Karakter
F. Bordewijk

Jacob Willem Katadreuffe is het buitenechtelijk kind van Jacoba Katadreuffe, een achttienjarige jonge vrouw die in verwachting raakt van haar werkgever de deurwaarder Dreverhaven. Vele malen vraagt Dreverhaven haar ten huwelijk, even zo vele malen weigert zij pertinent. Voorgenomen voor zichzelf te zorgen en haar kind Jacob alleen op te voeden.
Jacoba verdient in deze moeilijke jaren (het is immers crisistijd) haar kost met schoonmaken en schitterend uitgevoerd handwerk. Ook heeft zij een onderhuurder, Jan Maan. ’n Vetpot is het niet, maar ze kan de eindjes aan elkaar knopen.

Jacob Katadreuffe, de hoofdpersoon uit Karakter, volgt met uiterst gemak de lagere school. Daarna moet hij van zijn moeder een ambacht leren om zichzelf door het leven te slaan, dat had zij immers ook altijd gemoeten.
Jacob raakt in deze jaren bevriend met hun onderhuurder Jan Maan, een fanatiek aanhanger van het communisme. Het is heerlijk te lezen hoe deze twee tegenpolen op zo’n vriendelijke en kamaraadschappelijke wijze met elkaar om kunnen gaan.
Wanneer Jacob Katadreuffe meerderjarig is, koopt hij in Den Haag een sigarenwinkeltje. Helaas wordt dit een enorme desillusie. Na korte tijd stikt hij van de schulden. Een faillisement is onvermijdelijk. Bij toeval komt hij dan terecht bij het advocatenbureau van Mr. Stroomkoning. Een vriendelijke curator biedt hem aldaar meteen een baan aan. Dan ontmoet Jacob voor het eerst zijn vader: de beruchte en gevreesde deurwaarder Dreverhaven.
Het is zijn vader die hem met terugwerkende kracht alsnog failliet laat verklaren. Jacob neemt zich dan ook voor om zich op zijn vader te wreken. Met een enorme ambitie, wilskracht en inspanning begint hij aan een vervolgstudie: eerst zijn staatsexamen, daarna de studie rechten. Om deze studie te kunnen betalen leent hij, trots als hij is, geld bij zijn vader en tekent daarvoor zelfs nog een contract om alles, maar dan ook alles tot de laatste cent toe terug te betalen.
Vlak voor zijn staatsexamen ziet zijn vader kans om hem voor de tweede keer failliet te laten gaan. Vanaf dat moment worden zijn schulden gecompenseerd met zijn loon.
Jacob gaat gestaag verder, alleen vergeet hij daarbij zichzelf, zijn gezondheid, hij merkt ook niet dat hij zelfs charisma heeft bij zijn vrouwelijke collega’s. Zo gefixeerd is hij op zijn studie en zijn “voorgenomen”wraak op zijn vader.
Uiteindelijk, na het behalen van zijn titel als advocaat-procureur, komt hij tot de conclusie dat de maatschappelijke hardheid hem wel heel erg veel heeft vereenzaamd.

De ongewone verhouding in Karakter tussen vader en zoon, de vriendelijke, politiek getinte vriendschap tussen Jan Maan en Jacob, de relatie tussen de moeder (die weinig liefde biedt en een starre levenshouding erop na houdt) en zoon, maakt dit boek zo boeiend, zo aangrijpend dat je het nu, 67 jaar na uitgave, in een ademtocht uitleest.
Een aanrader voor iedereen!

ISBN 9038803338 | Ingenaaid | 248 pagina's | Nijgh & Van Ditmar | november 2004
1e druk.: 's-Gravenhage : Nijgh & Van Ditmar, 1938,

© IreneK, september 2005

Lees de reacties op het forum en/of reageer: