Ik was Amerika
Gustaaf Peek

Een proloog over een jongen die wegrent voor een vuur. Dan wisselende hoofdstukken: over een groep mannen, soldaten, die in een kamp in Amerika aankomen; over Harris, een zwarte man, die in een bar zit, in 1943; een verhaal over een mars door de woestijn, die via New York eindigt in dat kamp, waarbij we pas aan het einde kennis maken met Dirk, de hoofdpersoon van deze kant van het verhaal; en dan gaat het verhaal weer terug naar Harris, jaren later, die het heeft over zijn vrouw Lily, maar op zoek is naar ene Amarinta, en ook nog mijmert over een Sissy. Zo gaat het maar door. Als lezer heb je eigenlijk geen idee waar dit boek over gaat.

Gustaaf Peek speelt met de lezer: hij gooit het hele verhaal door elkaar, heden en verleden, personages, zonder enige aanduiding boven de hoofdstukken. Het duurt wel lang voor alle puzzelstukjes op zijn plaats vallen, maar na een grote dosis geduld ontdek je dat je een heel bijzonder verhaal aan het lezen bent.  En ik wil het hier ook niet chronologisch gaan vertellen. Dat zou zonde zijn.

Het verhaal gaat over een bijzondere vriendschap, tussen een zwarte en een blanke man, je zou zeggen dat ze niet meer konden verschillen, maar eigenlijk hebben ze veel gemeen. Beiden zijn ze buitenstaander, ze hebben geen echte familie meer. Ze zijn ook beiden gevangen in hun situatie, een situatie waar ze niet meer uit kunnen komen. Hun levens raken verbonden door een dramatische gebeurtenis, en als ze elkaar na jaren terugzien blijkt de band nog even sterk.

Het verhaal gaat ook over een historisch feit, dat vrijwel onbekend is. Duitse krijgsgevangenen  werden naar Amerika verscheept om daar te helpen op het land. Het zal al wel duidelijk zijn dat we hier een boek hebben dat veel thema’s raakt.

Geen eenvoudig boek, maar wel een die je kunt blijven herlezen, omdat je steeds andere dingen zult ontdekken. En bovendien mooi geschreven, met pittige dialogen - vooral tussen de twee hoofdpersonen -  en mooi qua taal, maar vooral in vorm. Het heeft iets aparts als je als lezer al lezend moet puzzelen waar het stuk tekst dat je leest over gaat.

‘Niet iedereen was ongehavend aangekomen. Verborgen ogen en verminkte huid, plukken haar die door de slordige zwachtels prikten, verband dat bruin was geworden, gekartelde baarden langs de wonden. Ze waren helden en te veel een herinnering.’

ISBN 9789021438474 | Paperback | 286 pagina's | Querido | september 2010

© Marjo, 23 maart 2011

Dover
Gustaaf Peek

De debuutroman van Gustaaf Peek heb ik gemist, maar gaat zeker gelezen worden. Zijn stijl bevalt me wel: direct, maar niet uitvoerig; met soms mooie zinnen kronkelt hij door zijn verhaallijnen heen. Je moet er de aandacht bijhouden.

Peek neemt in 'Dover' een drama zoals dat van de 58 Chinezen die in 2000 gestikt waren in een illegale tocht in een vrachtauto als uitgangspunt. Het verhaal is meer de voorgeschiedenis: het verhaal van Tony, kok in een Chinees restaurant en zijn vriend Bas, krantenbezorger. Beiden zijn illegaal, de een uit Indonesië, de ander uit Afrika, maar ze vertellen elkaar niets. Of dat komt doordat hun enige communicatiemiddel het Nederlands is, dat ze allebei niet zo goed beheersen, of dat ze hun geheimen liever bewaren is niet duidelijk.
Er is ook het verhaal van de advocaat, die zijn carrière zo veelbelovend begonnen was, maar die door zijn goedgelovigheid grove fouten heeft gemaakt en die zich nu met illegale zaakjes bezig houdt. Hij redt een Oost-Europese vrouw, een gedwongen prostituee. Dat valt niet in goede aarde.
Tony moet van zijn 'baas' naar Londen, en hij voegt zich bij een groep illegale Chinezen die hij eerder zelf opgehaald heeft. Hij neemt afscheid van Bas...

De verhalen van de illegalen en de advocaat zijn slechts met dunne draadjes met elkaar verbonden. Het verhaal zit een beetje los in elkaar. Maar ieder draadje is op zich boeiend, ze vertellen het verhaal van eenzame ontwortelde mensen, die hun best doen om een behoorlijk bestaan op te bouwen. Peek springt heen en weer in de tijd, gebruikt dromen en herinneringen, en laat de ene verhaallijn daar eindigen waar de volgende net op uitkomt. Ik denk dat door die 'trucjes' de indruk wordt gegeven van een uitzichtloosheid. Niets is af, niets gaat zoals men het zou willen. De angst van de personages komt je tegemoet, hun onvermogen zich te hechten aan anderen, de hopeloosheid van hun bestaan. En dan dat dramatische einde: Peek vertelt over hoe het gegaan zou kunnen zijn op de Titanic. Dat beeld hoort niet in dit verhaal, maar het geeft het drama heel goed weer.
Indrukwekkend boek.

'de zon plakte gele posters op de muur'

'het landschap was haastig. Groen en bruin denderden in uitgelopen strepen voorbij buiten zijn raam. De bomen en heuvels van zijn land. De snelheid rukte de omgeving uit zijn armen.'

ISBN 9025416985 | Paperback | 220 pagina's | Uitgeverij Contact | augustus 2008

© Marjo, juni 2008

Lees de reacties op het forum en/of reageer: