Henk ten Berge
Vaders van tien
Rieks wordt tien in de oorlog. Op dat moment is zijn vader ondergedoken om te voorkomen dat hij naar Duitsland wordt gestuurd, en Rieks is de man in huis.
Al voor de oorlog uitbreekt hebben hij en zijn vriendjes een club opgericht: "Tuinieren is prettig", kortweg TIP. Zij maken tuinen in orde, ruimen sneeuw in de winter, en verdienen zo een zakcentje. In mei 1940 mogen ze meehelpen blokkades op te richten, want die moeten gecamoufleerd worden en wie kunnen er nu beter de tuinen leeghalen dan zij?
Tenslotte herstellen zij ze naderhand ook weer. Er zijn beschietingen, bombardementen en ieder Alkmaarder gezin krijgt een gezin uit het oosten van het land als evacué. Zowel bij het leeghalen van tuinen als bij het opvangen van evacués is er al een schifting tussen 'goede' en 'foute' Nederlanders.
Ineens is er ook een klassificatie van de jongens die altijd samengespeeld hebben zonder dat ze er bij stil stonden dat ze niet dezelfde afkomst hadden. Pietje bijvoorbeeld blijkt joods, dat is iets aparts begrijpen ze, maar het fijne weten ze er niet van. Pietje verdwijnt met zijn hele gezin, komt dat nou omdat Pietje die kikker heeft doodgemaakt?
En Giel, daar kun je niet meer mee spelen, zijn ouders zijn NSB-ers. Als de schaarste komt zijn het de jongens die van wilde planten tabak maken, die stroop winnen uit suikerbieten, die hout verzamelen voor hun ouders. Zij zijn het die tijdens hun spel in de bossen zien waar de Duitsers zich verschansen, en welke meid met de Duitsers heult. Zij mogen de illegale kranten verspreiden, en vooral zijn zij degenen die de mannen in de wijk waarschuwen als er een razzia op til staat. Rieks gaat op strooptocht voor voedsel als de hongerwinter daar is, en samen met zijn moeder "stelen" zij hout.
Des te schrijnender is het als hij net als de andere kinderen, in mei 1945, weer op zijn plaats gezet wordt. Ineens zijn zij weer de kleine kinderen die niets mog en weten, niets mogen zeggen. Hun vaders zijn er weer, het leven gaat zijn gewone gang.
De spannende en avontuurlijke tijd is voorbij...
Pas later, veel later, als ze volwassen zijn en hun eigen gezin hebben, beseffen ze zijn hoe gevaarlijk hun "spel" was. Dan pas beseffen zij ook waar Pietje gebleven is, en meneer de Bruin, die altijd zo aardig was, maar die hen wegjoeg toen ze in oorlogstijd voor zijn deur aan het ravotten waren. Na de eeuwwisseling gaat Rieks op pelgrimage, hij bezoekt alle plaatsen waar Meneer de Bruin en Pietje geweest zijn, waar ze de dood hebben gevonden. Hij zoekt ook Giel, de NSB-zoon.
Een humoristisch verhaal over een groep jongens die zich zo belangrijk voelden in oorlogstijd en dat ook waren. Over hun enorme teleurstelling toen dat ineens afgelopen bleek. Een avonturenverhaal dat eindigt in de bittere waarheid. Een boek dat je diep raakt, dat je niet zonder ontroering dichtslaat. Nog even een stukje humor: Rieks wil meer weten over wat volwassenen doen om kinderen te krijgen en vindt het huwelijksboekje van zijn ouders. Hij leest:
"De huwelijksplicht is de plicht tot het huwelijksgebruik over te gaan wanneer dit door een van beide echtgenooten wordt verlangd en er geen wettige reden is om te weigeren, bijvoorbeeld ernstige ziekte, gevaar voor besmetting, dronkenschap, gevcraar voor ergernis etc. Bij twijfel overlegt men met zijn zieksbestuurder"
"ik begreep er niets van. Dit ging niet over kinderen krijgen. Integendeel. Hopelijk hadden Annies ouders (Annie is de felbegeerde) een duidelijker boek."
ISBN 9789055019571 | Hardcover | 159 pagina's | BZZTôH | maart 2002
© Marjo, mei 2005
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
