Kevin Powers
Categorie: Recensies Volwassenen
De gele vogels
Bartle is eenentwintig, als hij voor een jaar naar Irak wordt uitgezonden. Het is 2004, de oorlog is in volle gang. Hij wordt gelegerd in Al Taraf, dicht bij de Syrische grens, een plaats waar volop gevochten wordt. Bij de afscheidsspeech vlak voor hun uitzending wordt al verteld dat ze niet allemaal zullen terugkeren. Het blijken profetische woorden.
Het peloton bestaat ongetwijfeld uit een groot gezelschap, maar in dit verhaal treden er maar drie in het voetlicht; de verteller Bartle, zijn beste vriend en medesoldaat Murph en hun sergeant Sterling. De rest van het peloton blijft schimmig. Het verhaal draait met name om de vriendschap tussen Bartle en Murph. Het is een verhaal over trouw, over loyaliteit, verantwoordelijkheid en schuld. De eigenlijke hoofdpersoon in dit boek is echter de oorlog. De oorlog die degene die je was vóór je weg ging, al na een paar dagen weggevaagd heeft. De oorlog die je letterlijk krankzinnig kan maken en je keuzes laat maken die je onder normale omstandigheden nooit gemaakt zou hebben. Keuzes waar je bij thuiskomt verder mee moet leven. In hoeverre er te leven valt met die keuzes, met die verantwoordelijkheid en in hoeverre je verantwoordelijk bent voor de keuzes en het leven van een ander, zijn centrale vragen in dit boek.
Oorlog is lelijk en gruwelijk. Dit boek, in al zijn schoonheid, is dat ook. Er staan scènes in die zo gruwelijk zijn dat ze amper te lezen zijn en die me nog wel even bij zullen blijven. Geen vrijblijvend romantisch oorlogsverhaal. De lezer is gewaarschuwd. Maar soms moet literatuur óók lelijk zijn, schokkend zijn. Wij sturen jonge jongens de oorlog in en sturen ze bij thuiskomst vaak zonder goede begeleiding de maatschappij weer in. Wij zouden ook de consequenties van die keuzes onder ogen moeten durven zien. Al was het maar om oog te hebben voor het leed van de thuiskomers. Dit boek gaat over overleven in de oorlog, maar ook daarná. Leven met beelden op je netvlies die dag en nacht doorgaan, leven met een dreiging die alsmaar met je mee gaat terwijl de echte dreiging allang verdwenen is. Leven terwijl je alsmaar blijft grijpen naar een machinegeweer wat al maanden niet meer om je schouder hangt, leven terwijl je bij iedere flard van een geur of geluid, in een halve seconde weer terug bent in de hel van de oorlog. Geen gezellig leesvoer. Wel een noodzakelijk boek om enigszins, al is het bij maar bij benadering in de buurt te komen van de angst en de ontreddering in en na die oorlog.
Powers weet waar over hij schrijft, hij vocht in die periode zelf in Irak en dat voel je aan iedere woord, iedere komma, iedere intonatie. Hij heeft de gave het zó op te schrijven dat je er bijna bij bent. Je voelt de tergende slopende vermoeidheid van jongens die tabasco in hun ogen druppelen om wakker te blijven, voelt de dreiging, de angst, ruikt de geuren die hun leven lang met hen mee zullen gaan en voelt de verschrikkingen en ontreddering van een verscheurd en kapot geschoten land. Het is een buitengewoon goed geschreven boek, met een goed opgebouwde structuur. Het verhaal wordt vanuit verschillende tijdspannes beschreven. Je weet daardoor al vrij in het begin wát er gebeurd is, maar de toedracht en de zwaarte ervan worden met grote zorgvuldigheid beetje bij beetje onthuld.
Een zéér indrukwekkend boek en wat mij betreft een klassieker.
Het is bijna niet te geloven dat dit boek zijn debuut is.
ISBN 9789044621211 | Paperback | 238 pagina's | Uitgeverij Prometheus | 2012
© Willeke, 19 juni 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
