Jean-Marie Blas de Roblès
Waar de tijgers thuis zijn
In Alcântara woont Eléazard von Wogau, sinds een half jaar gescheiden van zijn vrouw Elaine. Zij woont sindsdien in Brasilia, maar is zojuist vertrokken naar de jungle van Mato Grasso om deel uit te gaan maken van een expeditie die daar op zoek gaat naar fossielen. Hun dochter Moéma woont en 'studeert' in Fortaleza, omdat ze noch bij haar vader noch bij haar moeder wilde blijven.
Eléazard is bezig om een biografie van de Jezuïtische pater Athanasius Kircher te vertalen. De biografie is in 1690 geschreven door Caspar Schott, leerling en vriend van Kircher. Hoewel Eléazard zijn proefschrift over Kircher nooit heeft afgemaakt, is hij wel een fanatiek verzamelaar van alles wat ook maar iets met de Jezuiet te maken heeft. Dat is ook de reden dat hij is gevraagd de biografie, die geschreven is in het Frans, te vertalen naar het Duits en daar een toelichting bij te schrijven.
Waar de tijgers thuis zijn vertelt over de lotgevallen van Eléazard, Elaine, Moéma en - via de vertaling van de biografie - van Athanasius Kircher, zodat er een verhaal van verhalen in verhalen ontstaat. Eléazard raakt, via zijn vriend dr. Euclides, onder andere zijdelings betrokken bij een moord op een familie, die het gevolg is van de hebzuchtigheid van de corrupte gouverneur Moreira. Hij maakt kennis met Loredana, een Italiaanse die om onduidelijke redenen een tijd in Alcântara verblijft. De discussies met haar en dr. Euclides over de vertaling van Kirchers biografie zorgen er uiteindelijk voor dat Eléazard Kircher met andere ogen gaat bekijken. Eléazar ziet Kircher als een charlatan die op handige wijze gebruik wist te maken van de onwetendheid van mensen en geen been zag in het overnemen van andermans ideeën. Eléazar's notities laten o.a. zien hoe zijn houding ten opzichte van Kircher langzamerhand verandert.
Elaine en de overige leden van de expeditie worden bijna gevangen genomen door cocaïnesmokkelaars. Hun vlucht kost het leven van één van hen en een ander lid van de expeditie, Elaine's vriend en collega Dietlev, raakt zwaar gewond. Het schip, waarmee ze op weg waren, is dermate beschadigd geraakt dat ze er niet mee verder kunnen en dus besluiten ze het oerwoud in te trekken op zoek naar hulp. Na enige dagen moeizaam door de jungle ploeteren, blijkt dat Dietlev's verwondingen dermate ernstig zijn, dat zijn been moet worden geamputeerd. Nadat één van de expeditieleden vooruit is gestuurd om hulp te halen, wordt de groep 'opgevangen' door een groep indianen van een voor hen onbekende stam. Dat de indianen lang geleden in contact zijn gekomen met iemand van 'buiten', blijkt o.a. uit het feit dat het stamhoofd Latijnse woorden en zinnen gebruikt én dat hij Dietlev lijkt te beschouwen als teruggekeerde messias.
Ondertussen vermaakt Moéma zich op geheel eigen wijze in Fortaleza. Van studeren komt erg weinig, van drugs en alcohol gebruiken en feesten des te meer. Op een uitje naar Canao Quebrada, raakt ze totaal verslingerd aan een zich als sjamaan voordoende indiaan. Zelfs als ze hem de dag erop met een ander betrapt en van een kennis te horen krijgt dat deze 'sjamaan' zijn levensgeschiedenis uit een boek heeft gehaald, is dat niet genoeg om hem uit haar hoofd te krijgen. Als ze in Fortaleza, compleet stoned en dronken, naar hem op zoek gaat, loopt dat afschuwelijk af. Ze wordt gevonden door Nelson, een gehandicapte jongen die bedelend aan zijn geld komt en leeft in de sloppenwijken. Hij verzorgt Noéma, totdat ze weer mans genoeg is om naar haar eigen leven terug te keren. Als dank daarvoor zal Noéma op het feest van Yemanja optreden als de godin in de optocht van Nelson's vriend Zé. Nelson zelf is echter van plan om op die dag een verkiezingsbijeenkomst bij te wonen, waar gouverneur Moreira een speech zal houden. Met Moreira heeft Nelson namelijk nog een appeltje te schillen.
Al deze verhalen, die elkaar ook nog eens her en der raken, zouden een ingewikkeld, onleesbaar boek hebben kunnen opleveren. Maar het tegendeel is waar. De lotgevallen van de hoofdpersonen zijn duidelijk van elkaar te onderscheiden, terwijl ondertussen op bijna slinkse wijze tijdens het toewerken naar diverse climaxen een rode draad door de verhalen heen zichtbaar wordt.
Hoewel in het begin het taalgebruik op en soms over het randje is ('mijn reputatie zal me al heel lang een worst zijn'; Eléazard die bedenkt dat Loredana 'hem nog nooit zo aantrekkelijk had geleken' tijdens hun eerste ontmoeting; de afschuwelijke uitdrukking 'zeg maar' wordt zelfs door Brazilianen gebruikt!) en enigszins gezwollen is, verdwijnen die (kleine) ergernissen later volkomen. Wat overblijft is een waanzinnig leesfeest waarbij je begeleidt wordt door Forrómuziek, je met verwondering door Villa Palagonia dwaalt, een Omolu-rite bijwoont, via touwtjesliteratuur het verhaal van de 'held' Lampiâo verneemt, een vuurspuwende Etna beklimt, opus 26 van Stravinsky beluistert, ontdekt dat Bernini's fontein op het Piazza della Minerva uit de Hypnerotomachia is gekopieerd (zie pagina 38) en nog veel en veel meer hoort en ziet. Uiteindelijk kun je er niet meer onderuit en moet je bekennen dat Kircher's motto in uno omnia door Blas de Roblès perfect is omgezet in deze roman. Voeg daarbij de grote rol die taal, van hiëroglief tot geheimtaal, speelt, dan weet je dat dit boek niet alleen gelezen moet worden, maar ook herlezen moet worden, omdat er na die eerste lezing nog zoveel meer te ontdekken valt.
NB.
Gezocht: een muziekstuk genaamd 'opus 26', gecomponeerd door Stravinsky … waarschijnlijk.
ISBN 9789089530240 | Paperback | 664 pagina's | Uitgeverij Ailantus | april 2010
Oorspronkelijke titel: Là où les tigres sont chez eux Vertaald door: Karina van Santen, Martine Vosmaer en Martine Woudt.
© Ellen IJzerman, 30 april 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
