Een knipoog in de duisternis
een zwartboek
Manja Croiset

Manja Croiset vertelt in Een knipoog in de duisternis op haar specifieke manier over haar kleiner wordende wereld. In het begin van het boek gaat het onder meer over de zelfmoord van vriendin Lotte. De daarbij behorende beelden; trein, doodkist, begrafenis, crematie, koppelen als vanzelf aan gruwelen uit de Tweede Wereldoorlog – Manja is een tweede generatie oorlogsslachtoffer.

In de volgende fragmenten beschrijft ze haar omgeving:

de buurvrouw
asociale controle

haar verrassing in iemand een vriendin te herkennen:

ze zat er gewoon
als ornament
al heel lang en opeens
was ze in mijn hart

haar angsten, de hulpverlening, slapeloosheid, de kwelling van een hoofd dat niet tot rust wil komen, en veel meer, alles in scherpgetekende fragmentjes.
Ook verderop in het boek vind ik herinneringen aan Lotte, en even vraag ik me af waarom Manja ze niet in chronologische volgorde geeft, maar het antwoord dient zich meteen aan: in een kleiner wordende wereld kijk je achteruit omdat er zo weinig vooruit is.
De fragmenten over vervreemding, isolement en een alleen maar verslechterende gezondheid die telkens een mogelijkheid van Manja afpakt, bevestigen het en vertellen het opnieuw:

ik loop werkelijk op mijn laatste benen
heb ik dan ooit andere gehad

Een kleiner wordende wereld is een benauwend onderwerp, zoals de meesten van ons vroeger of later zullen ervaren, maar Manja weet er mee om te gaan; haar angsten en verdriet zijn niet weg te poetsen maar ze kan er grapjes over maken en er over schrijven – haar reddingsboei –

hoe ik mijn dagen slijt
of
hoe de dagen mij slijten.

Het slot van het boek wordt gevormd door een verzameling fragmenten waarin Manja inhaakt op de actualiteit en daarna nog Manjaforismen en Manjafieks, waarvan de laatste:

slecht zien – blikschade

En zo, herinnerd aan Manja’s komende blindheid zijn we terug bij de titel: Een knipoog in de duisternis, meer heb ik je niet te bieden. Maar wat zou het duister zonder knipoog zijn? Manja schrijft in een heldere onopgesmukte stijl waarin ze graag gebruik maakt van tegenstellingen die de lezer verrassen en prikkelen. Een indrukwekkend egodocument uit een kleine, beklemmende wereld – het doet je beseffen wat isolement teweegbrengt, hoe dat dan ook tot stand komt.

ISBN 9789089540911 | Paperback | 285 pagina's | Uitgeverij Elikser | 2009

© Plinius, 08 juli 2009

Lees de reacties op het forum en/of reageer: