J. Bernlef
De pianoman
In het boek verwijst Bernlef naar de pianoman waarvan men onterecht dacht dat hij zijn geheugen kwijt was. Die zogenoemde "pianoman" is een jaar of wat terug opgedoken in Engeland, een man die niet sprak maar wel prachtig piano kon spelen. Bernlef heeft dit boek gebaseerd op die geheimzinnige man.
Hier is het een licht autistische jongeman, die opgroeit bij ouders die niet meer zeggen dan het hoognodige omdat ze elkaar ook zonder woorden wel begrijpen. Niet echt een stimulerende omgeving dus. Er is op school wel een juf die interesse in hem toont en hem het een en ander bij probeert te brengen, maar met een slecht begin is het kwaad al geschied. Maar de zwijgende jongen heeft zo zijn dromen, hij spaart zijn centen op en verdwijnt op een dag, zonder bericht achter te laten. Wat hij wil weet hij zelf niet, en zo laat hij zich leiden door de gebeurtenissen. Hij belandt via Parijs in Sheerness. Wat hij onderweg meemaakt neemt hij als het ware in zijn systeem op: het lijkt hem nauwelijks te raken. Hij accepteert het leven zoals het hem overkomt. En zo komt hij ook als vanzelf weer thuis.
Het boekje straalt een vlakheid uit, er gebeurt van alles maar de beschrijvingen van Bernlef roepen weinig emotie op. Hij kiest ook nog een autistische jongen als hoofdpersoon, en laat hem de rol spelen van een man die zwijgt, al dat zwijgen is de toon van het boek. Het is niet saai, dat is dan weer de kracht van Bernlef, maar toch... ik mis iets.
ISBN 9789059650626 | Hardcover | 89 pagina's | Stichting CPNB | maart 2008
© Marjo, maart 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
De pianoman
Meteen opent het verhaal met een haast mystieke sfeer in een realistische zetting. Als lezer ga je meteen mee en denk je dat dit tot iets moois gaat opbloeien. Je verwacht dat Bernlef dit gegeven hier boven beschreven verder uitwerkt, maar dat doet hij dus niet; sterker nog, hij roept een sfeer op, verlaat die met een volgend hoofdstuk en de lezer belandt in een volgend sfeerbeeld. Dat was een verrassing, maar niet een aangename. Op een bepaald ogenblik in het verhaal begon me iets te dagen; ik ken dit verhaal. Waar heb ik dat eerder gehoord? Ja, natuurlijk vorig jaar leidde het verhaal van “de pianoman” in de media tot een hype. Bernlef heeft dat verhaal als uitgangspunt voor zijn novelle gekozen en daar gaat het mis. In begin denk je bij de mooie beschrijvingen nog dat hij het beeld van die stille, stugge jongen in zijn omgeving uitwerkt, maar dat breekt hij dus af en dan volgt helaas een op de hype gebaseerd nogal gemakzuchtig uitgewerkt zwerfverhaal.
De overgang van stugge in de zeeklei vastgegroeide jongen tot een zwerver die huis en haard verlaat is te abrupt. Tijdens deze zwerftocht waar hij al zijn spaargeld er doorheen jaagt, ontmoet hij het “zilveren meisje” op de dam in Amsterdam. Hier is de verstildheid van het begin vervlogen, staan we niet alleen met beide benen in de moderne tijd, maar in de meest realistische vorm daarvan, waardoor verdere verdieping uitblijft. De rest van het verhaal in Parijs en Engeland is vergelijkbaar. Alleen hier en daar flakkert een interessante wending of gedachtegang op, maar daar blijft het bij. Als Bernlef een eigen overtuigende draai aan het hype-verhaal had gegeven, had het heel goed kunnen worden. Nu voelt het aan als een gemiste kans. Mooi opgeschreven, leest vlot, maar is te divers en te krampachtig om geslaagd te noemen.
ISBN 9789059650626 | Hardcover | 89 pagina's | Stichting CPNB | maart 2008
© Roel, maart 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
De pianoman
Zwijgen is goud"
zegt het spreekwoord.Dat het niet altijd opgaat bewijst dit verhaal.
In Engeland is een jongen gevonden, "hij kwam uit de zee gelopen" vertelt de politie. De jongen kan niet praten en niemand weet wat ze met hem aan moeten. Hij wordt ondergebracht in 'the madhouse' en de psychiater komt tot de conclusie dat de jongen een shock heeft. Het enige wat hij doet is piano spelen.
De kranten staan bol met berichten over de geheimzinnige, niet sprekende pianoman. Foto's gaan de wereld over en volgens de een is het een Zweed, volgens de ander een Tsjech enz. maar één iemand herkent hem echt en zij gaat hem halen...
Het leven van de pianoman, voorafgaande aan de aankomst in Engeland, wordt in dit boekje uit de doeken gedaan. Degene die hem op komt halen speelt een belangrijke rol in zijn zwijgzame leven.
Het is een verhaal over de onmacht om gevoelens te uiten en wat voor gevolgen dat kan hebben.
De pianoman worstelt met zijn innerlijke gedachten, hij weet dat er iets moet veranderen, hij moet een beslissing nemen...
"Maar ergens van binnen gebeurde iets met hem. Alsof hij zich langzamerhand bewust werd dat er een uitweg moest zijn
In het begin was het niet meer geweest dan een nauwe spleet waar een aarzelend licht doorheen sijpelde, maar toen op een dag, zag hij een werkelijke doorgang. Het was alsof het land om hem heen langzaam week, plaats voor hem maakte. Hij voelde zich niet langer ondergeschikt; niet aan het land, niet aan de mensen."
Opvallend is dat Bernlef het 'zilvermeisje' opvoert. Het sprékende zilvermeisje dat echter beweginloos haar geld verdient. De pianoman is de goudblonde niet sprekende man die juist wel in beweging komt.
Het begin van het verhaal is fascinerend, nadat de pianoman 'uit zee is komen lopen' zakt het een beetje in. Je leest dan meer wat al in de kranten heeft gestaan. Gelukkig maakt het eind weer alles goed.
Een prettig leesbaar boekenweekgeschenk.
ISBN 9789059650626 | Hardcover | 89 pagina's | Stichting CPNB | maart 2008
© Dettie, maart 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer: