Hubert Lampo
Categorie: Recensies Volwassenen
Don Juan en de laatste nimf
Lampo gebruikt in dit eerste boek tamelijk archaïsche taal, en soms ook woorden die me totaal onbekend zijn. Podagrisch? Anachoreet? (Ha, mijn spellingscontrole kent het eerste woord ook niet, het tweede blijkbaar wel...)
Het is het verhaal van Don Juan. Omdat hij ~natuurlijk vanwege een vrouw~ de commandeur gedood heeft, is hij door Philips II als officier naar Vlaanderen gestuurd, waar Antwerpen belegerd wordt door de Spanjaarden. Hij weet dat hij Spanje nooit meer terug zal zien. Hij is ontgoocheld, en melancholiek, en in de ogen van zijn soldaten moedig op het overmoedige af. Maar het leven interesseert hem niet meer. Vanwege de verbanning, maar ook omdat hij er toch niet in slaagt de ware liefde te vinden. Nacht na nacht heeft hij vrouwen verleid, maar helaas. Hij vergelijkt zijn eigen zoeken naar de waarheid in de liefde met de zoektocht van zijn koning naar de ware God. Want over Philips II:
'Maar in de morgen was het ontwaken zwaar van de zoveelste ontgoocheling'
'In zelfkastijding en gebeden had hij God gezocht, in theologische geschriften en in drek, en daar hij als koning over leven en dood zijner onderdanen beschikte, in de verbranding van afvalligen. Nimmer evenwel had hij zich anders gevoeld dan de vervloekte vorst in de legende, die al wat toevallig zijn handen aanraakten veranderde in goud maar wiens wanhoop tenslotte in dolzinnigheid uitmondde.'
En over zichzelf:
'Maar zo zij geen onverwachte begeerte in hem verwekten, was het ontwaken vol verwijt om het zelfbedrog, dat zich telkenmale weer herhalen zou. Hij had als geen de vrouw beheerst, maar de beheersing was ten slotte een hunkeren naar volmaaktheid geworden, het zoeken naar een verloren paradijs, dat hij nooit het zijne had genoemd.'
De zoektocht van Don Juan die iedere vrouw aan zijn voeten verwacht en ook aantreft, eindigt als hij zijn laatste nimf vindt. Totaal onverwacht, een vrouw anders dan alle anderen. Maar zij ontsluit haar ziel niet voor hem, en Don Juan trekt de ultieme conclusie, nu de Waarheid niet gevonden kan worden.
Het is een totaal andere Lampo als die in mijn geheugen is blijven hangen! Daarin is de sfeer gemoedelijk Vlaams, wordt gezellig gekeuveld, en zijn de dingen niet altijd zoals ze schijnen. Nu was dit zijn eersteling, ik weet niet of hij nog vaker geschreven heeft in deze stijl.
ISBN 90/223/1149/X | Pocket | 85 pagina's | Uitgeverij Manteau | 1988
1e druk 1943
© Marjo, augustus 2006
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Hélène Defraye
Het verhaal vangt aan met een uitvoerige beschrijving van Hélène Defraye en Herman Morée. Hubert Lampo wijdt hier twee hoofdstukken aan. Pas in het derde hoofdstuk zetten de gebeurtenissen zich in gang, met de vergadering ten huize Defraye: vader kondigt aan dat hij gaat hertrouwen met Vera. Hélène keert daarop terug naar Brussel, en wordt even later opgebeld door professor Morée. Enige tijd later volgt een ontmoeting met Herman Morée, zijn zoon. Langzaam aan ontwikkelt zich een relatie, alhoewel Hélène zich de vraag stelt, of zij nu niet de professor bemint via zijn zoon. Professor Morée woont al twintig jaar gescheiden van zijn vrouw en zoon, terwijl (wat al duidelijk werd hierboven) de vrouw van mijnheer Defraye al een aantal jaren overleden is. Het hele verhaal is opgebouwd uit een aantal spanningen, allen terug te voeren op "liefde", zowel van de oudere generatie als de jongere. Hierbij worden ook een aantal oude geheimen blootgelegd aan de hand van brieven en dagboekfragmenten.
En dan breekt de Tweede Wereldoorlog in België uit (onwillekeurig moet ik hierbij ook even denken aan “Wierook en Tranen” van Ward Ruyslinck). De vrouw van professor Morlée sterft aan een hartfalen. Terwijl het grootste deel van het verhaal zich in Brussel afspeelt, krijgen we hier, door de vlucht, een verschuiving naar de Franse kust, waar de professor om komt in een bombardement. In een laatste biecht vertrouwt hij Hélène toe dat hij verliefd is geweest op haar, en hij vraagt haar om voor zijn zoon te blijven zorgen. Hélène begraaft hem op het strand.
De verteltijd is korter dan de vertelde tijd. De verteller is alwetend. Het grootste gedeelte van het verhaal is in de derde persoon geschreven, de brieven en dagboekfragmenten in de eerste persoon.
Het verhaal wordt ingeleid door twee motto's (die ik jullie niet wil onthouden, het eerste is van Jan van Nijlen, het tweede van William Shakespeare), en eindigt met een nawoord.
Van al de wijsheid die ons de eeuwen brachten,
Kortstondig laaiend in der tijden gloed,
Blijft slechts deze ene troostende gedachte:
Laat ons, o ziel eenvoudig zijn en goed!
Like as the waves make toward the pebbled shore
So do our minutes to their end:
Each changing place with that which goes before,
In sequent toil all forward do contend.
Hubert Lampo is vooral bekend vanwege zijn stijl, het magisch-realisme. Zonder hier verder te willen op ingaan, durf ik toch te beweren, dat de eerste aanzetten hiertoe ook al in dit debuut (dat in 1947 onderscheiden werd met de prijs voor de beste roman van de provincie Antwerpen) terug te vinden zijn. Een “stream of consciousness”, in de stijl van de “Ulysses” van James Joyce zou ik dit niet willen noemen, ook al kan je misschien af en toe wel die indruk krijgen. Als ik een genre zou kleven op deze roman, dan zou ik opteren voor sociaal gerichte psychologische roman.
De motieven, of zoals je wilt, de thema’s in dit boek zijn: menselijke relatie’s, de dood (en wat erna ?), religie, droom versus werkelijkheid, solidariteit met de zwakkeren, … Hubert Lampo is er in geslaagd, al deze onderwerpen in een vlot (alhoewel in het begin wat saai aandoende) geschreven verhaal te verwerken, en uit te diepen. Regelmatig lees je tussendoor ook een aantal filosofische beschouwingen, bijvoorbeeld over de dood, en het leven na de dood. Werkelijkheid en droom lopen soms in elkaar over. En er wordt ook al wel eens opgemerkt dat er veel moeilijke of verouderde woorden gebruikt worden (bijvoorbeeld vakjargon uit de medische wereld), maar dit heb ik niet als storend ervaren. Men hoeft echt niet voor elk woord dat men niet begrijpt, onmiddellijk naar een dikke Van Dale te grijpen. Over sommige termen kan je gerust overheen lezen.
ISBN 9789029056953 | Paperback | 167 pagina's | Uitgeverij Meulenhoff | mei 1998
1e druk 1944
© Lezer100, 10 mei 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer: