Julia Franck

Toon alleen recensies op Leestafel van Julia Franck in de categorie:
Julia Franck op internet:

  Categorie: Recensies Volwassenen

De nieuwe kok De nieuwe kok


Als ze tijdens het diner van het ene moment op het andere onzichtbaar zou worden, zouden haar gasten dat niet opmerken. De dertigjarige vrouw die het hotel bestiert voelt zich verstoken van alles en iedereen. Haar moeder was een sprankelende vrouw met diverse minnaars en de vaste gasten die het hotel aandoen grijpen elke gelegenheid aan om haar te prijzen. Steeds opnieuw benadrukken de al wat oudere gasten dat haar moeder formidabel was.  Tijdens het ophemelen van haar moeder laten ze ook steevast blijken dat zij zelf in niks op haar moeder lijkt.

Het hotel is nu van haar. Ze heeft het van haar moeder geërfd. Nou ja, eigenlijk klopt dat niet helemaal maar ze is de enige die er het fijne van weet. Samen met Berta, die min of meer bij de inboedel van het hotel hoort, zorgt ze voor keurig schoongemaakte kamers en een net, zij het kleurloos, hotel. Berta mag haar niet, dat is duidelijk. Moet ze haar moeder dankbaar zijn voor het hotel? Iets anders kent ze niet. Ze heeft haar hele leven, in de schaduw van haar moeder, in het hotel gewoond. De wereld eindigt voor haar bij de winkels waar ze boodschappen doet. Ze is een grijze muis die nooit enige vorm van liefde heeft gekend.

In de loop der jaren zijn de vaste gasten van het hotel in oude mensen veranderd. Vooral madame Piper is al behoorlijk op leeftijd. Ze bezoekt het hotel met grote regelmaat om in nostalgische mijmeringen over de voormalige hoteleigenaresse, een goede vriendin, weg te zinken. Tegen de dochter van haar overleden vriendin verzucht ze vaak dat het jammer is dat ze niet wat meer op haar moeder lijkt. Kan ze niet eens een jurkje aandoen? Mevrouw Piper ruikt vaak naar urine en zweet en ze vindt het heel normaal dat ze door de jonge hoteleigenaresse gewassen en aangekleed wordt. Dat de eigenaresse dat zelf helemaal niet normaal vindt, interesseert niemand.

Aan dichter Anton Jonas heeft de hoteleigenaresse een grondige hekel. Toen ze nog maar een klein meisje was, heeft hij haar vreselijk gekwetst. Hooghartig kraakte hij een door haar geschreven gedichtje af waardoor haar zelfvertrouwen een flinke knauw opliep. Het ergste was misschien nog wel dat haar moeder hem bijviel.

Soms lijkt het wel of de nieuwe kok haar opmerkt. Hij komt uit Cuba en steeds vaker droomt ze over dat land. Hoe zou het zijn om in Cuba te wonen? Hoe zou het zijn om het hotel achter te laten? De nieuwe kok is wat bazig. Hij overhandigt haar steeds vaker uitgebreide boodschappenlijstjes. Dat ze geen tijd heeft om boodschappen te doen, lijkt hij niet te horen. De nieuwe kok heeft grootse plannen met het hotel. Dat het hotel al een eigenaar heeft, lijkt hem niet te deren. Hij zendt tegenstrijdige signalen uit. Wil hij nu wel of niet het bed met haar delen?

En dan deelt een nieuwe gast haar mee dat ze hem de verkeerde kamersleutel heeft gegeven. De kamer die hem toegewezen is, is nog niet schoongemaakt en bovendien ligt er een dode man in. Er is een gast overleden. Een jonge knul nog. Plichtgetrouw belt ze de politie. De kamer wordt verzegeld en dan vertrekken de politiemensen halsoverkop naar een spoedklus. Het lijk blijft liggen. Eigenlijk zou ze stampij moeten maken en ervoor moeten zorgen dat het lichaam weggehaald wordt maar ze heeft er de puf niet voor. In haar hoofd rijpt een plan, een plan om zich voorgoed van het hotel te ontdoen. Misschien verhuist ze wel naar Cuba.

De Duitse schrijfster Julia Franck brak door met het boek De middagvrouw. Onlangs is ook haar debuutroman De nieuwe kok naar het Nederlands vertaald. In deze roman komt het schrijftalent van Franck al duidelijk naar voren. In 142 pagina’s worden zes dagen uit het leven van de hoofdpersoon beschreven. Het is al meteen duidelijk dat het gaat om een vrouw die nooit liefde heeft gekend. Een vrouw die door haar moeder emotioneel verwaarloosd is. Een beschadigde vrouw met een niet al te best karakter. Het spreekwoord “Stille wateren hebben diepe gronden” is volledig op haar van toepassing. Achter haar zwijgzaamheid en onopvallendheid gaat een duistere persoonlijkheid schuil.

Lukt het de hoofdpersoon om eindelijk van de vrijheid te proeven? Je gunt het haar maar haar plan van aanpak zal desastreus voor de hotelgasten zijn. De kleurloze hoofdpersoon, de mistroostige sfeer en de onsympathieke gasten zorgen vreemd genoeg voor een kleurrijk geheel. De nieuwe kok is intrigerend.


ISBN 9789028426269 | Paperback | 142 pagina's | Wereldbibliotheek | augustus 2015
Vertaald door Goverdien Hauth-Grubben

© Annemarie, 22 augustus 2015


Lees de reacties op het forum en/of reageer:

 

De middagvrouw De middagvrouw


In het najaar van 1945 vlucht een vrouw met haar zevenjarig zoontje voor de Russen naar het westen. Op een klein treinstation ergens in het oosten van Duitsland rusten ze uit. "Jij blijft hier wachten", zegt de vrouw tegen het kind. "Ik ben zo terug". Dat zijn de laatste woorden die Peter van zijn moeder hoort.

Een aangrijpend proloog: de 7 - jarige Peter die met zijn rode koffer op zijn moeder wacht. Hoe kon die moeder haar kind daar achterlaten? Het boek is een lange poging om deze wanhoopsdaad te verklaren.

Julia Franck putte voor dit verhaal uit haar eigen familiegeschiedenis. Haar vader werd in 1945, op de vlucht voor de Russen, door zijn moeder verlaten. Hij sprak daar nooit over. Julia Franck vroeg zich toen ze nog heel jong was al af hoe een moeder tot zo'n besluit komt. Bij naspeuring vond ze sporen, foto's, de adressen waar ze woonde, haar beroep - verpleegkundige. Het verhaal over Helene, zoals ze haar noemde, heeft Julia Franck zelf bedacht. "Haar karakter, haar ervaringen en verwachtingen, de omstandigheden waaronder ze was opgegroeid en de verwachtingen en hindernissen voor een vrouw uit die tijd, zeer intelligent en zonder vooruitzicht op een studie, als jonge vrouw hoopvol gestemd en romantisch verliefd, uiteindelijk getrouwd, uit traditie en noodzaak en zonder liefde, moeder tegen wil en dank" is de invulling die Julia Franck aan het karakter van haar grootmoeder gegeven heeft. "Van meet af aan wist ik dat ik haar wilde rechtvaardigen noch moreel veroordelen. Ik wilde vertellen." (Julia Franck, achterflap)

Het verhaal in "De Middagvrouw" begint vlak voor de Eerste Wereldoorlog en eindigt vlak na de Tweede Wereldoorlog. Helene groeit op met haar 9 jaar oudere zus in het Saksische stadje Bautzen. Ze is een gevoelig en intelligent meisje dat al op jonge leeftijd weet dat ze wil gaan studeren. Haar vader heeft alleen aandacht voor zijn mooie joodse vrouw, die na het verlies van 4 zoontjes bij de geboorte alleen nog maar van spullen houdt; ze leven tussen bergen troep. De zusjes zijn op elkaar aangewezen.

De vader komt zwaar gewond terug uit de Eerste Wereldoorlog, maar zijn vrouw wil niets meer van hem weten. Kort daarna sterft hij. De oudste dochter, Martha, werkt als verpleegster en raakt verslaafd aan de morfine. De zussen laten hun geesteszieke moeder achter bij de inwonende hulp en gaan bij een tante in Berlijn logeren; zij gebruikt ook drugs. Martha floreert in het Berlijnse nachtleven en Helene wordt verliefd op de knappe Carl. Helene trekt bij Carl in en ze hebben trouwplannen; maar dan komt Carl om bij een ongeluk.

Uiteindelijk gaat Helene ook werken als verpleegster. Ze ontmoet een ambitieuze nazi, Wilhelm, die voor haar valse papieren regelt. Helene wordt Alice. Op grond van rationele overwegingen trouwt ze met Wilhelm. Maar het huwelijk wordt niet zoals Wilhelm had verwacht en hij komt nog maar weinig thuis; ook niet als zoontje Peter geboren is. Helene/Alice vlucht in haar werk; ze verwaarloost daardoor haar zoontje.
Na de oorlog voelt Helene dat zij Peter niets meer te bieden heeft. Ze denkt: "bij anderen heeft hij het vast beter." Zo komt zij tot haar verschrikkelijke besluit.

In de epiloog wil Helene na 10 jaar graag haar zoon nog een keer zien. "Peter hoorde wat zijn oom tegen hem zei. En nu komt dat mens dat zich je moeder noemt. Al die jaren laat ze niets van zich horen. Is er gewoon tussenuit geknepen. En dat wil een moeder zijn."
Helene reist naar de boerderij waar Peter is terecht gekomen, maar Peter neemt wraak! En je hebt als lezer zowel met Helene als met Peter te doen!

Julia Franck heeft in een prachtige schrijfstijl een meeslepende roman over een mooie, tragische heldin, die het fout doet, geschreven! De roman heeft in Duitsland de Deutscher Buchpreis, het Duitse equivalent van de Booker Prize, gewonnen.
Een aanrader!


ISBN 9789028422643 | Paperback | 384 pagina's | Wereldbibliotheek | augustus 2008

© Jeannette, oktober 2008


Lees de reacties op het forum en/of reageer:

 

De middagvrouw


Dit boek is gebaseerd op een werkelijke gebeurtenis. De vader van de schrijfster werd, als joch van zeven jaar, in 1945 net na de oorlog door zijn moeder Helene op een station achtergelaten. Ze zei hem dat hij moest blijven wachten tot ze terugkwam. Ze kwam nooit meer terug.
De schrijfster probeerde zich een beeld te vormen van haar grootmoeder die ze nooit gekend heeft. Dat verhaal vertelt ze in een raamvertelling. Het boek begint en eindigt met de jongen. Het zijn ook de meest realistische stukken van het boek. De rest is verzonnen, en de stijl lijkt er wel aan aangepast. Franck vertelt heel indirect, afstandelijk, en vliegt door het verhaal heen, waarbij ze geregeld aan bepaalde dingen refereert die ze dan vervolgens niet uitwerkt. Zoals de kwestie van de papieren. Zoals de titel van het boek. Zoals het waarom van alles.

Ze maakt van Helene's moeder een bepaald niet doorsnee figuur. Die moeder is geestelijk niet gezond, en als ze heldere perioden heeft laat ze overduidelijk blijken dat ze deze dochter niet gewild heeft. Haar oudere dochter wel, maar ze is vooral gefixeerd op haar man, die op zijn beurt vooral op haar gericht is. Het is bovendien een man die niet veel thuis is, en dan ook nog naar de oorlog (eerste) geroepen wordt. Het is niet vreemd dat een kind in zo'n omgeving zich niet gezond ontwikkelt. Ze heeft alleen haar zus Martha, maar die is negen jaar ouder, en de manier waarop Martha met haar zusje omgaat, lijkt ook niet al te gezond.

Dan de liefde. Dat verloopt voor Helene ook al niet lekker. Haar Grote Liefde krijgt een ongeluk, en de man met wie ze vervolgens trouwt heeft een wrede natuur. Als zij geen maagd blijkt te zijn, en even later nog zwanger van hem raakt, laat hij haar in haar sop gaarkoken. Maar ze heeft nu dat kind, dat een meisje had moeten zijn.  Helaas voor de jongen is Helene totaal gespeend van moederlijke gevoelens. Ze laat hem over aan een buurvrouw, en als de Russen de stad binnentrekken en ze vluchten, laat ze hem achter op een station.

Is de manier waarop Franck dit verhaal vertelt misschien nodig omdat het voor haarzelf op afstand moet blijven? Ik kan me niet voorstellen namelijk dat ze zou willen dat deze Helene echt haar grootmoeder is? Dus schrijft ze een verhaal dat van alles had kunnen zijn, maar dit geworden is. In de ogen van de schrijfster moet haar grootmoeder wel gestoord geweest zijn om haar kind op deze manier achter te laten, en als ze gestoord is, nou, dan zou dit het verhaal kunnen zijn.  Dat de oorlog op de achtergrond blijft, met de tragiek van de joden en de overwinning door de Russen subtiel door het verhaal heen wordt verteld, vind ik persoonlijk jammer. Die feiten alleen al vormen een tragiek waardoor Helene tot haar daad zou kunnen zijn gekomen. Het is teveel, vind ik, die gestoorde persoonlijkheid. Het overtuigt niet.


ISBN 9789028422643 | Paperback | 384 pagina's | Wereldbibliotheek | augustus 2008

© Marjo, 26 september 2009


Lees de reacties op het forum en/of reageer: