Hilary Mantel
Vrijheid
Een veiliger oord: Deel 1
‘De precieze vorm van de frasen doet er niet meer toe. Er gebeurt iets onder zijn voeten; de aarde breekt open. Wat wil de massa? Brullen. En zijn verdere doelstellingen? Geen samenhangend antwoord. Vraag ernaar, en de massa brult. Wie zijn deze mensen? Geen namen. De massa wil slechts groeien, omhelzen, samensmelten, zich verzamelen, bassen uit één keel.’
De Franse Revolutie is alweer enkele eeuwen geleden. Die begon op 14 juli 1789 met de bestorming van de Bastille, de Parijse gevangenis.
Dat is ons allemaal welbekend uit de geschiedenislessen op school, maar hoe zat het nu precies?
De leiding over Frankrijk was op dat moment in handen van koning Lodewijk XVI, terzijde gestaan door het parlement waar vooral de adel zitting in had. Vanaf 1787 dreigde er een bankroet, de staatskas was niet alleen leeg, de staat had vele schulden. Maar wat Lodewijk ook probeerde: steeds stuitte hij op verzet van de adel. Zij waren tot dan toe vrijgesteld van belasting, evenals de geestelijkheid trouwens, en ze waren absoluut niet van plan om daar verandering in te brengen.
De boerenbevolking nog meer lasten op te leggen, dat had weinig zin: zij hadden niets meer, er heerste toenemende honger, omdat de broodprijzen (brood was/is hét voedingsmiddel van de Fransen) bleven stijgen. De koning was eigenlijk best ‘verlicht’, onder de invloed van de ideeën van de nieuwe stroming ‘De Verlichting’. Maar de adel zag zijn macht en rijkdom dalen en verzette zich hevig tegen de aanleg van wegen, tegen verandering van het rechtsstelsel en meer dingen waardoor de burgerij meer te zeggen zou krijgen.
De hongerlijdende burgers intussen zagen de pracht en praal van de adel, met name van het koninklijk gezien; Marie-Antoinette had absoluut geen oog voor haar onderdanen.In Parijs waren al geregeld rellen in een bepaalde wijk, omdat een industrieel had opgeroepen de lonen te verlagen. Hij bedoelde het goed: ook de kosten moesten omlaag, zodat de broodprijs kon zakken, maar het volk kwam in opstand.
Als de minister van financiën ontslagen wordt, schrikt de bankierswereld op: wat is de koning van plan? Op dat moment hebben de volksmenners gewacht. Opruiende pamfletten en toespraken en het uitdelen van wapens ontsteken de vonk. Als het volk er achter komt dat buskruit te vinden is in de Bastille, is duidelijk waarom het fort wordt aangevallen.
Dit is de achtergrond van de nieuwe serie van Hilary Mantel. In deel een vertelt ze de opmars naar de Bastille, het eindigt op de 14e juli.
Het is alsof je een moderne danschoreograaf aan het werk ziet: op het toneel gebeurt van alles, gelijktijdige of afzonderlijke scènes, met dansers die nu eens samen iets uitvoeren, dan weer individueel bezig zijn, waarbij het geheel rond een centraal thema draait. Je komt ogen te kort, je kunt je aandacht niet laten verslappen, maar dat wil je ook niet: het boeit van begin tot einde!
Hilary Mantel voert drie personen op, die de hoofdtoon voeren in die scènes: Camille Desmoulins is een volksopruier; Georges-Jacques Danton, (D’Anton) wildeman en advocaat en als derde de bedeesde Maximilien de Robespierre, een man van principes, ook advocaat. Hun wegen kruisen zich herhaaldelijk.
Is de politieke situatie al ingewikkeld, ook het persoonlijke leven van deze drie frontmannen is verwarrend. Daar is deels hun liefdesleven debet aan, zowel de legitieme als de stiekeme relaties, en dan zijn er nog de talloze betrekkingen die ze onderhouden met allerlei andere figuren.
Wie Mantel kent van haar eerdere boekenserie over de Engelse politiek in de zestiende eeuw, weet dat zij een meester is in het maken van sfeer. Uitleggen is niet haar stiel, de lezer wordt geacht enigszins bekend te zijn met de achtergrond van het verhaal. Dat bevordert de vaart in het verhaal.
Zij is niet zozeer een verhalenverteller, je zit niet ademloos op het puntje van je stoel, maar eerder voèl je hoe het moet zijn geweest in die tijd, ze maakt het aannemelijk dat het niet anders kan dan dat er een uitbarsting komt.
Een fantastisch boek voor de liefhebber, die natuurlijk reikhalzend uitkijkt naar het volgende deel.
ISBN 9789056724702 | Hardcover | 272 pagina's | Uitgeverij Signatuur | februari 2014
Vertaald uit het Engels door Ine Willems
© Marjo, 06 maart 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
