Dagboek in blik
Hans van der Heijde

Het is 1986. De twee vrienden Willem en Tuur brengen een bezoek aan Polen. Willem vergezelt zijn goede vriend omdat Tuur graag een bezoek wil brengen aan Auschwitz. Tuurs moeder is daar in de Tweede Wereldoorlog gestorven. Behalve een bezoek aan Auschwitz worden er ook andere locaties in Polen aangedaan. Zo bezoekt het tweetal het voormalige Getto van ?ód?. Een groot aantal joden werd hier in de oorlog ondergebracht. Tijdens het verkennen van deze stad ontmoeten ze een opmerkelijke man met de naam Jerzy Kalazny. Wanneer Jerzy bemerkt dat de twee vrienden uit Nederland komen overhandigt hij hen een blik. In het blik zit een Nederlandstalig dagboek geschreven door iemand die tijdens de oorlog in het getto verbleef. Willem en Tuur beloven Jerzy een vertaling te sturen en vervolgen hun reis. Tijdens de reis schrijven ze, in hotelkamers, al een aantal fragmenten van de moeilijk leesbaar geworden tekst over. In Nederland zullen ze de boeiende klus afmaken. Helaas wordt het blik met inhoud bij de grensovergang naar Duitsland in beslag genomen. Pogingen om het terug te krijgen lopen op niets uit.

Er verstrijken twintig jaren. Tuur is helaas aan een slopende ziekte overleden. Willem woont een congres bij in Berlijn en komt daar in gesprek met een Pool genaamd Jerzy. Hij blijkt een neef te zijn van wijlen Jerzy Kalazny, de eigenzinnige Pool die hem in 1986 het blik overhandigde. Willem vertelt het verhaal van het blik en de inbeslagname. Jerzy’s belangstelling is gewekt. De twee kunnen het goed met elkaar vinden en besluiten de zoektocht naar het blik, en daarmee naar de eigenaar ervan, te hervatten.

Het blik terugkrijgen blijkt niet eenvoudig en of het ooit gaat lukken is nog de vraag. Maar vooral Jerzy is zeer fanatiek en weet telkens weer nieuwe informatie boven water te krijgen. Zo bemachtigt hij de boeken ?ód? Ghetto en The Chronicles of the ?ód? Ghetto en geeft deze aan Willem. Samen met de al overgeschreven fragmenten uit het dagboek weet Willem zo een vrij compleet chronologisch verslag te maken over het Getto van ?ód?. Ook is er summiere informatie over de schrijver van het dagboek naar boven gekomen. De schrijver noemt zichzelf Datur. Willem en Jerzy zetten aan de hand van de nieuwe informatie hun zoektocht naar deze mysterieuze man voort. Steeds meer van het interessante levensverhaal van “Datur” zal ontcijferd worden.

Een boek over vriendschap. De vriendschap tussen Willem en Tuur en later die tussen Willem en Jerzy. Ook de vriendschappen die Datur aanging zullen waardevol blijken te zijn geweest. Maar bovenal gaat dit verhaal over de oorlog en de nasleep ervan. Het leven in het getto was afschuwelijk. Er werd stelselmatig te weinig voedsel verstrekt zodat mensen verzwakten en vatbaar werden voor ziektes. Steeds meer mensen gingen op transport. Aanvankelijk werd het verhaal dat ze ergens te werk gesteld werden nog geslikt. Maar de treinen kwamen steeds sneller terug en er kwamen bergen te recyclen kleding het getto binnen. Bij de inwoners groeide langzaam het besef dat hen iets vreselijks te wachten stond.

Was iemand in de oorlog per definitieve goed of slecht? Een moeilijk ethisch vraagstuk waar ruim aandacht aan wordt besteed. De lezer wordt uitgedaagd hierover na te denken. Het is boeiend en interessant om het verhaal over de Tweede Wereldoorlog eens vanuit een andere invalshoek, Polen, te lezen. Daarbij zijn de hoofdpersonen sympathiek en is het duidelijk dat de auteur zich goed over het onderwerp heeft laten informeren.

Door in Dagboek in blik het verhaal te concentreren rondom Datur heeft Hans van der Heijde dit boeiende naslagwerkje in een persoonlijk jasje gestoken.

ISBN 9789020419825 | Paperback | 320 pagina's | L.J. Veen | september 2011

© Annemarie, 14 november 2011

Lees de reacties op het forum en/of reageer: