Hülya Cigdem
Categorie: Recensies Volwassenen
De importbruid
"Ik wou dat ik kon zeggen dat alles in dit boek fictie is en dat het geweldig is om een importbruid te zijn. Maar dat zou een leugen zijn en daar heb ik geen zin meer in. Het is tijd voor openbaring. Importbruid zijn kun je vergelijken met uitgerukt worden, met wortel en al, en op een andere planeet geplant worden. Sommigen hebben er voor gekozen, anderen niet. Maar niemand heeft me verteld wat het inhield om totaal afhankelijk te zijn van anderen en dat te blijven, en vooral te moeten gehoorzamen."
Verwacht na dit bovenstaande niet een zielig verhaal over iemand die het vreselijk heeft en daar het hele boek over 'zeurt'. Eerder het tegendeel. In klip en klare taal vertelt Hülga Cidgem dit, deels autobiografische, verhaal.
Rüya woont met haar ouders en zusje Bahar en broer Mehmet in Mersin, een plaats aan de zuidkust van Turkije. Haar moeder is altijd aan het schoonmaken, het huis moest kraakhelder zijn. Rond haar twaalfde mag Rüya na schooltijd niet meer naar buiten. Ze moet haar moeder helpen en op haar broertje en zusje passen. Haar moeder heeft geen goed woord voor haar over, ze doet letterlijk àlles verkeerd.
Die zomer komt familie uit Nederland op bezoek bij Rüya's oom en tante. Ook Kaan, de zwager van haar nicht, is meegekomen uit Tilburg. Diezelfde zomer wordt door de ouders een huwelijk tussen Kaan en Rüya geregeld... Over twee jaar zullen ze trouwen. Aangezien de bruid altijd bij haar schoonouders in trekt zal Rüya dan naar Nederland verhuizen. Rüya vindt het geweldig! Ze is hevig verliefd op Kaan en kijkt erg uit naar de dag dat ze naar Nederland mag...
Ze droomt over een vrij leven daar, geen zeurende moeder meer, ze kan dan eindelijk een opleiding gaan volgen...
De waarheid is echter heel anders. Haar schoonmoeder (kaynana) is de heerseres in huis.
"Degene die kaynana's gezag durft te ondermijnen moet nog geboren worden. Lachrimpels heeft ze bijna niet, wel twee diepe groeven tussen haar wenkbrauwen. Als ze naar me kijkt, trilt de grond onder mijn voeten. Ik ben niet de enige die bang is voor haar stalen blik. Voor alles wordt toestemming gevraagd aan 'ons ma'."
Rüya is slechts een importbruid die elk moment ingeruild kan worden voor een nieuwe maagd die wél gehoorzaamt...
Al het geld dat verdiend wordt, moet aan kaynana gegeven worden. Kaan krijgt vijfentwintig gulden zakgeld per maand, Rüya krijgt niets. Toch is Rüya redelijk gelukkig, ze is stapelgek op Kaan, ze geniet van hun seksuele leven en Kaan is een lieve man voor haar.
Jasmijn, de zus van Kaan, werkt in een naaiatelier. Na een tijdje gaat Rüya daar ook werken en zo komt ze in contact met de goedlachse Naciye, zij zal haar steun en toeverlaat worden en dat is maar goed ook. Rüya heeft haar later hard nodig.
Naarmate ze langer in Nederland is, voelt ze hoe ze verstikt raakt door het strenge regime van kaynana en de regels over hoe een Turkse vrouw zich hoort te gedragen. De Turkse mensen in Tilburg kennen elkaar allemaal. Eén misstap en de schande zal vreselijk zijn. Rüya wil meer vrijheid maar Kaan durft niet tegen zijn moeder in te gaan, tot overmaat van ramp raakt Rüya zwanger... Als ze bevalt van haar dochterje Gül is ze zestien.
Een liefdevolle moeder wordt ze niet. (Zelf voelde ik me af en toe geschokt zoals ze met het kind omgaat) Als het even kan draagt ze de zorg over aan haar schoonmoeder. Door het kind voelt ze zich nog benauwder en beperkter in haar doen en laten... Ze voelt zich letterlijk doodongelukkig.
Ze wil weg, een eigen huis hebben, maar Kaan is bang, het hoort niet...
De ommekeer komt als ze eindelijk toestemming krijgt van kaynana om Nederlandse les te gaan volgen, de school wordt haar leven, ze is een zeer goede leerling. Ze leert daar niet alleen de taal maar ook hoe anders haar leven zou kunnen zijn... Rüya komt steeds meer in opstand, met alle gevolgen van dien.
Het is een verhaal dat je qua inhoud doet heen en weer slingeren tussen verbazing en irritatie.
Irritatie hoe Rüya soms over haar schoonmoeder praat omdat blijkt dat kaynana's leven ook niet van een leien dakje gaat. De vrouw heeft een man die graag alcohol drinkt, een gokverslaafde schoonzoon, een dochter die er met een getrouwde man vandoor gaat, een andere dochter die geen kinderen lijkt te kunnen krijgen. Problemen met geld etc. Ook irritatie hoe Rüya met haar kind omgaat en haar man. Hij probeert wel maar is niet opgewassen tegen zijn zeer strenge moeder. "Zonder haar strenge toezicht zou het gezin binnen een week uit elkaar vallen" is Kaans mening. Hij staat toe dat Rüya stiekem de pil gebruikt, probeert haar zoveel mogelijk tegemoet te komen, maar moeder blijft de baas.
Verbazing over de erg strenge regels, de hechtheid van de Turkse gemeenschap in Tilburg, de kinderen die hun hele salaris aan moeder overhandigen. (Schoon)moeder die alles ziet als haar bezit, zelfs de sieraden van Rüya worden zonder haar medeweten verkocht als het zo uitkomt. Ook verbazing over de seksuele openhartigheid van Rüya en de Turkse vrouwen onderling.
Het boek geeft veel inzicht in het leven van een 'importbruid'.
Het verhaal is vlot en goed geschreven. Wel vind ik dat het beter geredigeerd had kunnen worden, er zitten af en toe vreemde tijdsprongen in. Maar wellicht kon ook niet alles verteld worden zonder schade aan te richten.
Het laatste gedeelte van het boek doet heel anders aan, de taal is ineens een stuk volwassener. Eerst was het taalgebruik meer van het afhankelijke 'kind' en vrij abrupt komt er een ander woordgebruik, alsof er iemand anders aan het woord is. Maar misschien is dat wel de bedoeling, het leven van Rüya verandert immers ook ingrijpend. Maar deze 'min'punten wegen niet op tegen het verhaal zelf. Het is absoluut geen klaagzang maar wel indrukwekkend en laat je over veel dingen nadenken.
ISBN 9789029562652 | Pocket | 330 pagina's | De Arbeiderspers | juni 2008
© Dettie, augustus 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
De importbruid
Helaas voor Rüya nadert het gedrag van de schoonmoeder dit stereotiepe beeld erg dicht. En zelfs al heeft ze geleerd dat het zo hoort, ze is er niet blij mee. Om zich heen ziet ze hoe Nederlandse vrouwen leven, ze ziet hoe haar man zich vrij en blij kan bewegen, en ook Rüya wil meer. Ze wil studeren, iets wat ze in Turkije niet mocht. Ze wil werken en zelf haar geld uitgeven. Maar steeds botst ze tegen de muur. Het hoort niet, het mag niet, en schoonmoeder wil het niet.
Als ze toch werk vindt, blijkt haar schoonmoeder het geld toch wel fijn te vinden. Daar kan ze goede sier mee maken bij de familie... en Rüya blijft met lege handen. Gelukkig voor haar is haar man minder strak in tradities, en hij zorgt er tenslotte voor dat ze dan in ieder geval Nederlands gaat leren. En dat is de eerste stap naar een carrière als journaliste.
Het boek vertelt over de Turkse gemeenschap, die enerzijds hardnekkig vasthoudt aan de eigen normen en waarden, maar aan de andere kant natuurlijk wel mee willen delen in de Westerse welvaart. De hoofdpersoon van het boek, de alter ego van de schrijfster, is een intelligente en krachtige persoonlijkheid. Daarom is het haar gelukt te 'ontsnappen'. Met dit boek wil ze het concept van importbruiden aan de kaak stellen, in de hoop dat het zal verdwijnen. Niet iedereen zal het geluk hebben dat zij had, geluk dat ze een liefhebbende echtgenoot had, die het beste voor haar wilde. Geluk dat ze is wie ze is. Geluk dat zij steun heeft gevonden in haar familie en bij Nederlanders. Velen hebben geen idee wat het werkelijk betekent om uit een veilige vertrouwde wereld ineens in een nieuwe omgeving overgeplant te worden.
Hülga Cigdem heeft dit verwoord in een meeslepend verhaal, wat ze natuurlijk nooit geschreven had als ze zich geschikt had. Gelukkig voor ons.
ISBN 9789029562652 | Paperback | 332 pagina's | De Arbeiderspers | juni 2008
© Marjo, oktober 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer: