14
Jean Echenoz

In deze kleine roman, die begint in de Vendée is Anthime de hoofpersoon. Hij werkt als boekhouder in een schoenenfabriek, waarvan Blanche de eigenaresse is. Zij heeft een relatie met de flamboyante onderdirecteur Charles, die de oudere en knappere broer van Anthime is, maar zich weinig aan zijn broer gelegen laat liggen. Anthime kijkt naar hem op, en is jaloers vanwege Blanche, maar als dan de oorlog uitbreekt – het is 1914 – zijn beiden gelijk. Ze worden opgeroepen.
‘Het maakt niet uit', zegt Charles, ‘het is een kwestie van hooguit veertien dagen.’
Het loopt anders, dat weten we.

Ook in het leger besteedt Charles nauwelijks aandacht aan zijn broer, hij laat het hem zelfs niet weten als hij door voorspraak van de fabriek de kans krijgt te switchen naar de minder gevaarlijk geachte luchtvaart. Die staat pas in de kinderschoenen. Anthime trekt op met zijn cafématen en laat zich in de hete augustuszon meevoeren, letterlijk: marcherend met een steeds voller wordende bepakking, en figuurlijk: hij staat er maar niet bij stil wat er allemaal gebeurt, hij kijkt de andere kant op.

‘Direct begonnen niet ver van Anthime een paar mannen te vallen, hij meende hier en daar bloed naar buiten te zien spuiten maar zette het krachtig uit zijn hoofd - wist niet eens zeker, had geen tijd om zeker te weten of het wel bloedstralen waren, en ook niet of hij die al eens eerder had gezien, op die manier en in die vorm althans.’

Maar de werkelijkheid moet wel tot hem doordringen, er is geen ontkomen aan. 

‘maar pas later, nadat het hem is uitgelegd, op het moment zelf begreep hij niets, zoals dat gaat.’

Waar in de eerste dagen de euforie nog groot is - onder begeleiding van een aantal muzikanten zullen ze het varkentje wel even wassen! – worden de omstandigheden steeds nijpender. Tot een granaatscherf zijn arm er af snijdt, en hij naar huis mag. Zijn maten zijn jaloers...

Thuis heeft Blanche een onwettig dochtertje gekregen, en zijn broer is er niet meer...
Het bekende verhaal wordt op een droge, ironische manier verteld, met veel feitelijke details, er komen geen emoties aan te pas. Het is zoals het is, er is geen ontkomen aan en dat proberen ze niet eens. Ook niet die ene maat die geëxecuteerd wordt omdat men hem verdenkt van desertie: hij liet zich verleiden door zingende vogels en wilde een ommetje maken.

Het verhaal van de gewone man.

ISBN 9789044534795 | Hardcover | 94 pagina's | Uitgeverij De Geus | januari 2015
Vertaald uit het Frans door Martin de Haan

© Marjo, 19 maart 2015

Lees de reacties op het forum en/of reageer: