Croisade van een Croiset
Manja Croiset

Na haar opvallende debuut met Dissonante Symfonie in 2006 heeft Manja Croiset thans haar vijfde boek in de boekwinkel: Croisade van een Croiset. De titel is meteen al intrigerend: tegen welke vijand voert deze telg uit de bekende familie haar kruistocht? Het blijkt een voortdurend gevecht met zichzelf te zijn, haar lichamelijke pijnen maar vooral haar geestelijke obsessies die ze weergeeft met grote eerlijkheid en onbarmhartigheid. Deze kruistocht is tegelijkertijd een kruisweg die ze met grote welbespraaktheid en heel oorspronkelijke invallen en taalrijkdom beschrijft. Voor een recensent die wil citeren doet zich direct de moeilijkheid voor een keuze te moeten maken uit de veelheid aan mogelijkheden.
Ze staat bijvoorbeeld zelf versteld van haar eigen welbespraaktheid:

Als ik zo welbespraakt was geweest
in mijn middelbare schooltijd had ik
met gemak het onderdeel eloquentia
van het klassentoernooi gewonnen


Daarin heeft ze gelijk, en ook met de volgende ontboezeming:

Al dat nutteloos lijkende geknoei van jaren
heeft zijn vruchten afgeworpen
mijn dwangmatigheid heeft deze boeken
mede tot stand doen komen


Toch is het beslist geen klagelijk boek want ondanks de depressieve gedachten en conflicten met haar naaste omgeving, waarmee ze een moeilijke omgang heeft, merk je al gauw dat ze niet onder haar “kruisweg” doorgaat, ze doorstaat hem met veel moed, het is alsof haar “taalspel” haar die kracht geeft. Zoals blijkt uit:

Als ik eens gewoon op enter drukte
zoals in mijn droom
waarin een verbroken relatie
zich zo vanzelf herstelde


Schrijnend zijn haar terugkerende herinneringen aan de oorlog die ze niet zelf meemaakte maar waaronder haar familie zwaar te lijden had:

ongemakkelijk daaronder en opeens
sta ik zelf op de appèlplaats
de stilte met een schreeuw te verstoren


Het boek bestaat niet alleen uit deze korte, zeer lezenswaardige fragmenten, een tussenvorm van poëzie en proza, die de boeken van Manja Croiset zo bijzonder maken. Ook vindt men langere (en schokkende) beschouwingen over haar opnames in psychiatrische inrichtingen, over politiek en de schrijfster beangstigende landelijke gebeurtenissen zoals een anti-Israël-demonstratie en spreekkoren tijdens voetbalwedstrijden. Soms laat ze haar fantasie de vrije loop in een absurde en humoristische uitweiding onder de titel: “Maria was echt maagd”.
Haar zelfkennis uit ze graag in zwartgeestige paradoxen, zoals:

Ik die altijd maar “vastgehoud”
wou worden
verdraag geen aanraking


en:

mezelf voorbij gelopen
terwijl ik toch te veel heb stil gestaan
bij alles wat me bezighoudt


Manja Croiset heeft een origineel en uniek tijdsdocument geschreven over haar leven als opvallend lotgenoot van de tweede generatie oorlogsslachtoffers. Niet zoals gebruikelijk bij anderen in romanvorm maar in een bondige en creatieve stijl; een boek dat veel lezers, vooral ook jeugdige, sterk zal aanspreken.

ISBN 9789089540201 | Ingenaaid | 370 pagina's | Uitgeverij Elikser | mei 2008

© Pieter W., april 2008

Lees de reacties op het forum en/of reageer: