Hella S. Haasse
Categorie: Recensies Volwassenen
Het tuinhuis
In het titelverhaal gaat het om de relatie tussen moeder en dochter. Tussen hen zijn veel geheimen, onuitgesproken zaken, en een onvermogen om hun gevoelens te uiten. Het is meer de dochter die daar last van heeft dan de moeder.
'Een perkara', 'de Lidah boeaja' vertellen over het zogenoemde Indië, het land dat vrijwel synoniem is met geheimzinnigheid, met raadsels, met een wazig verleden dat nooit helemaal duidelijk zal worden. Je kan nog zo je best doen om te proberen te achterhalen wat er allemaal gebeurd is, je zal de finesses nooit kennen.
Dat is iets wat voor ieder mens geldt: het verleden is onkenbaar. Haasse maakt er prachtige verhalen van, in een wat ouderwetse stijl, waarin haar hoofdpersonen nooit helemaal tot leven komen. Ze blijven schimmen, wazige karakters. Maar tegelijk heel herkenbaar, dus toch echt. Mensen zoals mensen zijn, want wie kent ooit de ander?
Voor mij zit de kracht van Haasse is de tegenstelling van haar realistische stijl versus het magische van de verhalen. Ongrijpbaarheid versus herkenbaarheid.
ISBN 9789021467603 | Hardcover | 160 pagina's | Querido | november 2006
© Marjo, 26 september 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Heren van de thee
Ook is er een hoofdrol voor de natuur op Java. Die natuur wordt zo mooi beschreven dat je er eigenlijk meteen naar toe wil. Er zal natuurlijk veel veranderd zijn want het boek begint in 1873, geeft dan een terugblik naar 1869 en eindigt in 1918.
Het gaat over theeplantages en de Nederlanders die zich daar mee bezig hielden. In het bijzonder Rudolf Kerkhoven. Wij volgen hem van het begin, als hij pachter wordt van een stuk land en het in cultuur brengt en daarmee succesvol is. Hij is eenzaam maar wil geen Indische vrouw nemen. Hij is een man van eer, een beetje star, een beetje verongelijkt. Dat wordt naarmate hij ouder wordt steeds sterker. Het is voor mij niet echt een aangenaam mens.
Bij zijn zus Cateau, die in Batavia woont ontmoet hij Jenny en is op slag verliefd. Hij doet een aanzoek, via zijn vader, maar wordt afgewezen. Jenny is te jong. Een jaar later probeert hij het opnieuw en wordt Jenny zijn vrouw.
Het leven dat zij lijdt valt haar erg tegen. Zij is dan ook pas achttien, wordt zwanger en voelt zich niet erg gelukkig. Het huis is niet erg comfortabel, ze is bang voor het oerwoud, dat erg dichtbij is en er is geen enkele afleiding. Ze moeten erg zuinig leven, Rudolf vind dat niet erg maar voor haar valt het niet mee. Er wordt een zoon geboren, dan raakt ze zwanger van een dochtertje die maar enkele uren leeft. Kort daarna nog een zoon. Ze kan niet reizen en als haar vader overlijdt gaat Rudolf in haar plaats.
In totaal worden er vijf kinderen geboren, die allen later redelijk succesvol zijn. Jenny echter wordt steeds neerslachtiger. Na de tweede reis naar Holland gaat het niet goed met haar maar er kan niet over gesproken worden tot Bertha, haar jongste dochter het bij haar vader opbrengt. Het blijkt dat hij al met een arts over Jenny heeft gesproken. Ik denk dat wij haar nu manisch-depressief zouden noemen.
Het is een zwaar bestaan daar in de koloniën. Dat is een beeld dat duidelijk wordt in deze roman. De Nederlanders waarover deze roman gaat, die vol ondernemingslust probeerden, ook voor de bevolking een beter en rechtvaardiger leven te creëren. Je gaat door dit boek anders tegen de dingen aankijken. Het was zeker niet zo dat het allemaal uitbuiters waren. Ik denk dat de meesten het beste met het land en zijn bevolking voorhadden.
Het is een erg mooi boek. Ik had het al gelezen kort nadat het in 1992 was uitgekomen. Maar ik ben blij dat ik het nog een keer gelezen heb.
ISBN 9021465264 | Paperback | 598 pagina's | Uitgeverij Q | september 1998
© Lizzy, februari 2005
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Mevrouw Bentinck
of Onverenigbaarheid van karakter
Op 13 jarige leeftijd ontmoet Charlotte Sophie in Aken de dertig-jarige rijksgraaf Albrecht Wolfgang zu Schaumburg Lippe en is onmiddelijk weg van hem. Ze aanbidt hem en wil met hém trouwen wat door iedereen als een gril wordt beschouwd.
Albrecht Wolfgang is weduwnaar en heeft twee zoontjes. Hij staat bekend om zijn nonchalance, waaghalzige jachtpartijen, voorkeur voor luxe en goede wijnen en zijn onvermogen met geld om te gaan. Staatszaken interesseren hem niet, zijn voorkeur gaat uit naar schone kunsten. Hij ambieert een militaire loopbaan. Zijn vader heeft hem een lege schatkist nagelaten en een vrouw met naam en fortuin zou hem zeer welkom zijn.
Anton von Aldenburg heeft ook grote financiële zorgen, een goede huwlijkskandidaat voor Charlotte zou meer dan welkom zijn. Graaf Albrecht is dus niet erg geschikt. Bovendien is Charlotte zeer eigenzinnig en Anton vindt haar nog niet rijp voor een huwelijk.
Lottgens man en haar twee kinderen komen te overlijden. Lottgen is dan 26. In het hoofd van haar pleegmoeder rijst het plan Lottgen aan de graaf zu Schaumburg Lippe te koppelen. En dat lukt haar. De graaf is gecharmeerd van Lottgen én ze heeft een flinke bruidsschat. Lottgen zelf is smoorverliefd op de graaf. Echter de zaak bekoelt door een misverstand en uitgerekend Charlotte Sophie treedt op als bemiddelaarster, uiteindelijk wordt er toch getrouwd. Lottgen is dan 28 en Charlotte 15. Lottgen vertrekt met haar man naar hun residentie Bückeburg. De graaf ontdekt dat zijn vrouw aardig en lief is maar dat hij geen belangwekkende gesprekken met haar kan voeren.
Charlotte's vader is ondertussen bezig een ontmoeting te arrangeren tussen huwelijkskandidaat Willem Bentinck en Charlotte Sophie. Na deze ontmoeting zegt Charlotte dat ze het een vreselijke man vindt en hem niet uit kan staan. Anton von Aldenburg vraagt Willem Bentinck geduld te hebben.
In oktober 1731 komen Lottgen en 'Lip' naar Varel, de residentie van de von Aldenbugs om te jagen. Lottgen jaagt niet maar Charlotte (16) geniet van de jacht. De graaf (33) wordt verliefd op Charlotte en ze beginnen een (platonische) verhouding.
Anton von Aldenburg gaat door met zijn plannen Charlotte Sophie aan Willem Bentinck uit te huwelijken, ondanks haar halstarrig weigerende houding. Op 1 juni 1733 trouwen zij. Charlotte is nog steeds verliefd op 'Lip' en hij is rusteloos en geprikkeld. Hij weet dat niet hij maar Bentinck haar in de lichamelijke liefde zal inwijden. Op de avond voor haar huwelijk stelt hij Charlotte half schertsend, half ernstig voor samen te vluchten. "Wij kunnen immers altijd zeggen dat wij elkaar ontmoet en 'gevonden' hebben voor ik Lottgen en jij Bentinck kende."
Het huwelijk is dan ook gedoemd te mislukken. Willem Bentinck houdt oprecht van zijn vrouw. Zij krijgen een zoon en Willem is zeer gelukkig. Ondertussen ontmoeten Charlotte en Lip elkaar regelmatig bij haar ouders of in zijn verblijf. De verhouding wordt voortgezet en blijft niet platonisch. Charlotte raakt zwanger en vermoedelijk is het kind van Lip. Zij noemt haar tweede zoon dan ook Albert Jean. Zij schrijft aan Lip: "Het ligt op mijn weg u zeer nederig te bedanken voor de eer die u mijn zoontje hebt willen bewijzen door hem toe te staan uw voornaam te dragen."
1738
Charlotte's vader overlijdt in juni onverwacht en zij vetrekt onmiddellijk naar Varel. In september komen ook Lottgen en Lip. Later wordt daarover als volgt geschreven: "Twee maanden na de dood van haar vader gedroeg zij zich al met hem op een manier die iedereen schokte".
1739
Charlotte reist naar Lottgen en Lip en dit blijft niet zonder gevolgen. Charlotte is zwanger. Zij vraagt een scheiding aan en wil dat de kleine Albert bij haar komt wonen. De oudste wil ze niet, die heeft volgens haar zeggen een vervelend trekje om zijn mond.
Willem Bentinck is kapot van verdriet maar stemt toe in de scheiding. Hij weet dan nog niet dat ze een kind verwacht. Willem weigert echter Albert naar haar te sturen. (Willem ontpopt zich als een zorgzame vader die veel voor zijn kinderen en hun opvoeding over heeft). Als hij later hoort dat Charlotte zwanger is van Lip noemt hij het kind nooit meer bij de naam Albert maar gebruikt zijn tweede naam Jean.
Charlote bevalt van een zoon die zij laat verzorgen door een familie. Zij bezoekt hem regelmatig. Lottgen laat nooit blijken dat zij maar iets van de verhouding tussen Charlotte en Lip weet. Zij blijft vriendelijk en zorgzaam. Het is bijna onmogelijk dat zij niets weet. Door deze houding dwingt zij respect af. Vrienden en familie dringen aan op beeïndiging van de verhouding bij zowel Lip als Charlotte, maar beiden beweren dat hun liefde dermate groot is dat zij die niet kunnen opbrengen.. Tot zover het verhaal van Charlotte en Lip. In het boek kunnen we hen volgen tot de dood van de graaf maar ik heb liefdesverhaal uitgelicht. Alle historische feiten en onderlinge posities heb ik niet genoemd.
Het verhaal bestaat uit brieven aan familieleden e.d. en aan elkaar. Het wordt door Hella Haasee op de voor haar bekende afstandelijke wijze 'verteld' Je gevoelens over dit verhaal wisselen van verontwaardiging over het gedrag van Charlotte en Lip, tot beseffen dat zeker voor Charlotte het DE liefde van haar leven was. Zij werd tegen haar zin uitgehuwelijkt, zij hield al van Lip vóór haar huwelijk. In feite was ze zeer feministisch, volgde niet het protocol maar deed wat zij goed vond. Door haar (verwende) opvoeding en haar heldere verstand kwam zij vaak in conflict, met zichzelf en anderen.
Lip zegt in een notitie over haar: Als zij beter begeleid was in haar jeugd had zij een dame van betekenis geworden. Zij heeft het verstand, de spitsvondigheid, de charme daarvoor. Haar opvoeding was gericht op uiterlijkheden zodat zij niet haar geest heeft kunnen ontwikkelen, zij blijft een ruwe diamant die bij een juiste bewerking tot in het oneindige had kunnen stralen.
ISBN 9041300252 | Pocket | 815 pagina's | Singel Pockets | april 2005
© Dettie, mei 2005
Lees de reacties op het forum en/of reageer: