Majgull Axelsson

Toon alleen recensies op Leestafel van Majgull Axelsson in de categorie:
Majgull Axelsson op internet:
  Categorie: Recensies Volwassenen

Ik heet geen Miriam Ik heet geen Miriam


Op haar vijfentachtigste verjaardag lukt het Miriam niet langer de woorden binnen te houden. Jarenlang heeft ze gezwegen, jarenlang heeft ze een geheim gekoesterd maar nu lijkt het wel of de woorden zich niet meer laten tegenhouden. Het komt door de prachtige armband die ze van haar familie cadeau heeft gekregen. Een zilveren armband met daarin de naam Miriam gegraveerd. Vol trots vertelt haar kleindochter Camilla dat de armband van Roma-makelij is. En dan floepen de woorden er zomaar uit. Ze zegt: “Ik heet geen Miriam.”

Miriams familie neemt haar woorden niet serieus. Natuurlijk heet ze wel Miriam. Even vragen ze zich af of het wel goed met de oude dame gaat. Buiten het gehoor van Miriam bespreken haar stiefzoon Thomas, schoondochter Katarina en kleindochter Camilla de vreemde uitspraak. Ze begrijpen het niet en daarom besluiten ze het rare voorval te negeren. Het berust vast op een misverstand. Miriam is Miriam.

Miriam zelf is in gedachten teruggekeerd naar haar jeugd. Ze probeert zo min mogelijk aan het verleden te denken maar op deze bijzondere verjaardag lukt het haar niet haar herinneringen te beteugelen. Of Miriam het nu wil of niet, ze denkt aan de mensen die eens haar familie waren. Haar Roma-familie. Toen Miriam geboren werd heette ze Malika. Ze was een zigeunermeisje en de eerste jaren van haar leven was ze gelukkig. Op een dag besloot Hitler echter dat zigeuners tot een minderwaardig ras behoorden. Malika werd samen met haar broertje Didi en haar nichtje Anuscha naar Auschwitz gestuurd.

Toen de vreselijke oorlog eindelijk voorbij was, bestond Malika niet meer. Het meisje, een tiener nog maar, zou voortaan als de Joodse Miriam Goldberg door het leven gaan.  Didi was een vreselijke dood gestorven en ook Anuscha leefde niet meer. Wat er met de rest van haar familie gebeurd was, wist ze niet. Malika woonde in Duitsland maar Miriam besloot een nieuwe start in Zweden te maken. Ze besloot ook om te zwijgen over haar afkomst. Vanaf dat moment was Miriam een keurige, onopvallende dame. Onberispelijk.

Waarom verloochende Miriam haar afkomst? Waarom mocht niemand weten dat ze een zigeuner is? In dit aangrijpende relaas wordt de ontstellende geschiedenis van Miriam stukje bij beetje prijsgegeven. Haar verhaal is hartverscheurend. De piepjonge Malika moest toezien hoe haar geliefde broertje Didi ten prooi viel aan de bizarre experimenten van Josef Mengele. Machteloos keek ze toe hoe de gaten in het gezicht van de kleine Didi vielen. Machteloos keek ze toe hoe Mengele haar broertje deels liet genezen om vervolgens een laatste keer toe te slaan. Het lichaam van Malika overleefde de ontberingen van Auschwitz maar haar geest raakte onherstelbaar beschadigd.

In de trein van Auschwitz naar het concentratiekamp Ravensbrück was Malika moederziel alleen. De spanning in de overvolle trein liep torenhoog op en uiteindelijk brak er een gevecht uit. De gebeurtenissen die volgden bleken bepalend voor de toekomst van Malika. Ze stapte als Malika de trein in maar toen ze de trein verliet, was ze Miriam geworden. Het was geen bewuste keus maar een noodzakelijke.

In het prachtig geschreven boek Ik heet geen Miriam wordt pijnlijk duidelijk dat zigeuners nog altijd door veel mensen met de nek worden aangekeken. Zo jong als ze was, voelde Malika dat haarfijn aan en ook de volwassen Miriam durfde haar ware identiteit niet prijs te geven uit angst dat haar omgeving haar zou verstoten. Het hoofdthema van het boek is de Tweede Wereldoorlog. Majgull Axelsson beschrijft de ontberingen in de concentratiekampen zonder enige terughoudendheid. Het is een hard en zeer aangrijpend verhaal. De oorlog gaat voorbij maar is er geen “eind goed, al goed”. Miriam is, net als vele anderen, voorgoed getekend.

Miriam overleefde en transformeerde in een liefhebbende echtgenote en hartelijke stiefmoeder. Omringd door familie is ze toch levenslang alleen gebleven. Alleen met haar vreselijke herinneringen, alleen met haar schuldgevoel, alleen met haar geheim. Ze is veilig, de oorlog is voorbij maar Miriam is nooit bevrijd. Het uitgebreid beschreven levensverhaal van Miriam heeft me geraakt.


ISBN 9789044534627 | Hardcover | 505 pagina's | Uitgeverij De Geus | april 2015
Vertaald door Janny Middelbeek-Oortgiesen

© Annemarie, 19 juni 2015


Lees de reacties op het forum en/of reageer:

 

Moederpassie Moederpassie


In het Zweedse stadje Arvika stormt het. Het is niet zomaar een storm want de straten zijn overstroomd en de brandweer moet uitrukken om gestrande reizigers uit het noodweer te redden. Tyrone, een gepensioneerde brandweerman wordt gevraagd bij te springen. Hij redt het Stockholmse echtpaar Marquerite en Henrik en brengt ze naar het plaatselijke wegrestaurant waar Minna de scepter zwaait. Henrik ontpopt zich onmiddellijk tot een veeleisend en dwingend mannetje en Marquerite gaat stiekem op zoek naar wijn.

In het restaurant is het rustig. Minna zelf is aanwezig evenals personeelslid Annette die baalt dat ze niet naar huis kan. Haar man Sonny is ziekelijk en heeft haar nodig. Journaliste Ritva nuttigt een maaltijd. Haar collega is er in zijn eentje op uit gegaan omdat tv-persoonlijkheid Dag Tynne vermist is geraakt in de storm. Ritva baalt dat ze niet bij de zoekactie betrokken is en tettert boos in haar telefoon.  Minna vertelt haar gasten dat haar dochter Sofia ook thuis is en zich in haar slaapkamer bevindt.

Dan valt er een enorme tak het restaurant binnen. Bovenop Minna. Ze raakt zwaargewond en belandt in het ziekenhuis. Het lot wil dat ze naast haar stervende grootmoeder Ebba komt te liggen.  Minna’s vader, de beroemde Dag Tynne, heeft haar bestaan nooit erkend en haar oma heeft haar nooit een blik waardig gekeurd. Nu vertelt Minna de oude dame haar levensverhaal, het zure mensje moet gedwongen luisteren.

Minna’s leven is niet altijd makkelijk geweest maar haar prachtige dochter Sofia maakte alles goed. Het meisje was als een engel, alles aan haar was mooi en perfect en haar slimheid werd geroemd. De lezer heeft echter al begrepen dat er iets met Sofia is gebeurd. Dat ze niet meer leeft. Voor Minna is deze wetenschap zo ondragelijk dat ze het simpelweg vergeten is. In haar belevenis leeft Sofia nog. Haar prachtige dochter. Haar alles. Nu Minna zwaar gehavend in het ziekenhuis ligt, komt langzaam maar zeker het ware verhaal naar boven. Het is een intens verdrietige geschiedenis. Minna moet de waarheid onder ogen zien en opkrabbelen uit het diepe dal waarin ze zich al een jaar bevindt.

Moederpassie is een ontroerend en puur boek dat ondanks alle ellende heel mooi weergeeft hoe allesoverheersend de liefde van een moeder voor haar kind kan zijn. Maar ook beschrijft de auteur hoe triest het is wanneer deze liefde ontbeerd wordt. De personen in het boek hebben allemaal hun eigen verhaal en hun verhalen wisselen dat van Minna af. Tyrone is een gepensioneerde brandweerman met een minderwaardigheidscomplex. Zijn vader was een bullebak en zijn moeder een passieve vrouw. Nu laat hij zich door zijn dochter koeioneren. Henrik is een zeurderige, arrogante snob en Marquerite een verbitterde ex-actrice met een drankprobleem. Hun zoon heeft een mislukte zelfmoordpoging gedaan en woont nu in een commune. De vader van journalist Ritva voelde zich te goed voor deze wereld. Door hem is Ritva nu erg prestatiegericht en is ze haar eigen wensen uit het oog verloren.

Tot slot is er Annette. Dommige, oppervlakkige Annette en haar aanstellerige man Sonny die alcoholist is. Poetsgrage Annette is egoïstisch en zit vol zelfmedelijden. Ze verwaarloost haar dochtertje dat grotendeels bij haar oma woont. Annette werd als kind geregeld door haar vader geslagen. Haar moeder greep nooit in. Nu hebben beiden zich tot liefhebbende grootouders ontpopt. Annette is stinkend jaloers op haar eigen kind. Ze kan het niet verkroppen dat het onschuldige kind de liefde krijgt die haar onthouden is.

Ik hou van dit soort romans met een ratatouille aan kleurrijke, melancholische personages. Het verhaal is goed geschreven. Hoe verwerk je de dood van je kind? Minna kan niet rouwen want dan erkent ze immers dat haar kind er niet meer is. Die gedachte kan ze eenvoudigweg niet verdragen. Ook vertelt dit boek het verhaal van Sofia, een lief meisje dat op een kwetsbare leeftijd in verkeerde handen viel. Moederpassie is intens en ontroerend. Het heeft me aangegrepen.


ISBN 9789044521108 | Hardcover | 509 pagina's | Uitgeverij De Geus | maart 2012
Vertaald door Janny Middelbeek-Oortgiesen

© Annemarie, 16 augustus 2012


Lees de reacties op het forum en/of reageer:

 

Rosario is dood Rosario is dood


Dit boek is door de schrijver niet bedoeld als literair werk. Zij wil duidelijk maken wat er gebeurt op het gebied van kinderprostitutie.

Twee verhalen in dit boek zijn het belangrijkste.
Het eerste is het verhaal van Alex, die via de werkgever van zijn moeder met een westerse pedofiel in aanraking komt. Deze begint hem te misbruiken als hij nog erg jong is. Aanvankelijk wordt hij buiten bewustzijn gebracht en dan anaal gebruikt. Later doet de man dat als hij wakker is, want dat is immers opwindender. Dat de endeldarm van de jongen totaal verwoest wordt, zodat hij constant in zijn broek poept, interesseert hem niet. Voor Alex is het voordeel van deze ‘relatie’ dat zijn moeder en zusters te eten hebben. Later krijgen zij zelfs een huis van de misbruiker, een soort betaling voor de diensten van Alex dus.

Het dorp, of de kleine stad, waar Alex woont, wordt na een artikel in de Spartacus-gids een centrum voor mannen die seks met jongetjes willen. In een bepaald hotel verzamelen de heren zich, en vanuit dat hotel worden de contacten geregeld. Op een zeker moment zijn heel veel jongetjes uit arme families betrokken bij het misbruik op grote schaal. Die wordt gewoon opgevat als een toeristische attractie. Het schokkendst is dat de mannen de jongetjes niet als mensen zien, maar als gebruiksvoorwerpen. Alex wil gaan trouwen als hij zeventien is. Uit wraak wordt hij door diverse heren van het beruchte hotel verkracht en mishandeld.

Al die jaren dat dit speelt, doet zijn moeder alsof er niets aan de hand is. Dankzij de inkomsten van Alex kan zij haar arme familie naar de stad halen en hen voeden. Het is natuurlijk wel duidelijk wat er gebeurt, en door sommige familieleden wordt ze erop aangesproken. Ze verdedigt zich door te zeggen dat het geen kwaad kan, jongens kunnen immers hun maagdelijkheid niet kwijtraken.

Het tweede verhaal gaat over Rosario. Zij heeft een liefhebbende moeder, die jong sterft. Rosario wordt door haar grootmoeder de straat op getrapt en daar is ze overgeleverd aan bedelarij en prostitutie. Ze valt in handen van een Oostenrijkse arts, die haar verwond door een vibrator in te brengen en die breekt. Rosario overlijdt aan de gevolgen van de infectie die daar op volgt. Ze had best gered kunnen worden, als de artsen wat minder laks waren geweest, en haar toch medicijnen hadden gegeven hoewel ze die niet kon betalen.

Veel scènes zijn zo plastisch beschreven, dat ik me afvroeg of de pedo’s zich niet aan deze beschrijvingen kunnen gaan verlekkeren. Uiteindelijk denk ik van niet, omdat alles vanuit de kinderen wordt beschreven, dat pijn en angst ervaart. En eenzaamheid natuurlijk. Maar ik vind dit een moeilijk punt in het boek. Heel verbijsterend is het om te lezen hoe zoveel volwassenen de situatie in stand houden. Niet alleen de misbruikers, maar ook ouders, de katholieke kerk, de middenstand. Prostitutie brengt welvaart. Dit is kennelijk wat extreme armoede met mensen doet: ze slachtofferen hun eigen kinderen om te kunnen overleven. In deze arme samenleving worden straatkinderen helemaal aan hun lot overgelaten. Mensen staan onverschillig tegenover hen en ze worden overgeleverd aan pooiers en drugshandelaren.

Hoewel het boek niet literair is bedoeld, zou ik willen stellen dat het dat toch wel is. Het behandelt een onderwerp dat veel moeilijker voor het voetlicht te brengen is op een beschouwende of beschrijvende manier. De feiten kunnen wel genoemd worden, maar door dit neer te zetten als fictie, slaagt Axelsson erin om voelbaar te maken hoe verschrikkelijk deze gruwelijke exploitatie van kinderen is. Het is knap hoe zij het perspectief geloofwaardig bij de kinderen weet te leggen, hoe je voelt hoe die kinderen gevangen zitten. Ze kunnen niet weg uit de misbruikssituatie, er is geen alternatief, of ze onderhouden hun hele familie.
Dit is nou wat ik noem een goed boek.


ISBN 9789044503401 | Hardcover | 383 pagina's | Uitgeverij De Geus | december 2003

© PetraO, 13 februari 2016


Lees de reacties op het forum en/of reageer:

 

Rosario is dood Rosario is dood


Achterflap:
"In Rosario is dood trekt Axelsson zich het lot aan van Rosario Baluyot, een Filippijns straatkind dat in het stilzwijgend getolereerde sekstoerisme werkt en in 1987 op elfjarige leeftijd sterft. Het meisje is het slachtoffer van een Oostenrijkse arts, die zodanig gruwelijk misbruik van haar maakt dat zij maanden later aan de gevolgen overlijdt. Axelsson reconstrueert het korte leven van het meisje in aaneengeschakelde verhalen, die door de schrijfster samen een documentaire roman worden genoemd. Ze presenteert de feiten, niet voyeuristisch, maar eerlijk, met groot inlevingsvermogen en in de haar kenmerkende indringende stijl."


Recensie:
In deze eerste roman van Majgull Axelsson staan drie Filippijnse kinderen centraal die allemaal te maken krijgen met de gruwelijkheden die veel jongens en meisjes in dat land ten deel viel in de tijd dat de Filippijnen nog in de greep was van gewetenloze pedofielen. Van alle delen van de wereld kwamen mannen (en soms ook vrouwen) op deze kinderen af en gedroegen zich alsof ze de grootste weldoeners waren in het leven van de arme en vaak radeloze bevolking.

Het verhaal van Axelsson is keihard en vaak moest ik het boek wegleggen omdat ik bepaalde passages niet meer kon lezen. De tranen en de schaamte (mede vanwege de verwerpelijke rol die er ook vanuit ons eigen land werd gespeeld) kwamen vaak dicht naar de oppervlakte en ook weken later zat ik nog na te denken over de inhoud van dit boek. Bikkelhard, zeer confronterend, mensonterend, tragisch, ontroerend en - vreemd genoeg - in een aantal gevallen ook heel mooi. Met name de onderlinge vriend- en verwantschap onder de slachtoffertjes wordt goed beschreven. Na het lezen van "Rosario Is Dood" blijf je verslagen achter en ziet de wereld er plotseling heel anders uit. Triest is het feit dat het zonder enige twijfel nog altijd zal plaatsvinden. Andere landen, andere personen, andere kinderen. Maar dezelfde angst en gruwel. En dat is eigenlijk onvoorstelbaar! En daarom moet dit boek eigenlijk door heel veel mensen gelezen worden.

In mijn bespreking op mijn weglog kreeg dit boek van mij vier van de maximaal vijf sterren.


ISBN 9789044503401 | Hardcover | 383 pagina's | Uitgeverij De Geus | december 2003

© Eric, 13 februari 2016


Lees de reacties op het forum en/of reageer:

 

Huis der nevelen Huis der nevelen


Het verhaal gaat over een Zweedse diplomate, die terechtkomt in een gebied op de Filippijnen waar een vulkaanuitbarsting plaatsvindt. Tijdens haar vlucht uit het gebied krijgt ze te maken met vier mensen: Ricky, haar chauffeur, Butterfield, een ex-gevangene, Dolores, een kind en NogNog, een verknipte desperado. Als ze weer terug is in Zweden, krijgt ze een crisis na het overlijden van haar moeder, voor wie ze enige tijd heeft gezorgd. Iedereen denkt dat die crisis samenhangt met dat overlijden, maar dat is niet zo. De diplomate, Cecilia heeft ze, heeft om zichzelf te redden uit de lavastroom en van de bedreiging van NogNog, iets onvergefelijks gedaan.

Het is niet een boek dat je in één keer uitleest: daarvoor is het te zwaar. Het gaat 350 bladzijden lang over erge dingen als dood, echtscheiding, levensbedreiging, verkrachting, oude trauma's. Noem het, en het komt erin voor. Er is niet één keer sprake van enige verluchting, of van humor of ironie. Het is één en al ellende. En het einde is gruwelijk.

Toch heb ik het wel met plezier gelezen. Het is namelijk wel spannend, want al in het begin wordt het duidelijk, dat Cecilia iets heeft meegemaakt dat ze niet kan vertellen. Daartussendoor zijn er sfeertekeningen van haar jeugd in de kleine Zweedse plaats, en die zijn wel goed (je zou er nog niet dood aangetroffen willen worden, zo benauwend is het daar).

Mijn eindconclusie is dat het een redelijk boek is, maar niet echt goed. Daarvoor is het te eenduidig ellendig. Waar ik over struikelde, was de verklaring voor het verschil tussen armoede en rijkdom in deze wereld. Axelsson heeft het dan over keuze, maar voor mijn gevoel kreeg ze hier niet voor het voetlicht wat ze eigenlijk bedoelde. Ze beweert dat arme mensen een tekort aan keuzes hebben, terwijl ik dan denk: vertel dan hoe dat komt


ISBN 9789052269382 | Hardcover | 350 pagina's | Uitgeverij De Geus | maart 2001
Vertaald door J. Middelbeek-Oortgiesen

© PetraO, 15 februari 2016


Lees de reacties op het forum en/of reageer: