Hilary Mantel
Categorie: Recensies Volwassenen
Gelijkheid
Een veiliger oord: Deel 2
‘Robespierre zegt dat niet het etiket van een overheid er toe doet, maar haar aard, de manier waarop ze te werk gaat en of het volk er een stem in heeft. (-) Het lijkt me van weinig belang of we het een monarchie of een republiek noemen.’
Het eerste deel van de serie ‘Een veiliger oord’ - beschreef de periode voor de Franse Revolutie. De drie hoofdpersonages leerden elkaar kennen: Maximilien de Robespierre, advocaat; Camille Desmoulins, journalist avant la lettre; en George-Jacques Danton, advocaat. We lazen hoe zij een andere wereld wilden voor Frankrijk. Niet langer de verdeeldheid van de standen waarbij de adel en de geestelijkheid alles had en het volk niets. Een eerlijke staat wilden ze, al of niet met medewerking van de koning, Lodewijk XVI.
Die wist na de eerste revolutie waarbij de Bastille bestormd werd, zijn hachje te redden, maar de gemoederen bedaarden niet. Hij vluchtte met zijn gezin in 1791, wordt opgewacht en teruggebracht. In ruil voor de ondertekening van een nieuwe wet mag hij blijven. Het Ancien Régime is voorbij. Toch keert de rust niet weer. Intussen is er een oorlog uitgeroepen, tegen Oostenrijk, notabene het land waar Marie-Antoinette vandaan komt. De achterliggende reden is dat de soldaten zich dan elders bevinden, en dat plundering en inlijving van andere gebieden goed zou zijn voor de staatskas. Die leeg is.
‘Ik zal je zeggen waarom mensen altijd uit zijn op oorlog: omdat er gemakkelijk aan te verdienen valt’.
Maar de revolutie lijkt voorbij, terwijl er eigenlijk niets veranderd is. En het volk pikt het niet langer. Zij bestormen het paleis. Het is dan augustus 1792. Kunnen de koning en koningin zich nog redden? Wie zal de nieuwe macht vormen?
Op dat front treffen we onze drie vrienden, die steeds op de achtergrond op een eigen manier van alles bekokstoofden, en plannen maakten voor een nieuwe wereld.
Het is onontkoombaar dat er veel politiek in dit boek verweven zit, maar Hilary Mantel verwerkt het dagelijkse leven van die tijd in het verhaal, en dat komt de leesbaarheid ten goede. Behalve de drie mannen, komen ook hun vrouwen geregeld aan het woord. Daarnaast zijn er af en toe stukken tekst in de vorm van toneeldialogen. En de schrijfster breekt af en toe zelf in het verhaal in, hetgeen een relativerend effect geeft. Je komt even bij. Het is een wisselend geheel, waar je je aandacht bij moet houden. Maar dat is de moeite waard: de geschiedenis komt tot leven.
‘De meisjes van nu waren romantisch, leek haar zo. Meisjes van nu hadden dat malle waanbeeld dat een man meent wat hij zegt als hij zijn huwelijksbelofte aflegt. In haar tijd wisten meisjes wel beter. Je moest tot een praktische regeling zien te komen.’
Hilary Mantel (Derbyshire, 1952) komt uit een arbeidersmilieu. Mantel heeft inmiddels elf romans op haar naam staan waaronder een drietal boeken over Thomas Cromwell. Daarnaast schrijft ze korte verhalen en is ze film- en boekrecensent geweest.
ISBN 9789056724788 | Hardcover | 272 pagina's | Uitgeverij Signatuur | juli 2014
Vertaald uit het Engels door Ine Willems
© Marjo, 09 juli 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Vrijheid
Een veiliger oord: Deel 1
‘De precieze vorm van de frasen doet er niet meer toe. Er gebeurt iets onder zijn voeten; de aarde breekt open. Wat wil de massa? Brullen. En zijn verdere doelstellingen? Geen samenhangend antwoord. Vraag ernaar, en de massa brult. Wie zijn deze mensen? Geen namen. De massa wil slechts groeien, omhelzen, samensmelten, zich verzamelen, bassen uit één keel.’
De Franse Revolutie is alweer enkele eeuwen geleden. Die begon op 14 juli 1789 met de bestorming van de Bastille, de Parijse gevangenis.
Dat is ons allemaal welbekend uit de geschiedenislessen op school, maar hoe zat het nu precies?
De leiding over Frankrijk was op dat moment in handen van koning Lodewijk XVI, terzijde gestaan door het parlement waar vooral de adel zitting in had. Vanaf 1787 dreigde er een bankroet, de staatskas was niet alleen leeg, de staat had vele schulden. Maar wat Lodewijk ook probeerde: steeds stuitte hij op verzet van de adel. Zij waren tot dan toe vrijgesteld van belasting, evenals de geestelijkheid trouwens, en ze waren absoluut niet van plan om daar verandering in te brengen.
De boerenbevolking nog meer lasten op te leggen, dat had weinig zin: zij hadden niets meer, er heerste toenemende honger, omdat de broodprijzen (brood was/is hét voedingsmiddel van de Fransen) bleven stijgen. De koning was eigenlijk best ‘verlicht’, onder de invloed van de ideeën van de nieuwe stroming ‘De Verlichting’. Maar de adel zag zijn macht en rijkdom dalen en verzette zich hevig tegen de aanleg van wegen, tegen verandering van het rechtsstelsel en meer dingen waardoor de burgerij meer te zeggen zou krijgen.
De hongerlijdende burgers intussen zagen de pracht en praal van de adel, met name van het koninklijk gezien; Marie-Antoinette had absoluut geen oog voor haar onderdanen.In Parijs waren al geregeld rellen in een bepaalde wijk, omdat een industrieel had opgeroepen de lonen te verlagen. Hij bedoelde het goed: ook de kosten moesten omlaag, zodat de broodprijs kon zakken, maar het volk kwam in opstand.
Als de minister van financiën ontslagen wordt, schrikt de bankierswereld op: wat is de koning van plan? Op dat moment hebben de volksmenners gewacht. Opruiende pamfletten en toespraken en het uitdelen van wapens ontsteken de vonk. Als het volk er achter komt dat buskruit te vinden is in de Bastille, is duidelijk waarom het fort wordt aangevallen.
Dit is de achtergrond van de nieuwe serie van Hilary Mantel. In deel een vertelt ze de opmars naar de Bastille, het eindigt op de 14e juli.
Het is alsof je een moderne danschoreograaf aan het werk ziet: op het toneel gebeurt van alles, gelijktijdige of afzonderlijke scènes, met dansers die nu eens samen iets uitvoeren, dan weer individueel bezig zijn, waarbij het geheel rond een centraal thema draait. Je komt ogen te kort, je kunt je aandacht niet laten verslappen, maar dat wil je ook niet: het boeit van begin tot einde!
Hilary Mantel voert drie personen op, die de hoofdtoon voeren in die scènes: Camille Desmoulins is een volksopruier; Georges-Jacques Danton, (D’Anton) wildeman en advocaat en als derde de bedeesde Maximilien de Robespierre, een man van principes, ook advocaat. Hun wegen kruisen zich herhaaldelijk.
Is de politieke situatie al ingewikkeld, ook het persoonlijke leven van deze drie frontmannen is verwarrend. Daar is deels hun liefdesleven debet aan, zowel de legitieme als de stiekeme relaties, en dan zijn er nog de talloze betrekkingen die ze onderhouden met allerlei andere figuren.
Wie Mantel kent van haar eerdere boekenserie over de Engelse politiek in de zestiende eeuw, weet dat zij een meester is in het maken van sfeer. Uitleggen is niet haar stiel, de lezer wordt geacht enigszins bekend te zijn met de achtergrond van het verhaal. Dat bevordert de vaart in het verhaal.
Zij is niet zozeer een verhalenverteller, je zit niet ademloos op het puntje van je stoel, maar eerder voèl je hoe het moet zijn geweest in die tijd, ze maakt het aannemelijk dat het niet anders kan dan dat er een uitbarsting komt.
Een fantastisch boek voor de liefhebber, die natuurlijk reikhalzend uitkijkt naar het volgende deel.
ISBN 9789056724702 | Hardcover | 272 pagina's | Uitgeverij Signatuur | februari 2014
Vertaald uit het Engels door Ine Willems
© Marjo, 06 maart 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Het boek Henry
In het begin van de zestiende eeuw was Henry nog gehuwd met Anne Boleyn. Maar zij was maar steeds niet in staat hem een mannelijke opvolger te schenken en toen zijn oog viel op de lieftallige Jane Seymour, was het niet moeilijk meer. Zijn trouwe dienaar Cromwell zou wel een manier vinden om van Anne af te komen, zodat de weg voor het derde huwelijk vrijgemaakt werd.
We volgen dit proces in deze vuistdikke roman: de intriges van Cromwell, de trouwe dienaar, die van lage komaf was. Hij is het vertelperspectief, (‘hij, Cromwell deed dit of dat’– als een vertelperspectief in de derde persoon, die fungeert als een ik-verteller) waardoor je helemaal in zijn geest zit, en kunt begrijpen wat hem bezielt. Hij is als een meesterspion, heeft een onfeilbare neus voor de personen die hem van nut kunnen zijn, maar kan en mag nooit vergeten dat hij slechts de dienaar is en dat Henry de macht heeft.
‘Je kunt pret maken met de koning. Je kunt met hem lachen. Maar zoals Thomas More een keer zei: Het is net stoeien met een tamme leeuw. Je woelt door zijn manen en trekt aan zijn oren, maar als die tijd denk je: o, die klauwen, die klauwen, die klauwen.’
Het verhaal is heel kort verteld, het gaat er dus om hoe Cromwell de inwisseling van Anne ten behoeve van Jane bewerkstelligt, maar wat Mantel doet is erg knap: ze laat je kennis maken met de wereld van het Engelse hof in die tijd. En daar gebruikt ze veel pagina’s voor, zonder dat het saai wordt. Zelfs het proces dat tegen Anne gevoerd wordt, dat makkelijk saai zou kunnen worden, is dat niet.
Mij verbaasde dat enigszins, omdat mij was verteld dat het eerste boek ‘Wolf Hall’ nogal pittig was, vaak eentonig van stijl. Ik ben van plan het toch eens zelf te proberen, want dit tweede boek is dat helemaal niet. Het is levendig door de vele dialogen, en door de vele details waarmee Mantel haar verhaal opsiert, lijken de personages tot leven te komen. Ook het feit dat ze het verhaal vertelt in tegenwoordige tijd zal daaraan debet zijn. Er wordt vooral levendig uit de doeken gedaan hoe het Engelse hof reilde en zeilde in die tijd. Het is een heerlijke historische roman, waar je nog het een en ander van opsteekt ook. En de stamboom achterin is handig, want de familie Tudor zit nogal ingewikkeld in elkaar.
ISBN 9789056724535 | Hardcover | 384 pagina's | Uitgeverij Signatuur | oktober 2012
Vertaald uit het Engels door Ine Willems
© Marjo, 03 november 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer: