Naar de katten
Jehoshua Kenaz

Yolanda Moscovitz is een vrouw van 76. Zij zit in een verpleeghuis, na een val van de trap. Als ze weer kan lopen mag ze weer naar huis, maar dat heefttijd nodig: een jaar zit ze in het tehuis.
Ze heeft geen familie, geen vrienden die haar van buiten bezoeken, ze is helemaal aangewezen op de andere patienten, en op het personeel. Maar prettig is dat niet: ze zijn niet betrouwbaar, willen iets van haar, wat ze in vertrouwen vertelt wordt doorverteld, en Yolanda wil maar al te graag naar huis. Intussen probeert ze zich staande te houden, ze besteedt veel aandacht aan haar uiterlijk, waar ze om uitgelachen wordt. Maar ze trekt er zich niets van aan.
Een verpleger besteedt veel aandacht aan haar, en belooft haar voor haar te zorgen als ze thuis is, want alleen wonen dat is niets. Er staat wel een prijs op: haar huis en bezittingen aan hem geven. Ook is er een vrouw, Adela, die een medepatient verzorgt, op dezelfde voorwaarden: als de patiente sterft, erft Adela alles. Deze patiente sterft, net voor Yolanda naar huis mag, en de verzorgster biedt aan nu bij Yolanda te komen. Eigenlijk wil Yolanda dat helemaal niet, ze wil zelfstandig in haar huisje wonen, maar ontdekt al snel dat het niet gaat. Zij woont vierhoog, kan geen trappen lopen. Ze is dus al afhankelijk van de buren. In andere flats zijn in de tussentijd andere mensen komen wonen, nogal luidruchtiog, ze houden haar uit haar slaap. Ze is daardoor al enigszins verzwakt, als de verpleger en de verzorgster beiden om haar gunsten gaan strijden. Ze maken elkaar zwart, wie moet Yolanda nu kiezen? Want dat ze niet zonder kan, dat weet ze intussen wel...

De titel "naar de katten" slaat op een buurvrouw, die iedere dag belt. Zij is psychisch gestoord, en klampt zich vast aan Yolanda. Het enige dat die buurvrouw wil, is zorgen voor de katten, die beneden op de binnenplaats rond de vuilnisbakken sluipen. Maar net als Yolanda is de buurvrouw niet in staat zelf naar beneden te gaan: haar man sluit haar op. Met een rampzalig gevolg.
Dit verhaal speelt in een Hebreeuws tehuis, en de regels zijn er anders dan wij die hier kennen. Maar de ontluistering van de ouderdom, de afhankelijkheid waar niet aan te ontkomen valt, die treft iedereen die ouder wordt. Als je dan alleenstaande bent, ben je nog kwetsbaarder. Kenaz weet hier boeiend over te schrijven.
Een stukje om de stijl te proeven: Die stijl is wennen, maar erg mooi...

Mevr M voelt zich verraden door haar "vriendin", die dood ligt te gaan naast haar. "Mevrouw Moscovitsj voelde zich wegzakken. Het licht in haar ogen doofde en de angst greep haar bij de keel. Ze keek verbluft om zich heen. Wat deed ze hier? Ze kon het niet langer verdragen, deze pijnlijke intimiteit, deze bittere lotsverbondenheid die haar aan zichzelf ontnam, die haar grenzen schond. Haar oude, eenzame stem steeg op uit haar binnenste, waarschuwde voor gevaar, smeekte om redding. Er brak iets in haar. Ze ging naar de badkamer, stond voor de spiegel en zag een haarbos die geknipt, geverfd en gekamd moest worden, wenkbrauwen die weer bijgeplukt en zwartgemaakt moesten. Dit masker, rimpelig en lubberig, drukte onverschilligheid en hardvochtigheid uit. Dit schild van dood vlees dat het vorige gezicht bedekte was bestand tegen elk verdriet van buitenaf. De misère van de medemens kon niet doordringen tot de nieuwe vesting die zo op het oog een lappendeken leek, een samenraapsel van plooien en groeven, putten en bobbels en vele lagen die de tijd willekeurig bijeengeraapt had, maar in feite ontstaan was volgens een nauwkeurig verdedigingsplan. Alleen de ogen waren nog steeds die van het vorige gezicht: twee stroken helder en koel hemelsblauw die uit twee smalle kieren keken, als twee oude, loyale bewakers, die de taak hadden gekregen het leven te beschermen en ervoor te zorgen dat deze oorlog meedogenloos uitgevochten werd."

ISBN 9789069743196 | Hardcover | 303 pagina's | Uitgeverij Arena | september 1999
Vertaald door: Shulamith Bamberger

© Marjo, mei 2005

Lees de reacties op het forum en/of reageer: