Enne Koens
Categorie: Recensies Volwassenen
Vogel
Achttien is ze als de ’onderdrukte’ Berre verandert in een nieuwsgierig Elke. Natuurlijk neemt ze het verleden met zich mee, zodat de lezer kan begrijpen waarom ze deze beslissing heeft genomen.
Dat verleden valt in twee stukken uiteen, voor de scheiding en na de scheiding. Van er voor zijn de gelukkige herinneringen, vooral op de boerderij waar ze woonden.
‘Buiten was ze in haar element. Ze begreep de bomen beter dan ze de juf begreep en hield meer van het gras dan van de meisjes van de buren. Ze bewonderde de jongens van de Blauwe Vogelweg, maar die lieten haar niet meegaan als ze gingen vissen. Dus legde ze haar wang tegen het ruwe schors van de eik en voelde hoe hij diep binnenin bewoog. Hoe de wind zijn stam bewoog, zijn ziel bewoog.’
Een vrolijke sfeer in huis, een moeder die gezellig koekjes bakt, alles verandert als haar vader vertrekt. Berre is dan een jaar of acht. Is het aanvankelijk alleen zuinigheid die haar moeder er toe brengt om ook producten die over de datum zijn gewoon te gebruiken en haar kinderen afdankertjes te laten dragen van de buurkinderen, het is al snel een levensstijl: groenten uit eigen tuin, dus sla met slakken en zand en vlierbloesemsiroop. Ook neemt haar moeder haar mee naar een commune met alleen maar vrouwen. Weer thuis wordt de sfeer steeds akeliger. Weg is de vrolijke moeder. Nieuwe mannen, geesten die de boerderij wonen, een helderziende, het maakt het er niet beter op.
De kinderen gaan naar een vrije school, thuis is er geen televisie, van de wereld sijpelt slechts een deel binnen. Al voor ze haar school afgemaakt heeft staat het voor Berre vast: ze vertrekt. Weg hier, en liefst nooit meer terug!
In de grote stad studeert ze filosofie, een geliefde studie voor romanfiguren, neemt ze een baantje aan in een sjiek restaurant, en ontmoet ze kleurrijke personen. Elke, het naïeve provinciemeisje moet haar weg zien te vinden in een mannenwereldje.
‘Haar nieuwe leven lijkt een beschutte oase. Zolang ze nergens aan wordt herinnerd, is alles goed.’
Ze kan zich nu rustig overleveren aan oploskoffie, aan ovenfriet, en kauwgomballen. Ze bepaalt haar eigen manier van leven. Maar is dat wel zo? Wordt zij nu niet net zo goed door anderen geleefd? Door bijvoorbeeld die kleine man die onder haar woont, Epifano? (what's in a name)
’Op zijn balkon kleedt ze zich uit, hij neemt haar pyjama aan, klapt de ligstoel voor haar uit en beveelt haar op haar buik plaats te nemen. Hij pakt de fles olijfolie en smeer haar in. Lichaamsdeel voor lichaamsdeel neemt hij ter hand. Hij mompelt dat hij het zuur uit haar kuiten zal knijpen als uit een citroen. Hij wringt en draait. Hij plet haar spieren tussen zijn sterke handen. Ze bijt op haar lip om niet te hoeven schreeuwen.
‘Nu ga ik de knopen uit je rug drukken,’zegt hij. Hij wijst op haar schouderbladen. ‘Hier zaten vroeger je vleugels. Toen je nog een vogel was.’
Enne Koens weet een intussen al veel voorgekauwd thema toch weer nieuw vuur in te blazen. Het is een prachtig geschreven verhaal, zonder vals sentiment, dat je raakt. Haar hoofdpersoon laat zich onderdompelen in een nieuw leven, er is evenwicht tussen naïviteit en goed verstand, en langzaam leert ze hoe ze haar verleden moet plaatsen. Een ontwikkelingsroman zoals ik ze graag lees.
Ik weet niet of er tekens zijn in de herfst, en of je zonder je diplomapapieren zomaar kan studeren, maar dat zijn kleinigheden en doen aan het verhaal niets af. Dat verhaal is mooi, persoonlijk vind ik het mooier dan ‘Tot alles gezegd is’ , Koens debuut.
ISBN 9789049924805 | Paperback | 224 pagina's | Pimento | september 2011
© Marjo, 17 oktober 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Tot alles gezegd is
"Je moet dicht bij me zijn. Ik wil je kunnen zien. Zo perfect als jij bent... Hoe is het mogelijk dat er uit je moeder en mij zoveel perfectie is geboren.Ik mag niet geflitst worden. Elke indicatie van de richting die we zijn ingeslagen kan fataal zijn.
Deze zinnen staan op de eerste bladzijde van het boek en wekken je nieuwsgierigheid op. Wat is er aan de hand?
Michel heeft die dag een brief van de advocaat ontvangen waarin staat dat definitief de omgang met zijn dochtertje Josja ontzegd wordt. Hij vindt het vreselijk en komt onmiddellijk in actie. Hij regelt in zeer korte tijd heel veel en haalt daarna zijn dochtertje van het kinderdagverblijf en vlucht met haar de grens over... steeds verder weg van Liesbeth, de moeder van Josja... Hij kidnapt zijn eigen kind.
Dit zou de aanleiding kunnen zijn tot een wild verhaal vol achtervolgingen en melodrama, echter niets van dit al.
In een steeds wisselend perspectief lezen we hoe het zover heeft kunnen komen. In de vorm van brieven die niet verstuurd worden, schrijft Michel aan Liesbeth over zijn gevoelens. Hoe ontzettend veel hij van haar hield, hoe trots hij op haar was en... wat er door hem heen ging bij de geboorte van hun kind. Hoe machteloos hij was toen hij merkte dat het mis ging tussen hem en Liesbeth. Ook vertelt hij tijdens zijn vlucht in gedachte het verhaal aan Josja.
"Toen jij geboren werd, probeerde ik meer controle te krijgen over ons levensgeluk. Ik trachtte de dingen te verzachten: de limonade zoeter, de ruzies redelijker, de taart groter, cadeaus met roze strikken, steeds prijziger en nooit meer boze blikken.[...] Hoeveel verzekeringen heb ik wel niet afgesloten uit angst dat alles zou veranderen?
Maar Liesbeth ging niet mee in mijn onaangekondigde wijziging van koers. Ze beantwoordde mijn argumenten met woede. Als divergerende krachten dreven we bij elkaar vandaan."
Michel beseft dat het zo niet langer gaat, probeert steeds te praten met Liesbeth maar een echt gesprek voeren lukt niet. Michel gaat weg... voor een tijdje... en dat zegt hij haar. Er moet iets gebeuren, deze spanning kan niet meer.
De brieven en gedachten worden onderbroken door de dingen die onderweg gebeuren. De lange autoritten, eten, ontmoetingen, het enorm genieten van de aanwezigheid van zijn kind én de angst om opgemerkt te worden. Michel verwacht elk moment opgepakt te worden...
Liesbeth vertelt, ook via brieven, haar kant van het verhaal. Ze vertelt dat ze een hekel heeft aan praten, dingen uitpraten. Hoe kapot ze was toen hij weg was en hoe Josja haar overeind hield, haar door deed gaan.
Ondertussen heeft ze aangifte bij de politie gedaan, vrienden en haar moeder vangen haar op, zij zorgen voor eten, maken plannen om Josja op te sporen en ondertussen vreet Liesbeth zich op, waar is Michel met haar kind?
Het verhaal geeft de onmacht van beiden weer. Ook het niet willen of kunnen zien waar de ander mee worstelt. Liesbeth heeft niet door hoe erg Michel zijn kind en haar mist, waarom hij zo 'nonchalant' handelt. Michel begrijpt niet wat er zich allemaal in Liesbeths hoofd afspeelt.
Toch is het geen rancuneus verhaal. Met liefde wordt over elkaar gesproken. Het hele verhaal vertelt in feite hoe, ondanks dat beiden het goede willen, toch een relatie kapot kan gaan.
Een knap, gevoelig en zorgvuldig geschreven boek.
ISBN 9789057593895 | Paperback | 175 pagina's | Uitgeverij Podium | oktober 2007
© Dettie, april 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Tot alles gezegd is
Hier en daar wordt er gerefereerd naar de toekomst: hoe het kind later zal denken over de vader, of over de moeder, maar dat het kind een 'normaal' gezinsleven mis zal lopen, dat is duidelijk.
De man ontvoert zijn dochter die niet ouder dan drie kan zijn -want ze bevindt zich in een kinderdagverblijf- en neemt haar mee op een onzekere reis naar het Zuiden. Hij wil een nieuw leven met zijn dochter opbouwen, maar beseft dat hij niet weet waar hij aan begint. Hij heeft haar meer dan een jaar alleen maar op afstand gezien.
Terwijl hij reist schrijft hij -in gedachten?- brieven aan zijn ex.
Die ex vertelt eveneens haar verhaal, en zo leert de lezer hun geschiedenis, en hoe het zover heeft kunnen komen. Het kan niet anders zijn dan dat iedereen verliest...
Het is een verhaal met een spanningsboog, de vader is immers op de vlucht en zijn vrouw schakelt de politie in. Het is ook een verhaal over een relatie die vanaf het begin al scheef zat. Hij is een prater, zij ziet daar geen heil in. Waarom precies de man wegging, is mij niet echt duidelijk, was dat alleen maar hierom?
Enne Koens heeft er voor gekozen om allebei de personen in de ik-vorm te laten vertellen. Dat begrijp ik wel, want het verhaal is zo veel directer. Maar al is een ik-vorm logisch voor hem, dat is het niet voor haar. Zij die woorden niet belangrijk vindt, spuit ze nu volop.
Dat ze vertelt over de gebeurtenissen kan nog, maar ze spreekt ook in gedachten tegen haar ex. Dat klopt niet vind ik.
En dan het kind, dat haar vader een jaar lang niet bewust gezien heeft. Ze is dus twee geweest toen hij verdween, en ze herkent hem meteen... Daar heb ik ook vraagtekens bij.
Het is het indringende verhaal van twee mensen die van elkaar willen houden en dat maar niet voor elkaar krijgen. Aardig debuut.
ISBN 9789057593895 | Paperback | 175 pagina's | Uitgeverij Podium | oktober 2007
© Marjo, april 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer: