Dimitri Verhulst
De laatste liefde van mijn moeder
Dimitri is een onverwacht en ongewenst kind. Zijn vader is alcoholist en pleegt huiselijk geweld. Zijn moeder vertrekt en laat Dimitri achter.
Die alcoholistische vader komt in dit boek weer ter sprake. Na jaren van huiselijk geweld en ellende heeft moeder Martine eindelijk vader verlaten en woont nu samen met haar nieuwe vriend, Wannes. Maar in dit boek heeft ze haar elfjarige zoontje Jimmy wel meegenomen.
Het zijn de jaren tachtig. Ze wonen pas sinds februari samen, in een mooie huurflat, met tapis-plain (kamerbreed tapijt) bekleedt. Zowel Wannes als Martine werken en nu gaat al het geld eens niet op aan drank. Ze sparen voor de inrichting van het huis.
'Voorlopig aten ze nog met z'n drieën aan een keukentafeltje waarop amper plaats was voor een spelbord scrabble, om de kosten te spreiden en niet meteen hun hele uitzet bij elkaar te kopen.'
Moeder heeft wel televisie en dat is haar grote geluk, haar favoriete programma is 'Home is where my children cry'. Martine is zeer tevreden met haar huidige leven. En dan wil Wannes op vakantie. Martine hoeft niet zo nodig, zonde van het geld eigenlijk, maar Wannes dringt subtiel, doch dringend aan. De keus valt op een weekje naar het Zwarte Woud. Ze gaan met de bus zodat ze wat meer sociale vaardigheden op zullen doen. Martine is, doordat ze constant een blauw oog werd geslagen, weinig gewend wat dat betreft.
Hoe je het ook draaide of keerde en welk geldig excuus er ook viel in te roepen: verfijnd waren haar sociale vaardigheden geenszins. Goedendag sprak ze uit alsof het haar geld kostte [...]
Geruisroos leven, een groter verlangen kende ze niet. Een leven dat mocht bestaan uit zo min mogelijk oogcontact met anderen.[...]
Haar hele karakter was gebouwd op schaamte. Schaamte om haar afkomst, haar kleurloosheid, om haar zielenpoten van ouders, om haar diploma 'naad en snit', om haar miezerige baantjes, om haar zuipende echtgenoot, haar ongewenste kind, haar kop vol builen en blutsen, haar stukgeslagen meubilair, haar uitdijende lichaam, de treurige huurhuisjes die ze zich maar net kon veroorloven, de muizen die daar introkken... [...]
En haar werd nu gevraagd zich in te schrijven voor een groepsreis?
Wannes vindt dat hij Jimmy een gunst verleent door hem mee te nemen. Wannes en Martine hebben zelfs, met veel plezier, een heel gezamenlijk verleden bedacht. Alleen Jimmy kon de spelbreker zijn als hij weigerde om Wannes met 'vader' aan te spreken. Vlak voor het vertrek wordt hem dan ook verzocht om Wannes, vader of pa te noemen zodat ze een echt gezin lijken. Jimmy denkt er het zijne van, hij heeft al een vader, en besluit om helemaal niets meer tegen Wannes te zeggen. Martine heeft dat de hele vakantie niet eens in de gaten.
Ondanks haar aanvankelijk tegenzin geniet ze enorm, ze eet gebak, worst, véél braadvlees, die vakantie is een waar eetfestijn en de omgeving is prachtig. En Wannes... Wannes wil met zijn Martine vrijen maar Martine wil dat niet met die jongen erbij...
Langzamerhand voel je de spanning oplopen. Jimmy die niet tegen Wannes praat, Martine die alles langs zich heen laat glijden, Wannes die wil vrijen maar niet mag. En dan gebeurt het... Jimmy en Wannes komen tegenover elkaar te staan. Het is voor Jimmy erop of eronder. Hij zal de wilskracht moeten hebben, de keus moeten maken...
Het einde is verrassend.
De reis, de vakantie en de aanloop daartoe worden breedvoerig gebracht, de taal is bloemrijk. Persoonlijk vind ik dit het beste boek van Verhulst. Problemski hotel was tot nu toe mijn favoriet en de andere boeken van Verhulst deden mij niet zoveel. Ook zijn veelgeprezen Mevrouw Verona niet.
De titel is het antwoord op een vraag van Martine. In Luxemburg mag het gezelschap namelijk uit de bus en massaal wordt er gewinkeld in de superrette. Om Jimmy te betrekken in het gebeuren vraagt zij, als ze bij de parfumafdeling staan, welke naam hij aan een parfum zou geven. Hij weet op dat moment niets te bedenken maar dagen later weet hij een naam... De laatste liefde van mijn moeder.
Dit boek raakte me, vooral omdat onder het humoristisch gebrachte verhaal een ander, schrijnend verhaal zit van een jongen die te vroeg te veel heeft gezien en meegemaakt. Ronduit schitterend maar ook triest is de reden van Martine om niet te vrijen weergegeven. Verhulst zet zo levensecht de personages neer dat je denkt dit moet haast echt gebeurd zijn, is dit wel fictie? (Ik wist niet dat hij werkelijk een alcoholistische vader had gehad.) De mop die Martine aan het reisgezelschap vertelt, is zo goed dat het hele gezelschap buldert van het lachen, alleen, hoewel het als mop gebracht werd, was het geen mop maar trieste waarheid. Door enkele zinnetjes gooit Verhulst een achtergrond open waaruit de verstrekkende ellende die Jimmy en Martine hebben meegemaakt, blijkt.
Toch zit je regelmatig ook te grinniken door de manier waarop Verhulst bijvoorbeeld de busreis beschrijft. Ze bezoeken McDonald's dat toentertijd iets nieuws was en totaal niets wordt gevonden. Je moet zelf je eten halen, de broodjes waren 'alsof ze een etmaal hadden liggen weken in de wasbak'. En natuurlijk zit die bus vol schlagerzingende feestneuzen. Het hele gezelschap bestaat uit zuipende en vretende mensen, precies zoals vaak gedacht wordt over die reizen. Daartussen zitten Wannes en Martine die er zo graag bij willen horen en Jimmy die alles bekijkt, nadenkt en zwijgt...
Geweldig boek!
ISBN 9789025474607 | Paperback | 235 pagina's | Uitgeverij Contact | augustus 2010
© Dettie, 26 augustus 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
De laatste liefde van mijn moeder
De eerste alinea's van deel I logenstraffen dit idee. Dat merk je niet aan het verhaal dat zich ontvouwt, het is de toonzetting die duidelijk maakt:
Dit is geen 'Mevrouw Verona'. Er wordt verteld hoe Martine met haar nieuwe gezinnetje op vakantie 'moet'. Eigenlijk heeft ze er helemaal geen behoefte aan, ze is 'oprecht gelukkig met een teevee'. Haar favoriete programma is 'Home is where my children cry'. Ze kan geen aflevering missen.
'De jaren tachtig van de vorige eeuw waren een zegen voor echtgenotes van om opgewarmd eten schreeuwende dronkenlappen, nu de markt overspoeld werd met magnetrons, een uitvinding uit de jaren dertig doch recentelijk pas op punt gesteld voor huishoudelijk gemak. Wat eveneens hielp was de stilaan groeiende sociale aanvaardbaarheid van echtscheidingen. Martine zou haar hoop overigens op dat laatste moeten stellen, een magnetron was sowieso onbetaalbaar geweest voor een gezin waarin het budget compleet aan Romy Pils opging.'
Martine heeft haar dronkenlap buiten geschopt, en wil scheiden. Want ze heeft een nieuwe man: Wannes Impens. Hij is jonger, en kan als je goed rekent nauwelijks de vader zijn van haar enige zoon, de elfjarige Jimmy, maar een kniesoor die daar op let. Wannes' vader reageerde alvast heel ruimdenkend op de weg die zijn zoon insloeg, - een relatie met een reeds getrouwde vrouw met een kind ook nog! - maar het was over het algemeen nog iets waar je op aangekeken werd. Niet iets waar je mee te koop liep. Maar dat komt later. Eerst de vakantieplannen: door alle mogelijkheden af te laten wegen kan Verhulst op zijn gemak een aanklacht schijven tegen de burgerlijkheid, en het snobisme. De vraag of hij misschien wel vindt dat het anno 2010 anders is, blijft buiten beschouwing.
Het besluit wordt genomen: het wordt een busreis naar het Zwarte Woud. Past binnen de beurs en is maatschappelijk aanvaardbaar voor dit drietal. Dat Jimmy ook mee mag, ziet Wannes als een gunst. Hij stelt een voorwaarde: Jimmy moet hem vader of iets dergelijks noemen, en niet meer de voornaam gebruiken zoals hij tot dan toe deed. Jimmy besluit daarop dan maar helemaal niets meer te zeggen tegen de man die hij als een rivaal ziet voor de moederlijke liefde.
Daar komen we op de titel. Wie is die laatste liefde? Je kunt er van alles voor zetten, maar Jimmy is wel de meest waarschijnlijke kandidaat.
'Een man wil altijd dat hij de eerste liefde is in het leven van een vrouw. Een vrouw wil dat zij de laatste liefde is in het leven van haar man.'
Het is een mop die verteld wordt door een van de medereizigers. Het is een zootje Duitslandfans, dol op schlagers en drank, waar de drie mee op moeten trekken die vakantieweek. Wannes die de schijn van een gelukkig gezin op wil houden; Martine die ondanks het gemis van haar serie het toch wel naar haar zin heeft en een verrassing in petto heeft en Jimmy, die met zijn puberale gedrag de veroorzaker is van een klein drama waarvan in ieder geval de kiem wordt gelegd tijdens deze reis.
Dimitri Verhulst laat het aan de fantasie van de lezer over om dat drama precies te schetsen. Hij doet het niet. Wel volgt er een deel II. Dat moet ook wel, als je met deel I begint, maar het valt de lezer een beetje rauw op het dak. Wat moet je hier nu mee?
Terug naar de beginvraag: wat voor boek is dit?
Het is vaak komisch, op de typische Verhulst manier die een beetje platvloersheid niet schuwt. Je ziet het allemaal voor je, die bus met zingende en drinkende mensen, en daartussen een paar buitenstaanders. De krakkemikkige verhouding tussen Wannes en Jimmy, met Martine als bewust niet-participerende derde. Het leest als een trein, en al is het slot vreemd, ook dat kun je nog in het geheel plaatsen. Maar, het is niet zijn beste boek. Misschien te veel clichés? Maar daar heeft Verhulst eigenlijk altijd al gebruik van gemaakt, dus daar moet je ook nu niet over vallen. Het gaat meer om wat daaronder zit. De dubbele bodem. Misschien had het meer uitgewerkt kunnen worden. Nu val je enigszins in een gat dat je zelf moet opvullen. Maar de tragiek van zijn hoofdpersonen, en dat geplaatst in de tijd van de schrijver zelf, die immers opgroeide in de jaren tachtig die hij beschrijft, blijft hangen, en noopt je tot nog een keer lezen. Het is meer dan zomaar een verhaal, het is een persoonlijk drama.
ISBN 9789025474607 | Paperback | 235 pagina's | Uitgeverij Contact | augustus 2010
© Marjo, 22 augustus 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer: