Familie is het moeilijkste gerecht
Francisco Azevedo

Deze roman is het debuut van de Braziliaanse schrijver Azevedo. Hij was diplomaat, maar ook dichter en dramaturg. En vooral dat laatste kan je in dit boek terugvinden. De verteller, de 88 jarige Antonio kijkt terug op zijn leven en dat voltrekt zich haast in filmische scènes, die het verhaal vormen. In trefzekere woorden wordt de geschiedenis verteld van de Portugese familie, die uiteindelijk naar Brazilië trekt, en van rijst. Dat speelt een belangrijke rol in het verhaal.

Wanneer de ouders van Antonio in 1908 trouwen verzamelt de geheimzinnige, helderziende tante Palma, de rijst die de familie vlak na de huwelijksinzegening op straat strooide en geeft die in een katoenen zak cadeau aan de vader en moeder van Antonio. De vader is beledigd en de moeder gelukkig. De rijst duikt weer op bij het huwelijk van Antonio met de beeldschone Isabel en staat later in een bokaal in hun restaurant in Brazilië. Voordat Antonio met Isabel mag trouwen moet er wel veel water door de rivier, want de familie van Isabel vindt hem van te lage komaf.  Antonio ontmoette haar in het Portugese dorpje, toen ze allebei jong waren. Hij viel en landde bovenop haar, waarin hij een voorteken ziet voor hun warme verhouding. Terecht! Ze houden allebei hartstochtelijk van koken en richtten een restaurant op in Brazilië, dat een eclatant succes is, en krijgen een tweeling.

'Je hebt zoete families. Andere hebben een bittertje. Weer andere zijn extreem gepeperd. Je hebt er ook die nergens naar smaken - een soort family light. Hoe dan ook, familie is een gerecht dat altijd warm, ja zelfs heet, moet worden opgediend.'

Na bovenstaande zinnen was ik even bang dat de familie van Antonio de hele tijd met specerijen, gerechten of smaken zou worden vergeleken, maar dat blijft achterwege. Het is overigens wel een leuke exercitie om je eigen familie eens met een gerecht te vergelijken (hutspot?). Voor wie de tijdsbalk even kwijt is van de gebeurtenissen heeft Azevedo achterin het boek de chronologische gebeurtenissen nog even op een rij gezet.

Dat met veel peper is gestrooid in de familie van Antonio blijkt al snel. Sommige neven, nichten broers en zusters praten niet meer met elkaar en Antonio is een soort bemiddelaar. Er zijn knallende ruzies en oorverdovende stiltes. Tante Palma gelooft in het lot en dat je daar niet veel aan verandert. Het moet - volgens haar - allemaal zo zijn. En Antonio krijgt het met zijn zoon aan de stok, die ultralinks is geworden en pa maar een ouderwetse man vindt. Maar het blijven toch wel goedmoedige schermutselingen en Azevedo beschikt over een goede dosis humor, die weldadig aan doet en relativerend werkt op de vaak emotionele scènes.

Azevedo past in de Latijns Amerikaanse traditie van grote vertellers zoals Marquez, Llosa,  Borges, Paz, Bastos of Cortázar. Maar zijn geluid is veel zachter en minder intellectueel en dat maakt dit boek tot een waardevolle aanvulling op het moois dat er uit dit werelddeel tot ons komt.

ISBN 9789056724740 | Hardcover | 296 pagina's | Uitgeverij Signatuur | maart 2014
Vertaald door Kitty Pouwels

© Karel Wasch, 31 augustus 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer: