizende geesten. Vervolgens scherende windstoten, scherp als kromzwaarden. Een herrezen leger. In een oogwenk kwam de woestijn omhoog en verslond de hemel. Er was geen grens meer met het hiernamaals.’

Een stukje tekst, mooi en beeldend geschreven, met een onderhuidse dreiging. Dit is op een van de eerste pagina’s. En de lezer weet dan nog niet dat Margaret Mazzantini deze manier van schrijven beheerst tot in de puntjes. Zelfs de meest akelige feiten vertelt ze op een mooie manier. Maar het is misschien wel nog indringender, nog indrukwekkender dan wanneer ze sec de feiten zou vertellen, of wanneer ze er een mooi romantisch verhaal van zou maken.

In de zomer van 2011 bevinden zich de twee hoofdpersonen aan weerskanten van de Middellandse Zee. In de woestijn is dat Farid, een kind nog, die nauwelijks beseft wat er aan de hand is, maar zijn ouders hoort praten over oorlog en wapens. Zijn vader komt op een dag niet thuis, en dan moet hij met zijn moeder mee. Naar zee. Wat een avontuur! Hij heeft de zee nog nooit gezien.
Maar eigenlijk is het allemaal niet zo leuk, zeker niet als ze in een boot stappen, die stuurloos ronddobbert.

In Sicilië woont Vito. Achttien jaar oud, klaar met school weet hij niet wat hij met zijn leven moet. Onlangs heeft hij met zijn moeder en oma een bezoek gebracht aan het geboorteland van zijn ouders, Libië. Het land, en vooral de reactie van zijn moeder en oma er op, hebben een onuitwisbare indruk achtergelaten.
In vogelvlucht lezen we over de geschiedenis van Libië, hoe het in handen van Italiaanse kolonisten kwam (1911), hoe de Italianen, meestal joods, het land bewerkten en het land veel goeds brachten, maar na de Tweede Wereldoorlog verdreven werden. Eerst waren er de bevrijders, de Engelsen, en na de oorlog kwamen de Italianen weer terug. Maar sinds 1951 was Libië een zelfstandig koninkrijk.
In 1959 werd de olie in de woestijn ontdekt, het begin van jaren nieuwe oorlog. Khadaffi pleegde een staatsgreep, en verdreef de Italianen opnieuw (bij deze golf vluchtelingen zaten Angelina en Vito). Zelfs de doden moesten terug: de kerkhoven werden ontruimd.
Tot 2011 was het redelijk rustig, maar na de volksopstand in Egypte, kwam ook in Libië het volk in opstand. Daar waren Farid en zijn moeder slachtoffer van.

De  geschiedenis van Vito’s familie is sterk verweven met de geschiedenis van Libië. Dat is de warboel waar Vito mee geconfronteerd wordt. Hij ziet de kampen, hij kent de ellende van de vluchtelingen. En die is gelijk aan die van de eerdere vluchtelingen.
Zowel Farid als Vito blijven lang geloven in de goede afloop. Het is het leven van een ontheemde: als je niet meer hoopt, geen vertrouwen meer hebt in de toekomst, dan heb je niets meer. Maar het valt niet mee te blijven hopen als je wortels zijn afgebroken, als je lot erger is dan dat van dieren, als wanhoop je lot is. Als je als vluchteling uitgekotst wordt, en men je liever kwijt is dan rijk. Als je leven niets waard is voor een ander, heeft het dan nog waarde voor jezelf?

‘Op het eiland ligt de begraafplaats voor onbekende doden. Een goede man heeft de lichamen verzameld, die door de zee zijn teruggegeven. Hij wreef kattenkruid onder zijn neus om de stank niet te ruiken. Hij zette kruisen neer die iemand weer heeft weggehaald, maar het maakt niet uit, de armen hebben maar één god. En elke dag verdrinkt hij samen met hen. Dan laat hij tussen de grafheuveltjes wilde knoflook en gele hoornpapaver groeien.‘

Margaret Mazzantini (Dublin, 1961) is opgegroeid en woonachtig in Rome. Ze is schrijver, maar ook acteur. Ze heeft al meerdere prijzen ontvangen voor haar boeken.

ISBN 9789059240544 | Hardcover | 124 pagina's | Wereldbibliotheek | mei 2013
Vertaald uit het Italiaans door Miriam Bunnik en Mara Schepens

© Marjo, 21 juli 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer: