Frits Criens
Categorie: Recensies Volwassenen
Het belang van schone ramen
Het boek begint al even pakkend, want al op de eerste pagina wordt de hoofdpersoon, Viktor Bayan, opgewacht door de dood in hoogsteigen persoon, die gekleed is in een duur Italiaans maatpak. Gevoel voor smaak kan de dood niet worden ontzegd.
Zijn boodschap is duidelijk; morgenavond klokslag tien voor zes zal hij Viktor komen halen. Op de vlucht slaan is zinloos. Viktor gaat er van uit dat het loos alarm is, maar besluit voor de zekerheid toch enkele maatregelen te nemen. Hij maakt een lijst met prioriteiten die voor die tijd nog gedaan moeten worden;
1. Fanatiek zoeken naar een oplossing om de dood tegen te houden
2. 2 flessen jonge klare en kratje bier kopen
3. Een bestemming vinden voor de piano
4. Ramen lappen
5. Voordeur schilderen
6. Zich onder voorbehoud afmelden bij de instanties
Als lezer vraag je je die eerste pagina’s voornamelijk af waar je in vredesnaam in terecht gekomen bent, maar langzaam tekent zich een beeld af van Viktor, zijn omstandigheden en zijn verleden en wordt de situatie duidelijker. Viktor heeft een manische stoornis. Enkele maanden terug is zijn moeder overleden, met wie hij een hechte, volgens zijn psychiater een ongezond hechte, band had.
Na haar dood is hij gestopt met zijn medicatie en begonnen met drinken, dit zonder medeweten van zijn psychiater dokter Karlof die hem lithium en andere medicatie voorschreef.
Viktor heeft een grote aversie tegen al deze pillen, ze maken dat hij zich vlak voelt en niet meer zichzelf. Hij verwijt dokter Karlof dat hij door het slikken van die pillen veel belangrijke momenten gemist heeft van het ziek zijn en sterven van zijn moeder. Het is genoeg geweest, hij wil leven zonder pillen en nu zijn moeder er niet meer is om toezicht op zijn medicijngebruik te houden ziet hij zijn kans schoon. Hij voelt zich heerlijk, sterk en euforisch. Eindelijk is hij weer zijn oude zelf.
De combinatie van drank en het stoppen met de pillen brengen hem al snel in een staat van manie waarin waan en werkelijkheid door elkaar lopen en iedere rem wegvalt. De enige die nog een rem vormt is de stem in zijn hoofd die hij ‘Vittoh’ noemt, de naam die hij zichzelf gaf als kind. Vittoh kalmeert hem en probeert hem af te remmen en tot rede te brengen, maar hoe verder het verhaal gaat, hoe stiller de stem van Vittoh wordt.
Viktor is niet meer te stuiten, hij waant zichzelf de uitverkoren profeet van de god Bayan, die gekomen is om de wereld te redden, hij stort hij zich in megalomane projecten om zijn tuin ontoegankelijk te maken voor de naderende dood en dompelt zich onder in argwaan en achterdocht over de hele wereld die complotten smeet om hem, Viktor Bayan, van zijn missie af te houden, terwijl hij ondertussen bij non-stop alcohol tot zich neemt.
Als lezer hap je intussen regelmatig naar adem. Criens sleept je aan je haren mee het verhaal in. Je voelt de waanzin van Viktor en je voelt de dood naderen die hem op de hielen zit. Het boek gaat niet alleen over iemand die een bipolaire stoornis heeft en ontremd is, maar ook over angst voor de dood en het ontlopen daarvan. Kun je de dood te slim af zijn, of trek je hem door er zo voor op de loop te zijn juist aan?
Criens heeft zich door gesprekken met mensen met een bipolaire stoornis en vermoedelijk ook door heel veel lezen, een beeld gevormd van deze ziekte en heeft dat knap weten om te vormen tot een personage waar je ondanks alles sympathie voor krijgt. De psychiatrische verpleegkundige die hij dit boek na afloop liet lezen vertelde hem dat Viktor Bayan zomaar morgen haar werk binnen zou kunnen wandelen. En ook ik zag hem voor me, Viktor Bayan.
Al lezend wilde ik vooral doen wat niemand in dit boek echt lijkt te lukken… hem stoppen en tot kalmte manen.
Een boeiend boek wat indruk maakt en wat ondanks de ernst en de razernij van het verhaal je af en toe een glimlach ontlokt. Een boek dat na afloop nog even doorraast in je hoofd.
ISBN 9789079226160 | Paperback | 296 pagina's | Uitgeverij Leon van Dorp | maart 2014
© Willeke, 07 april 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Verzwegen oorlog
Het verhaal betreft een vrouw in haar laatste levensdagen. Ze is door toedoen van een pater opgenomen in een verzorgingshuis. Haar voormalige woning werd afgebroken. De vrouw heeft een zeer eenzaam leven geleid maar het was eerder de buitenwereld die haar eenzaam vond dan zij zelf. Ze was graag alleen, wilde geen gesprekken over ditjes en datjes.
De pater is de enige waar ze contact mee heeft, hem vertelt ze over de oorlog (WOII).
Ze werd aan het eind van de oorlog, samen met enkele duizenden andere mensen, door de Duitsers geëvacueerd van het Maasfront in Limburg naar Friesland, in een veetrein... Onderweg werd deze trein meerdere malen onder vuur genomen door de geallieerden. De reis was een verschrikking, voor haar ogen gebeurden er de verschrikkelijkste dingen.
Eenmaal in Friesland wordt ze ondergebracht bij een boer en boerin die haar eigenlijk helemaal niet in huis wilden. Dat laten ze haar heel goed merken ook. Ze krijgt nauwelijks te eten, moet keihard werken om haar eten te verdienen. Vooral de vrouw is enorm minachtend, de boer lijkt onder het juk van zijn vrouw gebukt te gaan. Maar ook dit pakt anders uit, ze houdt er vreselijke herinneringen aan over.
Aan de pater vertelt ze ook over haar leven na de oorlog, hoe ze de reis en de tijd in Friesland niet meer uit haar hoofd kreeg. Hoe ze jarenlang op pillen leefde en daardoor nauwelijks enig gevoel had, niets raakte haar meer. Als ze al met iemand over de evacuatie praatte dan 'stelde dat niets voor', waar heeft ze het eigenlijk over, ze heeft het toch overleefd?
Ze vertelt over haar grote liefde, Tien genaamd, hoe gelukkig ze met hem was. Hij begreep hoe zij in elkaar zat. Bij hem voelde ze dat ze iemand was, eindelijk betekende ze iets. Maar ook vertelt ze over haar enorme schuldgevoelens rond zijn dood, over haar schaamte over de dingen die ze gedaan heeft.
Soms hallucineert ze, ziet ze Tien of beelden uit de oorlog, soms is ze verrassend helder. Ze takelt echter steeds meer af, tot het einde daar is...
Het is een indrukwekkend, rauw verhaal. Alles wordt in de directe taal van de vrouw verteld. Geen mooie of bedekte woorden voor de verschrikkingen die ze zag. De vrouw heeft uitgesproken meningen over bijv het geloof, mensen etc. Ze zegt alles recht voor z'n raap. In het begin had ik daar moeite mee. Het verhaal is hard, maar een oorlog is ook keihard. Hoe verder je leest hoe meer je gaat begrijpen waarom ze is zoals ze is. Ze nam beslissingen en deed dingen die ze achteraf betreurt, ze maakte ook keuzes waar ze nu nog vrede mee heeft.
Soms waren de overstappen naar situaties voor mij een beetje te groot. Moest ik even een klein stukje teruglezen. Maar dat komt waarschijnlijk eerder omdat ik te snel verder willen lezen dan dat de korte verwijzing er niet staat. Het verhaal blijft na het beëindigen nog even nazinderen. Aangrijpend, indrukwekkend, inzichtgevend... Veel mensen zullen de verhalen over de oorlog verzwijgen, omdat het te gruwelijk of in een tijd van vrede onbegrijpelijk is, dit boek doet recht aan de zwijgers.
ISBN 9789089540836 | Paperback | 296 pagina's | Uitgeverij Elikser | 2009
© Dettie, 04 mei 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Verzwegen oorlog
“ Tussen november 1944 en maart 1945 zijn duizenden Limburgers door de Duitsers naar Groningen, Friesland en Drenthe geëvacueerd. In november ’44 kwam de geallieerde opmars tot stilstand op de westoever van de Maas in Limburg. De Duitsers betrokken hun stellingen op de oostoever. De bevolking daar zat vast in een levensgevaarlijk, smal gebied tussen de Maas en de Duitse grens. Er zat niets anders op dan te vluchten. Mensen uit Roermond en omgeving moesten te voet naar Brüggen. Meestal werden ze pas na dagen bivakkeren in een open Lager en veelal propvolle veewagons naar het Noorden geëvacueerd. Deze transporten duurden vaak dagen omdat ze werden beschoten door geallieerde vliegers. In het Noorden zat men begrijpelijk niet op deze evacués te wachten en de opvang bij particulieren was dan ook niet altijd even hartelijk.”
Voor dat me duidelijk werd waar het boek over gaat zijn er al heel wat bladzijdes gelezen: er is sprake van een oude vrouw die opgenomen wordt in een verzorgingshuis. Tussen de nonnen die ze met argwaan beziet, komt een pater naar voren, aan wie ze haar levensverhaal wel wil vertellen. Hij lijkt oprecht geïnteresseerd in haar. Door middel van herinneringen en deze verhalen die niet helemaal chronologisch verlopen, ontdekt de lezer dat ze niet bepaald een rustig leven heeft geleid.
Tot aan het eind van de tweede wereldoorlog was het redelijk normaal, al had ze ook toen al het een en ander meegemaakt: een huwelijk waar haar ouders faliekant tegen waren, en de ontdekking dat die ouders misschien wel beter hadden gezien dan zijzelf uit wat voor hout die man gesneden was, maar het ging pas fout toen ze, nog maar net weduwe, terecht kwam tussen vluchtelingen die door de Duitsers geëvacueerd zoals op de flap uitgelegd wordt.
Op een boerderij in Friesland wordt ze uitermate vijandig ontvangen: ze krijgt nauwelijks te eten terwijl ze weet dat de kasten vol liggen. Ze moet er slavenarbeid verrichten en de man is handtastelijk. Als ze dit alles overleefd heeft en ze terug gaat naar Limburg, blijkt dat er nauwelijks een toekomst voor haar is. Het wordt sappelen..ze vereenzaamt en eindigt in het verzorgingshuis.
Het verhaal is gebaseerd op het ware verhaal van de schoonfamilie van de schrijver. Nu vind ik dat het beter geweest zou zijn als hij het verteld had als non-fictie: het verhaal zoals het was. Nu heeft hij er een roman van gemaakt met een vrouw als ik-verteller. Dat klopt niet. Iedere keer als ik het boek opendeed, zag ik de naam Frits op de flap, een feit dat steeds wrong met het duidelijk ‘ vrouwelijke’ verhaal... ook voelt het aan alsof de schrijver de lezer aanspreekt met een geheven vinger: besef wel hoe erg het was hoor!
Dat wil ik helemaal aannemen, maar het ware verhaal, sec, had me waarschijnlijk meer aangesproken dan dit deels gefictionaliseerd verhaal.
ISBN 9789089540836 | Paperback | 296 pagina's | Uitgeverij Elikser | 2009
© Marjo, 05 september 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer: