Jelte Rep
Zaans groentje en andere verhalen
Er zijn drie delen die gaan over de jeugd van een Zaans jongetje, waarin niet alleen het kind groeit, maar ook de verhalen. Het eerste waarin de jongen een jaar of vier is bevat tien pagina's, het tweede dat gaat over het zevende levensjaar groeit naar de veertig bladzijden en het derde over de pubertijd en de daarbij onvermijdelijke seksuele ontwikkeling nadert de honderd pagina's.
Waar het mij veel veiliger lijkt om een boek te schrijven waarbij je aan kunt tonen dat alles uit de duim gezogen is, lijkt het wel of debutanten liever putten uit eigen herinneringen. Als die schrijver geboren is in ongeveer dezelfde periode als de lezer, dan zal herkenning waarschijnlijk welwillendheid kweken. Maar dat is niet genoeg ... dus rijst de vraag of het boek van Jelte Rep iets toevoegt waardoor het anders is dan de andere 'herinneringsboeken'.
Het eerste verhaal, dat speelt in het laatste oorlogsjaar, is een variant op het lied van Youp van 't Hek. Flappie heet nu Wopje. Nog niets nieuws hier, al blijft het verdriet van het jochie als hij ontdekt wat er gebeurd is, aandoenlijk. Impliciet wordt duidelijk wat voor uitwerking de oorlog op het vierjarig kind heeft, groot verdriet en klein verdriet, ze doen niet voor elkaar onder.
In het tweede verhaal gaat de jongen, waarvan we al weten dat het een gevoelig kind betreft, met zijn oudere broer, naar Friesland, naar familie die hij nauwelijks kent. Alles, op de eerste plaats de taal, is vreemd, maar gelukkig is daar zijn grote broer.
"Hoe gaat het met jullie poppe thuis?
Wij?! Een pop thuis??
"Een schatje zeker?" Tante Aaltje heeft ons vergeten te waarschuwen dat vrouw Talsma niet goed bij haar hoofd is.
Denkt ze werkelijk dat jongens zoals wij met poppen spelen?"
In het derde deel lezen we over zijn volwassenwording. Het is een coming-of-ageverhaal en een tijdbeeld ineen. De gevoelige jongen ambieert een carrière als dichter. Dat blijkt soms handig bij zijn onhandige pogingen met meisjes om te gaan, vooral als hij zich er niet van bewust is. Maar er moet ook brood op de plank. Zijn hardwerkende vader ziet met lede ogen aan hoe zijn zonen, die hij met de beste bedoelingen heeft laten doorleren, zijn voorbeeld afwijzen. Zij zien hoe het anders kan.
Het antwoord op de vraag of dit boek iets toevoegt is 'ja', ondanks het eerste verhaal. Rep hanteert soms een bijna poëtisch taalgebruik, vooral als er meisjes in beeld verschijnen... "Als ze door de straat loopt lichten alle kleuren op, houden de geluiden hun adem in en vraagt ze de aandacht van alles en iedereen."
Soms is de snelheid waarmee je de woorden en zinnen tot je neemt aangepast aan de gebeurtenissen in het verhaal, zo voel je als het ware het ongeduld van de naar seks hongerende puber en proef je de wanhoop als zijn moeder in het ziekenhuis ligt.
Reps manier van beschrijven roept een sfeer op die bij mij bleef hangen. Een rare gewaarwording om dan de 'echte' 21e eeuw weer binnen te stappen.
ISBN 9054292490 | Paperback | 144 pagina's | Uitgeverij Conserve | oktober 2007
© Marjo, september 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
