Jacqueline Zirkzee
Categorie: Recensies Volwassenen
Het heksenhuis
Het verhaal draait om een brief die gevonden is in het archief van de heksencommissie. Die is geschreven door Johannes Junius, aan zijn dochter Veronica. De brief is gedrukt als traktaat en werd verspreid met een gelukkig gevolg voor al die onschuldige mensen die gearresteerd werden, verdacht van hekserij. Gevangen gezet, gemarteld tot men de namen uitschreeuwde van iedereen die hen maar te binnen schoot, het leidde tot de dood op de brandstapel. Soms was er enige clementie en was men al dood, vaak ook leefden de zogenaamde heksen nog.
In Bamberg, waar dit verhaal grotendeels speelt, werden in de periode 1623-1630 zeker 415 mensen ter dood gebracht. Ruim 73 procent was vrouw. En er waren nog 82 personen die niet op de brandstapel belandden, maar waarschijnlijk in de gevangenis stierven ten gevolge van de martelingen.
Dit zijn de feiten, verteld in een gefictionaliseerd verhaal, waarin het meisje Eva de hoofdrol speelt. Op zoek naar de waarheid omtrent haar moeder, ziet ze kans te werk gesteld te worden in de gevangenis in Bamberg. Ze vindt er de bewuste brief, maar moet vluchten voor de wijbisschop Friedrich Förner, (historisch figuur) die het tot zijn taak ziet om het katholicisme te zuiveren. In zijn ogen is hervorming zoals Luther of Calvijn dat voor ogen staat helemaal niet nodig: zij ageren tegen de verloedering van het priesterambt, en hanteren in Förners ogen verkeerde normen en waarden. Je kan ook vanuit het katholicisme de verloedering aanpakken vindt hij. In Bamberg bouwt hij het Heksenhuis, waar velen gemarteld werden en onder gruwelijke pijnen de meest fantastische dingen ‘opbiechtten’.
Eva ontmoet Veronica, de dochter, en samen vluchten ze naar Nederland. Daar – weten ze - staat de waag, in Oudewater. Daar kunnen ze bewijzen dat Veronica geen heks is.
De historische achtergrond is interessant genoeg, maar ik vind het verhaal er om heen nogal taai. Zirkzee schetst een beeld van het leven in de zeventiende eeuw, in enkele korte tussenstukjes, die meer tot leven komen dan de eigenlijke tekst. Niettemin: even doorbijten, en je hebt weer heel wat bijgeleerd.
ISBN 9789054292586 | Paperback | 304 pagina's | Uitgeverij Conserve | april 2008
© Marjo, 28 augustus 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Reimer
(citaat uit de Fama Fraternitas, manifest van de Rozenkruisers)
Lang verkeerde ik in de veronderstelling dat Reimer Rijkerszoon een bestaand figuur was. Dat blijkt niet zo te zijn. Wat wél historisch verantwoord is, is het tijdsbeeld van de Gouden Eeuw, de perikelen rond de VOC en de snode daden van Jan Pieterszoon Coen. Jacqueline Zirkzee heeft de persoon Reimer verzonnen en hem geplaatst in die tijd.
Deze zoon van een apotheker in Middelburg gaat, met de bedoeling zijn vader en grootvader op te volgen, stage lopen bij familie in Gouda – en passant krijgen we de tegenstelling van verschillende milieus mee. Reimer heeft geen zin om nog terug te keren naar de benauwde hervormde wereld die hij als kind zo vanzelfsprekend vond, maar voorlopig is daar ook geen sprake van. In Gouda maakt hij een pestepidemie mee, hetgeen hem schokt en vastbesloten maakt om een geneesmiddel te vinden.
Hij gaat naar Leiden, geneeskunde studeren en ontmoet daar Hans, een 'gezant' van de Rozenkruisers. Reimer krijgt het idee dat die geheimzinnige orde streeft naar een panacee, een algemeen geneesmiddel voor alle kwalen. Ook spreekt hem het feit aan dat de Rozenkruisers tegen geldelijk gewin ageren. De VOC zou er alleen op uit zijn om rijker en machtiger te worden ten koste van anderen, en dat is niet wat de orde wil. En ook niet waar Reimner op uit is.
Als tot Reimer doordringt waar de Rozen kruisers werkelijk naar streven, en wat Hans met hem voor had, zit hij al op een VOC-schip, dat naar Indië onderweg is. Het leven aan boord is - eufemistisch gesteld - niet makkelijk, maar hij ziet kans om het grootste deel van de reis de assistent te zijn van de scheepsarts. Hij leert met de dag bij, en kijkt er naar uit om op Banda de plaatselijke medicijnvrouw te spreken en te horen welke toepassingen zij kent van allerlei kruiden, waaronder foelie en nootmuskaat, die alleen op dat eiland groeien. Daar komt Jan Pieterszoon Coen op zijn pad. Wie een beetje opgelet heeft de afgelopen maanden weet dat deze man niet bepaald de onomstreden held is zoals we altijd aangenomen hebben.
Het hoofdthema is de stand van zaken in de geneeskunde in de zeventiende eeuw, maar Jacqueline Zirkzee verwerkt nog veel meer in haar roman, waardoor het geen moment verveelt.
Achterin vinden we een verantwoording en een bibliografie, voor wie interesse heeft om verder te zoeken.
Boeiend, mooi verhaal over een interessante periode.
ISBN 9789078905653 | Paperback | 320 pagina's | Uitgeverij De Brouwerij | Brainbooks | februari 2013
© Marjo, 21 mei 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Eva's dochter
In het verhaal ‘Eva’s dochter’ schrijft de zeventienjarige Hélène een dagboek. Haar ouders hebben haar niet veel verteld over het verleden, en dat begint steeds meer te wringen. Ze weet dat haar oma verbrand is omdat ze verdacht werd van hekserij, en dat haar moeder gevlucht is. Af en toe vertelt haar moeder iets, en zo probeert Hélène de puzzel op te lossen. Als er een nieuwe meid in huis komt, Marit, komen de dingen in een stroomversnelling. Ze is nieuwsgierig en leergierig en dat haar oom Hans Georg met haar Descartes gaat lezen, maakt haar zelfbewust. Ze wil weten: wat haar afkomst is, en ook of haar dromen verwezenlijkt kunnen worden.
‘ik denk dus ik ben. Dat is belangrijk, maar het is niet genoeg. Dat denkende deel van ons is niets wanneer het niet verbonden wordt met alles om ons heen. Met ons lichaam, dat gestuurd wordt door het verstand en er tegelijkertijd een eenheid mee vormt. Met de werkelijkheid die we zien, de mensen die we liefhebben en die van ons houden. Hij schrijft het niet, Descartes, maar zo is het.’
Aan het eind van het verhaal volgt een brief van burgemeester Johannes Julius over het leven in de heksengevangenis, waar het boek ‘Heksenhuis’ op gebaseerd is. Hij schrijft aan zijn dochter Vera, en waarschuwt haar. Ze moet vluchten.
Ik weet niet in hoeverre dit fictief is, maar het is in ieder geval een spannend verhaal over een opgroeiend meisje, dat de volwassenheid nadert. Een mooi en boeiend verhaal.
De overige zeven verhalen zijn van geheel andere orde. Ze spelen in het heden. Verhalen waarin de hoofdpersoon geconfronteerd wordt met zichzelf: een verkeerde inschatting, een drama dat niet verwerkt is, een onvervulde droom of hun geweten. Of soms het verhaal van een ander. Als hun leven een wending neemt die de hoofdpersonen niet voorzien hebben, moeten zij een beslissing nemen. Die ligt niet altijd voor de hand.
Het mooiste verhaal? Dat over Daantje waar alles draait om Daantjes moeder, maar waar de zus de hoofdpersoon is. De opbouw is zodanig dat je als lezer pas halverwege een idee krijgt wat er zou kunnen gebeuren. Soms heb je het mis…soms is het ontroerend, en soms is het een anticlimax. Voor de hoofdpersoon en voor de lezer.
Zirkzee kan goed vertellen, en haar verhalen zijn niet zomaar na te vertellen. Ja, de feiten wel, maar zonder de sfeer, zonder de enscenering blijft er niet veel over. Je moet ze dus zelf lezen!
Zeker de moeite waard!
ISBN 9789044511536 | Paperback | 412 pagina's | Uitgeverij De Geus | mei 2008
© Marjo, 07 december 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Het boek van Tristan en Isolde
Het verhaal van de twee gedoemde geliefden werd al in de middeleeuwen verteld. De jonge prins Tristan wordt om politieke redenen buiten het Schotse hof opgevoed om daar later terug te keren. Dan wordt hij ook nog eens tot troonopvolger benoemd.
Later belandt hij in Ierland waar hij na een ziekte wordt verzorgd door de aantrekkelijke prinses Isolde. Als Tristans koning Marc vervolgens een bruid zoekt valt de keuze al snel op Isolde en Tristan keert terug naar Ierland om Isolde op te halen. Daar gebeurt het onvermijdelijke als Tristan en Isolde verliefd op elkaar worden. Gezamenlijk keren ze terug naar het rijk van koning Marc waar Isolde met de laatste moet trouwen, terwijl ze haar hart en haar maagdelijkheid aan Tristan heeft verpacht. Het is een begin van een zich in het gure Schotland afspelende Griekse tragedie met een noodlottige afloop.
Nieuw is het verhaal van Tristan en Isolde dus niet. Het is al vaker opgetekend door anderen. Wat Jacqueline Zirkzees versie vooral de moeite waard maakt is de levendige beschrijving van de personages. In tegenstelling tot de ietwat oppervlakkige personages uit de oude folklore, zijn haar Tristan en Isolde figuren zoals jij en ik. De spanning van hun liefde is voelbaar. Het sterke is ook dat karakters als koning Marc en de dienstmeid Barwen eveneens als echte mensen naar voren komen. Zo zou deze roman zich, ondanks de historische setting, net zo goed in deze tijd kunnen afspelen. Het taalgebruik verdient een verdere pluim; het is nergens oubollig en toch zou dit zomaar een klassieke roman uit de negentiende eeuw kunnen zijn. Jacqueline Zirkzee brengt een oude legende met veel gevoel voor detail tot leven.
Het enige minpuntje is dat ze zich weinig artistieke vrijheid veroorlooft; ze volgt de oude legende keurig en voegt er weinig aan toe, misschien uit angst anders niet authentiek over te komen. Juist bij een historische roman als deze mag een auteur wel wat losser omspringen met de bekende feiten. Maar de conclusie blijft toch dat Het boek van Tristan en Isolde eenvoudigweg een pracht van een roman is die een tweede kans verdient.
ISBN 904176142X | Paperback | 278 pagina's | Uitgeverij Maarten Muntinga | 2006
© Gordana, april 2006
Lees de reacties op het forum en/of reageer: